Tháng bảy là một tháng quan trọng đối với Hilmi Panigoro, chủ tịch điều hành của Medco Energi Internasional tại Jakarta, doanh nghiệp dầu khí nổi tiếng.

Trong tháng đó, công ty khai thác đồng và vàng Amman Mineral Internasional niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Indonesia, ở mức 10,7 ngàn tỉ rupiah (khoảng 688 triệu đô la Mỹ), là đợt IPO lớn nhất ở nước này trong năm 2023.

Medco sở hữu 21% Amman, nhờ đó mở rộng công ty ra ngoài lĩnh vực kinh doanh nhiên liệu hóa thạch cốt lõi. Ngoài ra, công ty còn tiến sang năng lượng tái tạo, với các dự án về địa nhiệt và năng lượng mặt trời. Ngày nay, Medco là công ty hoàn toàn khác so với thuở ban đầu, nổi lên như siêu doanh nghiệp về khai thác mỏ và năng lượng trong khu vực Đông Nam Á, hoạt động tại chín quốc gia.

Panigoro, 68 tuổi, cho biết ông muốn thúc đẩy Medco mở rộng hơn nữa, một cách tự nhiên hoặc thông qua mua lại. “Càng lớn mạnh, chúng tôi càng khát khao mở rộng,” ông chia sẻ trong cuộc phỏng vấn tại căn hộ áp mái trên tầng 55 của The Energy, tòa nhà chọc trời mà gia đình ông sở hữu một phần, nằm ở trung tâm một trong những khu thương mại chính của Jakarta.

Hồ sơ thành tích hoạt động của công ty cho thấy các dấu hiệu của sự chuyển đổi – kể từ năm 2017, Medco đã chi 2,3 tỉ đô la Mỹ cho bốn thương vụ mua lại lớn. Điều quan trọng không kém là trong cùng thời kỳ, họ đã dừng các hoạt động kinh doanh không cốt lõi trong chiến lược tăng trưởng, chẳng hạn như đầu tư phân phối nước.

Từ năm 2020 đến năm 2022, tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản của công ty từ âm 3% lên 8%, tỉ suất lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu từ âm 16% tăng thành 30%, trong khi tỉ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu đã giảm từ 2,3 xuống 1,8.

Dù dầu khí vẫn chiếm tỉ trọng doanh thu lớn nhất, ở mức khoảng 95%, nhưng khoản đầu tư vào Amman lại chiếm đến 47% lợi nhuận của công ty vào năm ngoái. Panigoro không đi sâu vào chi tiết cụ thể, nhưng cam kết doanh thu sẽ tăng đáng kể nhờ các nguồn phi dầu mỏ và khí đốt.

Dẫu Panigoro giữ chức vụ hiện tại được 16 năm nhưng ông vẫn gặp đôi chút khó khăn trong điều hành công ty khi không có sự hỗ trợ của anh trai Arifin, người sáng lập công ty, vì ông đã qua đời vào tháng 2.2022.

Panigoro chia sẻ cởi mở: “Trong những tháng đầu tiên sau khi anh ấy qua đời, tôi khó có thể giấu được cảm giác buồn bã, mất mát sâu sắc mỗi khi tham dự sự kiện của gia đình hay công ty. Tuy nhiên, sự nhiệt tình của anh ấy trong suốt cuộc đời đã trở thành sứ mệnh và động lực để tôi tiếp tục phát triển công ty.” Ông cũng thừa nhận: “Thành thật mà nói, tôi vẫn nhớ anh ấy.”

Vào lúc Arifin qua đời, ông là thành viên ban cố vấn của Medco, nhưng vai trò của ông tại công ty lớn hơn nhiều. Panigoro nói Arifin là “người có tầm nhìn chiến lược” của Medco. Năm 1980, Arifin đã một mình xây dựng Medco trong những ngày đầu sau khi thành lập công ty, khi đó được gọi là Meta Epsi Pribumi Drilling Co.

Panigoro gia nhập Medco một thập niên sau đó, như ông giải thích: “Vì tôi từng làm việc ở các công ty nước ngoài, nên Arifin đặc biệt yêu cầu tôi gia nhập công ty để xây dựng một doanh nghiệp có tổ chức và kiên cường.”

Sau đó, cả hai cùng nhau làm việc tại Medco suốt 32 năm. Kể từ khi anh trai qua đời, Panigoro cho biết ông phải đảm nhận vai trò chiến lược của Arifin cũng như tiếp tục làm việc toàn thời gian để quản lý các hoạt động hằng ngày.

Panigoro đã phải đối mặt với một số vấn đề, trong đó có việc báo cáo tài chính gần đây nhất của công ty trong chín tháng đầu năm 2023 vừa được công bố đã phản ánh một vài thất bại bất ngờ và biến động của chu kỳ thị trường.

Lợi nhuận ròng trong giai đoạn này là 242 triệu đô la Mỹ, giảm 39% so với 401 triệu đô la Mỹ cùng kỳ năm ngoái, trong khi doanh thu là 1,7 tỉ đô la Mỹ, giảm 5% so với một năm trước. Công ty đổ lỗi sự sụt giảm này là do giá dầu và khí đốt thấp hơn, cũng như vấn đề lũ lụt đã gây tổn hại cho hoạt động sản xuất tại Amman.

Mặc dù kết quả cả năm 2023 có thể khiến các nhà đầu tư không vui, nhưng đó chỉ là sự suy giảm sau những thành tựu xuất sắc vào năm 2022.

Năm ngoái, Medco tăng hơn gấp đôi Ebitda lên 1,6 tỉ đô la Mỹ từ mức 667 triệu đô la Mỹ của năm trước, nhờ đạt sản lượng dầu thô và khí đốt kỷ lục được thúc đẩy từ thương vụ mua lại lô khí đốt Corridor ở Sumatra của ConocoPhillips Indonesia vào năm 2022 – nhà sản xuất khí đốt lớn thứ hai ở Indonesia – và giá khí đốt toàn cầu đạt mức tốt.

Trong khi đó, lợi nhuận ròng của Medco đã tăng gấp 11 lần, từ 47 triệu đô la Mỹ năm ngoái lên 531 triệu đô la Mỹ, nhờ khoản lợi nhuận 253 triệu đô la Mỹ do Amman đóng góp. Trên đảo Sumbawa, Amman vận hành mỏ Batu Hijau và khu nhượng địa Elang, mỏ đồng và vàng lớn thứ hai của Indonesia sau Grasberg của Freeport Indonesia ở Papua và là một trong những mỏ lớn nhất thế giới với trữ lượng đồng 8,5 triệu tấn và 718 tấn vàng.

Mặc dù chưa đạt mức cao nhất khoảng 1.600 rupiah (0,1 đô la Mỹ) thiết lập vào tháng 9.2023, nhưng cổ phiếu của công ty hiện dao động quanh mức một ngàn rupiah (0,064 đô la Mỹ) vào cuối tháng 11.2023, tức là gần gấp đôi giá kể từ tháng 12.2021.

Giá cổ phiếu của Medco tăng, cộng thêm các yếu tố khác đã lần đầu tiên đưa Panigoro vào danh sách 50 người giàu nhất Indonesia năm nay, với tài sản ròng 2,8 tỉ đô la Mỹ, đồng sở hữu với gia đình Arifin. Các nhà phân tích cũng vẫn khá lạc quan về triển vọng của công ty. Báo cáo gần đây của DBS cho biết cổ phiếu Medco có thể đạt hai ngàn rupiah (0,13 đô la Mỹ) vào tháng 10.2024.

Sự biến động gần đây trong nền kinh tế toàn cầu không làm Panigoro bối rối. Theo ông, Medco “được thúc đẩy nhờ cơ hội” và cho biết đội nhóm chuyên phụ trách M&A “liên tục tìm kiếm những cơ hội tốt có thể gia tăng giá trị.” Việc mua lại Amman, mà ông gọi là “dự án phức hợp,” là ví dụ về giá trị gia tăng, vì đồng “là khoản bổ sung tuyệt vời cho danh mục đầu tư của chúng tôi.”

Khi Medco bắt đầu mở rộng sang lĩnh vực dầu khí, Panigoro hiểu rằng Medco cần những nhân tài giỏi để phát triển. Công ty cũ của ông là Huffco Oil & Gas (nay là Vico Indonesia), lúc ấy chuẩn bị mua Tesoro, công ty dầu mỏ nhỏ ở Kalimantan.

“Điều đó chưa bao giờ xảy ra vì cơ sở sản xuất nhỏ nhưng lại có rất nhiều nhân viên. Tôi nói với Arifin, ‘Sao chúng ta không nắm lấy cơ hội này, vì chúng ta cần người để phát triển công việc kinh doanh. Đó là thương vụ mua lại mang tính chiến lược, không phải về dầu mỏ mà là về những con người có khả năng xây dựng một công ty,’” Panigoro nói.

Vào những năm 1990, để trở thành nhà sản xuất, hai anh em bắt đầu chi 11 triệu đô la Mỹ, phần lớn là từ tiền túi, để mua các hợp đồng thăm dò và sản xuất của Tesoro ở Đông Kalimantan, sau đó kết hợp với hoạt động khoan để trở thành công ty Medco Energi Internasional.

Số tiền thu được từ đợt IPO năm 1994 được dùng để mua lại Stanvac Indonesia từ Exxon và Mobil Oil vào năm 1995. Stanvac vận hành lô khí đốt Rimau ở Nam Sumatra, nơi mà vào năm 1996, Medco đã phát hiện ra trữ lượng dầu khí lớn. Tiếp theo đó là những cơ hội khác cho phép công ty mở rộng ra nước ngoài và tham gia kinh doanh năng lượng tái tạo.

Không phải mọi nỗ lực đều mang lại thành tựu. Năm 1997, khi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á nổ ra, Medco đã mua các khu đất nhượng quyền ở Kazakhstan và Turkmenistan nhưng không thành công và bán chúng một năm sau đó. Một khó khăn khác diễn ra ở Libya, nơi Medco giành được nhượng quyền nhưng công việc bị trì hoãn trong nhiều năm do xung đột dân sự.

Theo Panigoro, Medco đã lỗ hàng trăm triệu đô la Mỹ. “Có những điều chúng tôi phải trải qua và đó là một phần của quá trình kinh doanh,” ông nói. “Trong số 10 quyết định chúng tôi đưa ra, sẽ có một vài quyết định sai lầm. Nếu không đủ dũng cảm, chúng ta sẽ không bao giờ đủ can đảm để đưa ra quyết định. Chúng tôi đã học được bài học từ hai sai lầm đó,” ông nói thêm.

Năm 2016, cơ hội lớn xuất hiện khi chủ ngân hàng đầu tư Indonesia Agoes Projosasmito cùng với anh em nhà Panigoro, những người mà ông gọi là bạn “rượu và xì gà” của mình, mua Amman, công ty điều hành mỏ vàng và đồng lớn thứ hai ở Indonesia, trong một thỏa thuận phức tạp. Đó là quyết định quan trọng đối với tất cả những người liên quan.

Projosasmito, hiện là chủ tịch hội đồng ủy viên của Amman, năm nay cũng gia nhập danh sách giàu nhất Indonesia, với tài sản ròng ước tính 5,4 tỉ đô la Mỹ, dựa trên cổ phần của ông tại Amman. Theo sau là chủ tịch điều hành Alexander Ramlie, với tài sản ròng 2,5 tỉ đô la Mỹ. Projosasmito cho biết: “Khi tìm kiếm đối tác kinh doanh, sự ăn ý và tin tưởng là quan trọng nhất.”

Số tiền thu được từ đợt IPO của Amman sẽ chủ yếu được sử dụng cho một nhà máy luyện đồng dự kiến bắt đầu sản xuất vào năm tới, mở rộng nhà máy chế biến quặng và xây dựng một nhà máy điện chạy bằng khí đốt. Nhà máy luyện đồng hằng năm sẽ sản xuất 220 ngàn tấn cực âm đồng với độ tinh khiết 99,99% và 830 ngàn tấn axit sulfuric.

Alberto Migliucci, CEO của công ty tư vấn Petra Commodities tại Singapore, cho biết Amman có lịch sử sản xuất tốt và dòng tiền ổn. Ông nói: “Vàng và đồng hiện đang rất hấp dẫn. Xe điện (EV) cần lượng đồng nhiều hơn khoảng bốn lần so với xe thông thường, khá nhiều. Vì vậy, chỉ riêng việc sử dụng xe điện sẽ khiến nhu cầu tăng gấp bốn lần.”

Ngoài ra, Panigoro cho biết Amman có hợp đồng do chính phủ ban hành về khu nhượng địa Sumbawa cho đến năm 2030, và ông dự kiến sẽ gia hạn thêm 20 năm nữa.

Trước khi tiến vào lĩnh vực khai thác mỏ, Medco bắt đầu hoạt động trong mảng năng lượng tái tạo từ năm 2013, sau khi ký kết dự án điện địa nhiệt theo hợp đồng lớn nhất thế giới ở Sarulla, Bắc Sumatra. Medco, thông qua công ty con Medco Power Indonesia, hiện sở hữu và vận hành các nhà máy điện với tổng công suất hơn 3.100MW ở Indonesia.

Ngoài ra, Medco còn hợp tác với các đối tác khác và tập đoàn Salim trong dự án nhà máy năng lượng mặt trời công suất 600MW trên đảo Bulan của Indonesia, nơi tập đoàn này có trang trại chăn nuôi heo để cung cấp thịt heo cho Singapore.

Nhà máy này dự kiến bắt đầu hoạt động vào năm 2028 và sẽ xuất khẩu điện sang Singapore. Panigoro đặt mục tiêu nâng công suất năng lượng truyền thống và năng lượng tái tạo trên toàn quốc lên 5.000MW. Ông cũng hi vọng đưa Medco Power lên sàn chứng khoán trong vòng năm năm tới.

Trong khi xem khai thác mỏ và năng lượng tái tạo là động lực tăng trưởng trong tương lai, Panigoro vẫn có kế hoạch mở rộng hoạt động kinh doanh nhiên liệu hóa thạch cốt lõi của mình. Ông hứa hẹn chắc chắn sẽ tăng gấp đôi sản lượng dầu và khí đốt trong năm năm tới, tăng từ mức 163 ngàn thùng dầu mỗi ngày mà Medco đạt được vào năm 2022.

Medco vẫn sẽ tìm kiếm cơ hội để có được những khu nhượng địa như Corridor, giúp thúc đẩy đáng kể trữ lượng và sản xuất của họ. “Trong quá trình chuyển đổi năng lượng, điểm mấu chốt là điện khí hóa. Nhu cầu đồng của thế giới sẽ tiếp tục tăng trong khi phải mất nhiều thời gian để phát triển các mỏ,” Panigoro nói.

Mặc dù về lâu dài, năng lượng chạy bằng pin điện sẽ dần dần thay thế động cơ đốt, nhưng dầu và khí đốt hiện nay vẫn có tương lai trong hóa dầu và nhu cầu truyền thống, chẳng hạn như dùng trong các nhà máy điện, hàng không, hàng hải và ô tô trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng điện. Ông khẳng định: “Trong ba thập niên tới, dầu khí vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng trên thế giới, đặc biệt là ở châu Á.”

GIA ĐÌNH CHUNG SỨC

Kể từ khi thành lập vào năm 1980 trong lĩnh vực khoan dầu, công ty (hiện mang tên Medco Energi Internasional) đã thuộc quyền kiểm soát và điều hành hoàn toàn của gia đình Panigoro. Hai ông chủ duy nhất suốt 43 năm của Medco là người sáng lập Arifin và em trai ông, chủ tịch điều hành Hilmi.

Các giàn khoan dầu do một công ty con của Medco lúc bấy giờ xây dựng, được đặt theo tên của những người phụ nữ trong gia đình, bao gồm mẹ, vợ và cháu gái của Arifin.

Hilmi, có bằng cử nhân của học viện Công nghệ Bandung và bằng thạc sĩ của trường Mỏ Colorado, vẫn chưa có ý định từ chức. Khi được hỏi liệu ông có cân nhắc việc nghỉ hưu hay không, ông trả lời: “Là thành viên của gia đình cổ đông kiểm soát, tôi không bao giờ nghỉ hưu vì tôi sẽ luôn tham gia vào các hoạt động lớn của công ty.”

Hilmi nói rằng ông rất thoải mái với việc Medco hoạt động dưới quyền lãnh đạo của một người không mang họ Panigoro. Ông cho biết ba người con của ông và hai con của Arifin không muốn gia nhập Medco.

Ông chia sẻ: “Arifin và tôi có một nguyên tắc là Medco cần được quản lý bởi những người giỏi và có năng lực cao. Nếu các thành viên trong gia đình chúng tôi quan tâm thì thật tuyệt, nhưng điều đó không cần thiết. Tiêu chí chính là năng lực.”

Ông cho biết thêm rằng Medco có một ủy ban nhân sự và lương thưởng thường xuyên xem xét kế hoạch kế nhiệm của công ty. Ông nói: “Tất cả các thành viên quản lý cấp cao, bao gồm cả các chuyên gia bên ngoài công ty, đều có thể là ứng cử viên cho vị trí chủ tịch điều hành tiếp theo.”

Theo hệ thống điển hình của nhiều công ty Indonesia, vị trí cao nhất trong ban giám đốc là chủ tịch điều hành, giám đốc, tiếp theo là CEO. Tại Medco, người đảm nhận vị trí CEO là Roberto Lorato, một người Ý đã làm việc tại mỏ dầu của Indonesia trong hơn hai thập niên.

Giám sát ban giám đốc là hội đồng ủy viên, đứng đầu là Yani Panigoro, chị gái của Hilmi, là ủy viên chủ tịch, trong khi con trai Yaser Panigoro của Arifin là ủy viên và cựu tổng chưởng lý Marsillam Simanjuntak của Indonesia là ủy viên độc lập. Vợ của Arifin, Raisis, là cố vấn cho hội đồng ủy viên kể từ tháng 9.2022. 

———————————————-

Biên dịch: Quỳnh Anh
Bản in Forbes Việt Nam số 127, tháng 4.2024