Người giàu Trung Quốc gắng vượt khó khăn

Năm 2023 là một năm không mấy suôn sẻ đối với những người giàu nhất Trung Quốc, khi hoạt động sản xuất thu hẹp và xuất khẩu suy giảm giữa bối cảnh căng thẳng trong quan hệ Mỹ – Trung.

Bên cạnh đó, thị trường bất động sản lún sâu vào vòng xoáy khủng hoảng với một số doanh nghiệp tên tuổi tuyên bố vỡ nợ. Vì thế, tổng giá trị tài sản của 100 người giàu nhất Trung Quốc trong năm 2023 đã giảm từ 907,1 tỉ đô la Mỹ xuống còn 895 tỉ đô la Mỹ.

Chung Thiểm Thiểm (Zhong Shanshan), chủ tịch hãng nước đóng chai Nongfu Spring, giữ danh hiệu người giàu nhất Trung Quốc năm thứ ba liên tiếp, mặc dù khối tài sản của ông giảm từ 62,3 tỉ đô la Mỹ xuống còn 60,1 tỉ đô la Mỹ. Tuy tỉ lệ sở hữu trong Beijing Wantai Biological Pharmacy, công ty phát triển vaccine và thiết bị chẩn đoán các loại bệnh truyền nhiễm bao gồm COVID-19, giảm xuống nhưng doanh nhân họ Chung không thiệt hại nhiều về tài sản khi Nongfu Spring có vị thế vững chắc tại thị trường nội địa.

Trương Nhất Minh (Zhang Yiming), nhà sáng lập ByteDance, củng cố vị trí thứ hai, song giá trị tài sản ròng giảm từ 49,5 tỉ đô la Mỹ xuống 43,4 tỉ đô la Mỹ khi nền tảng chia sẻ video ngắn TikTok tiếp tục đối mặt với những quy định khó khăn từ các cơ quản quản lý trên thế giới.

Hoàng Tranh (Colin Huang), nhà sáng lập tập đoàn thương mại điện tử PDD Holdings, là thành viên có mức tăng tài sản lớn nhất về cả tỉ lệ phần trăm lẫn đồng đô la. Thành công của ứng dụng mua sắm giá rẻ Pinduoduo và phiên bản quốc tế Temu trong việc chinh phục khách hàng toàn cầu đã tăng gấp đôi giá trị tài sản của Hoàng Tranh lên 36,2 tỉ đô la Mỹ, nhảy sáu bậc từ vị trí thứ chín lên đứng thứ ba.

Thành viên khác chứng kiến tài sản tăng lên là doanh nhân game trực tuyến Đinh Lỗi (William Ding). Việc NetEase ra mắt hai tựa game bom tấn mới trong năm 2022 đã giúp khối tài sản của nhà sáng lập này tăng 71% lên 32 tỉ đô la Mỹ. Đinh Lỗi đứng thứ năm trong danh sách những người giàu nhất Trung Quốc, tăng ba bậc so với năm 2022.

Trong khi đó, Robin Zeng, chủ tịch hãng sản xuất pin xe điện hàng đầu thế giới CATL, đã rơi từ vị trí thứ ba trong năm 2022 xuống thứ sáu, với giá trị tài sản ròng 25,8 tỉ đô la Mỹ. Nguyên nhân là do CATL đang để mất thị phần nội địa vào tay các đối thủ cạnh tranh có quy mô nhỏ hơn.

Nhìn chung, danh sách năm 2023 có bốn mươi hai thành viên giàu hơn so với năm ngoái, trong khi bốn mươi cái tên khác chứng kiến tài sản sụt giảm, bao gồm cả những doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực điện mặt trời chịu ảnh hưởng từ giá cả giảm mạnh. Jin Baofang, chủ tịch hãng sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời JA Solar, ghi nhận giá trị tài sản “bốc hơi” hơn 50% xuống còn năm tỉ đô la Mỹ. 

Dương Huệ Nghiên (Yang Huiyan), nữ chủ tịch của nhà phát triển bất động sản Country Garden, cũng giảm giá trị tài sản. Từng giữ danh hiệu nữ tỉ phú giàu nhất châu Á, Dương Huệ Nghiên đã tụt đến 24 bậc xuống vị trí thứ 93 khi Country Garden thông báo vỡ nợ trái phiếu đô la Mỹ vào giữa tháng 10 vừa qua.

Khối tài sản của Dương Huệ Nghiên, sở hữu cùng gia đình, đã mất gần 90% giá trị xuống còn 3,6 tỉ đô la Mỹ trong hai năm qua khi Country Garden phải chịu tác động từ cuộc khủng hoảng nợ giữa bối cảnh thị trường bất động sản Trung Quốc lao dốc. Giờ đây, nữ doanh nhân 42 tuổi đang phải lèo lái Country Garden, công ty mà bà tiếp quả từ người cha Dương Quốc Cường từ tháng 3.2023, vượt qua khó khăn.

Doanh nhân về vật liệu đồng Wang Wenyin, nhà sáng lập tập đoàn tư nhân Amer International Group, đứng thứ 14 với giá trị tài sản 12,7 tỉ đô la Mỹ. Tuy vậy, ông đã gặp một vài rắc rối sau khi chốt lại số tài sản ròng. Vào ngày 27.10, Wang Wenyin từ chức chủ tịch Amer chỉ ba ngày sau khi tòa án ở Thành Đảo ra phán quyết đóng băng cổ phần của ông trong công ty này.

Trước đó, Wang Wenyin đã bị tòa án địa phương hạn chế các khoản chi tiêu có giá trị cao do liên quan đến tranh chấp hợp đồng. Sau khi trừ đi số cổ phần bị niêm phong, khối tài sản của Wang Wenyin hiện ở mức dưới 6,7 tỉ đô la Mỹ, đứng thứ 44 trong danh sách năm nay.

Danh sách năm 2023 chào đón ba gương mặt mới, gồm Wu Xiangdong, nhà sáng lập kiêm chủ tịch công ty sản xuất rượu ZJLD Group (niêm yết cổ phiếu tại Hong Kong vào tháng 4.2023) và Zhu Yi, người đã trở thành tỉ phú sau khi hãng dược phẩm Biokin Pharmaceutical tiến hành IPO trên sàn chứng khoán Thượng Hải hồi tháng 1.2023.

Cái tên còn lại là Jian Yao, vợ cũ của Xu Hang – nhà đồng sáng lập công ty sản xuất thiết bị y tế Mindray, lần đầu góp mặt trong danh sách này sau khi hai người ly hôn.

Danh sách năm nay cũng ghi nhận 14 cái tên quay trở lại. Nhóm này gồm Li Xiang, nhà sáng lập hãng xe điện Li Auto, sở hữu khối tài sản 7,4 tỉ đô la Mỹ với vị trí thứ 34. Giá cổ phiếu Li Auto tăng lên khi các mẫu xe điện được trang bị ghế ngồi rộng rãi và có quãng đường di chuyển dài của công ty trở nên phổ biến với những gia đình đông thành viên.

Có 17 thành viên bị loại khỏi nhóm 100 người giàu nhất Trung Quốc năm 2023, 10 cái tên trong số đó hoạt động trong các lĩnh vực pin điện tử, điện mặt trời và các ngành nghề liên quan. Chủ tịch Mindray Li Xiting và chủ sở hữu chuỗi nhà hàng lẩu Trương Dũng (Zhang Yong) đều đã chuyển sang danh sách những người giàu nhất Singapore.

Giá trị tài sản ròng tối thiểu để vào danh sách năm 2023 là 3,4 tỉ đô la Mỹ, giảm từ mốc 3,5 tỉ đô la Mỹ của năm ngoái.

William Ding thăng hạng

Trong năm 2023, việc Trung Quốc gỡ bỏ quyết định tạm dừng phát hành game trực tuyến, trước đó được ban hành để kiểm soát tình trạng nghiện game và Internet ở giới trẻ nước này, đã trở thành cú hích lớn cho Đinh Lỗi (William Ding).

Khối tài sản ròng của nhà sáng lập tập đoàn game NetEase tăng 66,67%, chạm mốc 32 tỉ đô la Mỹ và vươn lên đứng thứ năm trong danh sách 100 người giàu nhất Trung Quốc.

Eggy Party, tựa game được cấp phép phát hành trước thời điểm Trung Quốc bắt đầu thắt chặt kiểm soát ngành game và ra mắt năm 2022, đã trở thành một trong những sản phẩm nổi tiếng nhất của NetEase với 100 triệu người dùng hoạt động hằng tháng tính đến tháng 8.2023.

Bên cạnh đó, NetEase ghi nhận 40 triệu người dùng đăng ký chơi thử Justice Mobile, tựa game nhập vai mang phong cách võ thuật, được ứng dụng AI để đưa ra phản hồi trong game và sử dụng chất liệu từ văn học thời nhà Tống ở Trung Quốc. NetEase thành lập bộ phận về AI vào năm 2017.

Shi Jialong, giám đốc tại Hong Kong của China Internet Research, một đơn vị thuộc Nomura, nhận định hai tựa game này thể hiện tốt hơn kỳ vọng của thị trường. Theo Jialong, nguyên nhân đến từ việc người tiêu dùng Trung Quốc đã chờ đợi những tựa game mới trong thời gian dài kể từ khi nước này tạm dừng cấp phép phát hành game. Quyết định tạm dừng cấp phép phát hành game khi đó đã buộc các công ty quy mô nhỏ, với nguồn lực hạn hẹp, phải tạm hoãn phát triển game mới.

Vào tháng 1.2023, NetEase và tập đoàn game Mỹ Activision Blizzard sẽ kết thúc quan hệ hợp tác kéo dài 14 năm sau khi hai bên được cho là không tìm được tiếng nói chung về làm mới thỏa thuận. Trước đó, thỏa thuận này từng giúp Activision Blizzard mang các thương hiệu ăn khách như World of Warcraft đến thị trường Trung Quốc. Dẫu vậy, NetEase vẫn ghi nhận doanh thu của nửa đầu năm 2023 tăng 5% lên 6,8 tỉ đô la Mỹ, gần 80% trong số đó từ mảng game. Còn lợi nhuận đạt 1,8 tỉ đô la Mỹ, tăng trưởng 27%.

Đinh Lỗi thành lập NetEase vào năm 1997, khởi đầu từ một nhà cung cấp dịch vụ email rồi phát triển thành tập đoàn hoạt động trong các lĩnh vực game, thương mại điện tử, âm nhạc, giáo dục và truyền thông. Công ty đặt mục tiêu nâng thị phần doanh thu tại thị trường quốc tế từ 10% lên 50%, cũng như mở studio mới tại Nhật Bản, Nam Mỹ và châu Âu.

Colin Huang đạt mục tiêu

Trong bối cảnh người dân Trung Quốc thắt chặt chi tiêu hơn, tập đoàn thương mại điện tử PDD Holdings vẫn tăng trưởng mạnh mẽ và thúc đẩy giá trị tài sản của nhà sáng lập Hoàng Tranh (Colin Huang). Trong năm 2023, doanh nhân 43 tuổi ghi nhận khối tài sản ròng tăng gấp đôi lên 36,2 tỉ đô la Mỹ, giúp ông lần đầu tiên trở thành người giàu thứ ba Trung Quốc.

Một năm qua, cổ phiếu niêm yết trên sàn Nasdaq (Mỹ) của PDD Holdings đã tăng lên, nhờ thành công của chiến lược bán lẻ khi triển khai các chương trình khuyến mãi để thu hút người tiêu dùng và tăng cường sự hiện diện tại các thành phố nhỏ ở Trung Quốc.

Trong quý kinh doanh thứ hai kết thúc vào tháng 6.2023, PDD Holdings báo cáo kết quả tốt hơn kỳ vọng với doanh thu đạt 7,2 tỉ đô la Mỹ, tăng 66% so với cùng kỳ năm 2022. Trong khi đó, lợi nhuận thuần tăng 47% lên 1,8 tỉ đô la Mỹ.

Vào năm 2021, Hoàng Tranh từ chức chủ tịch PDD Holdings, công ty có tiền thân là Pinduoduo do ông thành lập tại Thượng Hải, hiện đặt trụ sở tại Dublin (Ireland). Dù rời khỏi vị trí chủ tịch, Hoàng Tranh vẫn nắm giữ lượng lớn cổ phần trong PDD Holdings.

Tuy vậy, vào tháng 9.2023, giá cổ phiếu giảm xuống đôi chút khi Grizzly Research, công ty nghiên cứu bán khống đặt tại Mỹ cáo buộc PDD Holdings có hành vi gian lận tài chính và cài đặt phần mềm gián điệp bên trong Temu, phiên bản quốc tế của ứng dụng mua sắm Pinduoduo. PDD Holdings chưa có động thái công khai nào về những cáo buộc này và không phản hồi yêu cầu đưa ra bình luận.

Ra mắt trong năm 2022, Temu nhanh chóng trở thành một trong những ứng dụng mua sắm phổ biến nhất tại Mỹ, bán nhiều loại sản phẩm có mức giá cạnh tranh được lấy từ những nhà cung cấp ở Trung Quốc. Trong năm 2023, Temu đã mở rộng sang châu Âu, đặc biệt tại Pháp, Đức và Ý. Công ty nghiên cứu thị trường Blue Lotus Capital Advisors ước tính Temu có thể đạt 12,5 tỉ đô la Mỹ giá trị giao dịch hàng hóa trong năm 2023.

Tốt nghiệp ngành khoa học máy tính đại học Wisconsin, Hoàng Tranh từng là thực tập sinh của Microsoft tại Bắc Kinh và Seattle, sau đó gia nhập Google vào năm 2004. Trước khi thành lập PDD vào năm 2015 để cạnh tranh với Alibaba, Hoàng Tranh từng lập một công ty game và trang thương mại điện tử.

———————————————-

Phương pháp

Danh sách những người giàu nhất Trung Quốc đại lục được tổng hợp bằng cách sử dụng thông tin cổ phần và tài chính từ các gia đình và cá nhân, sàn giao dịch chứng khoán, nhà phân tích, cơ sở dữ liệu tư nhân và các nguồn khác. Số liệu về giá trị tài sản ròng dựa trên tỉ giá hối đoái và giá cổ phiếu vào ngày 20.10.2023. Các công ty tư nhân được định giá bằng cách sử dụng các chỉ số tài chính và các so sánh khác với các công ty tương tự được giao dịch công khai. Một số tài sản đồng sở hữu đã bị chia tách. Để tạo điều kiện so sánh giữa các cá nhân có hoàn cảnh tương tự, chúng tôi cũng xét đến một số doanh nhân từ Trung Quốc đại lục không có quốc tịch Cộng hòa nhân dân Trung Hoa nhưng nguồn tài sản chính của họ là từ đại lục. Các biên tập viên có quyền sửa đổi danh sách khi có thông tin mới.