Thế hệ rạp chiếu kế tiếp: Xem phim, ném bowling, ăn uống, chơi game…

Ngày 1.5.2020, khi thống đốc Texas Greg Abbott cho phép các rạp chiếu phim của bang mở cửa hoạt động lại 25% công suất sau thời gian tạm đóng cửa do đại dịch COVID-19, hầu hết doanh nghiệp kinh doanh rạp chiếu phim quyết định không mở cửa. Lý do chính không phải là lo ngại khả năng trở thành một khu vực siêu lây nhiễm, mà vì không có phim mới và ít khách quen nên việc mở lại rạp chiếu phim trở nên không có ý nghĩa.

Mitch Roberts không đồng ý. Chỉ mới 25 tuổi, anh đã mở rộng công ty Evo Entertainment có trụ sở tại Austin lên tới sáu địa điểm ở Texas với 57 phòng chiếu, 38 sân chơi bowling, dịch vụ ăn uống đầy đủ, 200 máy chơi game – và gánh khoản nợ khổng lồ 42 triệu đô la Mỹ. Anh chia sẻ, khi các rạp chiếu phim của anh phải đóng cửa sáu tuần trước đó, “phản ứng ban đầu của tôi là sợ hãi. Nhưng phản ứng lần này của tôi là cứ sẵn sàng mở cửa trở lại.”

Roberts bắt đầu chiếu các tác phẩm kinh điển như Grease (Cảm hứng) và The Gooniesto (Bản đồ kho báu) với lượng khán giả thưa thớt và cho các game thủ thuê lại những phòng chiếu phim không dùng đến để chơi Fortnite trên màn hình 19,8m. Anh ứng biến để tạo ra các nguồn doanh thu mới: sơn trắng phần bên ngoài của hai khu phức hợp rạp chiếu phim nhằm biến chúng thành rạp chiếu ngoài trời dành cho người ngồi trên xe ô tô, chuyển 3,6 héc ta diện tích bỏ trống thành các sân bắn súng sơn và đóng gói những thùng cocktail margaritas cùng với thức ăn nhẹ để giao đến những người xem phim tối tại nhà.

Trong khi nhiều đối thủ cạnh tranh vẫn đóng cửa, anh lại phấn chấn với lễ hội phim mùa hè dành cho khách hàng ngồi trên ô tô và đám bí ngô giả mang lại không khí buổi chiếu phim kinh dị cùng với sữa lắc Halloween, có cồn lẫn không cồn. “Những doanh nghiệp khác đã đóng cửa và chờ điều xấu nhất xảy ra,” anh nói. “Còn chúng tôi vẫn mở cửa để chào đón mọi người.”

Tuy nhiên, doanh thu của Evo giảm 60% xuống chỉ còn 20 triệu đô la Mỹ trong năm 2020. Roberts không thua lỗ nhờ ngân hàng anh vay tạm cho khất nợ và anh cũng nhận được 21 triệu đô la Mỹ từ một quỹ hỗ trợ riêng cho các địa điểm giải trí bị đóng cửa của chính phủ liên bang. “Thật kỳ diệu,” anh nói. Giữa sự hối hả của Roberts và việc nới lỏng các lệnh giãn cách xã hội gần đây ở Texas, Evo có doanh số tăng trở lại nhanh hơn nhiều so với các công ty hoạt động rạp chiếu phim khác. Trong năm 2021, doanh số chỉ thấp hơn 15% so với doanh số năm 2019 và đến quý II, hoạt động kinh doanh có lãi trở lại. Roberts sở hữu 60% cổ phần của Evo, hai chị gái của anh sở hữu phần còn lại.

Khi đại dịch kéo dài, một số chuỗi rạp chiếu phim đã thông báo đóng cửa vĩnh viễn trong khi những chuỗi khác, chẳng hạn như Alamo Drafthouse ở Austin (đã đi tiên phong phục vụ rượu cho khán giả xem phim cách đây 1/4 thế kỷ) được tái cơ cấu sau khi phá sản. Nhưng Roberts lại mở rộng hoạt động, mua bốn địa điểm tối tăm ở Texas bao gồm Town Square ở Dallas và biến nơi đó thành trung tâm đặc biệt với bảy rạp hát kèm dịch vụ ăn tối, ghế tựa có sưởi, bắn súng lazer, xe điện đụng, sân chơi golf nhiều lỗ và sân chơi đu dây mạo hiểm trong nhà.

Để có 30 triệu đô la Mỹ cải tạo bốn rạp đó và nguồn vốn cho việc mở rộng mà không làm tăng thêm khoản nợ 40 triệu đô la Mỹ, Roberts đã mời Bryan Sheffield, một triệu phú 43 tuổi, hỗ trợ. “Ban đầu, tôi nghĩ anh ấy bị điên,” Sheffield, thương nhân dầu hỏa thế hệ thứ ba, thừa nhận. Nhưng sau nhiều tháng thảo luận, ông kết luận có vẻ Roberts đang có ý tưởng đột phá – “kinh doanh dựa vào đám đông” sẽ tồn tại không chỉ trong đại dịch COVID-19 mà còn cả trong lĩnh vực phát trực tuyến cùng với TV 65 inch giá rẻ.

“Chúng ta đang sống trong nền kinh tế trải nghiệm. Mọi người khao khát trải nghiệm. Họ muốn kết nối cùng nhau,’’ Roberts, thành viên danh sách Forbes 30 Under 30 năm nay, nhận định. Theo thỏa thuận, công ty quản lý tài sản gia đình của Sheffield đã cam kết lên tới 125 triệu đô la Mỹ để cải tạo và mua bất động sản. Evo sẽ nhận được khoản phí quản lý khoảng 2,5% trong doanh thu từ các bất động sản do Sheffield đầu tư và một ít vốn chủ sở hữu nếu họ giải quyết được những vướng mắc về lợi nhuận.

Có lẽ không có gì ngạc nhiên khi Sheffield và Roberts hợp ý nhau. Cả hai đều tham gia công việc kinh doanh của gia đình nhưng rồi tách ra kinh doanh riêng. Sheffield lập công ty Parsley Energy vào năm 2008 khi tiếp quản 109 giếng dầu cũ của ông nội và giành được quyền khai thác. Năm ngoái, Parsley bị đối thủ Pioneer Natural Resources (do cha của Sheffield điều hành) mua lại với giá 4,5 tỉ đô la Mỹ bằng cổ phiếu.

Về phần Roberts, anh là doanh nhân kinh doanh rạp chiếu phim thế hệ thứ tư. Đáng chú ý nhất, ông ngoại của anh, Lee Roy Mitchell, thành lập Cinemark và vẫn là chủ tịch ở tuổi 85 với 9% cổ phần (hiện trị giá 150 triệu đô la Mỹ) trong chuỗi 524 rạp hát và 5.897 phòng chiếu phim.

Khi còn nhỏ, Roberts chuyên quét dọn bỏng ngô và châm đầy các lọ dưa muối tại một rạp chiếu phim của cha mẹ anh. Trải nghiệm đó khiến anh ghét dưa chua và say mê kiếm tiền. Năm 13 tuổi, ông nội Lee Roy tặng anh một máy chơi game Big Buck Hunter Protwoshooter đắt tiền vào dịp Giáng sinh. Anh đã chuyển chiếc máy (với sự đồng ý của ông nội) đến rạp chiếu phim của bố mẹ và chia doanh thu 50/50 với họ, sử dụng cổ phần của mình để mua thêm máy chơi game kiếm tiền.

Đến năm 17 tuổi, Roberts đặt mục tiêu đưa các khu phức hợp giải trí như Dave & Buster’s lên tầm cao mới. Trong một chuyến câu cá, anh đã hỏi xin ông nội Lee Roy hỗ trợ tài chính. Ông từ chối nhưng đồng ý giúp chỉnh sửa kế hoạch kinh doanh dài 50 trang. Sự kết nối và lời khuyên của ông nội mang lại cho Roberts các cơ hội. Mặc dù vậy, có đến tám ngân hàng và nhiều công ty quản lý tài sản gia đình từ chối anh trước khi Capital One đồng ý cho thiếu niên Roberts vay 15 triệu đô la Mỹ để mua 4,5 héc ta đất ở Kyle, Texas, cách Austin 35,4km về phía nam và xây dựng khu phức hợp đầu tiên của mình ở đó.

Với hỗ trợ về tài chính, năm 2014, Roberts bỏ học năm nhất tại đại học Texas State để xây dựng cơ sở rộng 6.503m2, bao gồm 11 phòng chiếu, 14 đường chơi bowling, một máy game video và một quán đầy đủ sản phẩm phục vụ ăn uống – bánh mì kẹp thịt, bánh pizza , thậm chí cả cá hồi teriyaki. Anh nhanh chóng tận dụng “từng xu” trong khoản vốn 15 triệu đô la Mỹ và sẽ sớm nâng cấp ghế rạp phim thành ghế dựa có khay ăn trị giá 600 đô la Mỹ.

Đầu tư cho tất cả những thứ xa xỉ trên đều có nguyên do. Cũng giống như các rạp chiếu phim truyền thống hòa vốn phòng vé nhưng kiếm tiền nhờ việc bán bỏng ngô và nước ngọt loại lớn, Evo dùng các bộ phim để gây chú ý với người xem, nhằm bán các mặt hàng có lợi nhuận cao hơn. Roberts trả 55% doanh thu từ phòng vé cho hãng phim nhưng vẫn giữ gần như tất cả doanh thu từ bowling, máy chơi game, bỏng ngô, bia và cocktail margarita, với tỉ suất lợi nhuận gộp cao tới 90%.

Để bù đắp việc non kinh nghiệm, Roberts đã tuyển dụng những quản lý kỳ cựu trong ngành điện ảnh và nhà hàng để điều hành Evo, theo lời khuyên của ông nội “Nếu anh là người thông minh nhất trong phòng, thì chắc anh đang ở nhầm phòng.” (Năm 2020, anh cũng lôi kéo được giám đốc vận hành lâu năm của Alamo Drafthouse.)

Roberts đã chọn đúng thời điểm. Những bộ phim bom tấn như Jurassic World (Thế giới khủng long), Star Wars — The Last Jedi ( Chiến tranh giữa các vì sao – Jedi cuối cùng) và Black Panther (Chiến binh báo đen) giúp phòng vé ở Mỹ thu về hơn 11 tỉ đô la Mỹ mỗi năm từ 2015 đến 2019. Roberts đã mở rộng và vay thêm 25 triệu đô la Mỹ từ Capital One để xây dựng một rạp phim có 10 phòng chiếu ở Schertz, cách San Antonio 35,4km.

Rạp này khai trương năm 2019. Năm đó, Avengers: Endgame (Biệt đội siêu anh hùng: Hồi kết) trở thành bộ phim có tổng doanh thu cao thứ hai trong lịch sử và mang lại cho Evo doanh thu cuối tuần cao nhất từ trước đến nay. Tổng cộng, Evo thu được 50 triệu đô la Mỹ từ 2,5 triệu khách trong năm 2019 – trung bình là 20 đô la Mỹ cho mỗi vé vào cửa. Các rạp phim tốt nhất của anh thu về hơn 25 đô la Mỹ/ người với biên lợi nhuận hoạt động là 20%, cao hơn mức trung bình của ngành.

Sau đó, đại dịch COVID-19 bùng phát. Doanh thu phòng vé nội địa giảm xuống còn 2,1 tỉ đô la Mỹ vào năm 2020, rồi tăng trở lại 4,5 tỉ đô la Mỹ vào năm 2021. Tháng 12 vừa qua, Roberts chứng kiến hướng tăng trưởng được sử dụng trước đó đã phát huy hiệu quả trở lại khi Evo bán được 62.000 vé dịp khởi chiếu cuối tuần cho Spider-Man: No Way Home (Người Nhện: Không còn nhà – thậm chí còn cao hơn Avengers (Biệt đội siêu anh hùng) trong năm 2019. Texas, mặc dù biến thể Omicron đang hoành hành nhưng không có yêu cầu về vaccine, kiểm tra thân nhiệt hoặc giới hạn công suất.

Đêm Giáng sinh, liên doanh Roberts và Sheffield đã hoàn thành hợp đồng lớn đầu tiên, trong đó Sheffields chi trả ước tính 70 triệu đô la Mỹ cho chuỗi giải trí gồm chín địa điểm ở ngoại ô, được cậu của Roberts xây dựng từ năm 2015. “Chúng tôi thích ‘những khu vực mới nổi đông dân cư ở vùng ngoại ô.’ Tôi thích thấy một trường trung học mới được xây dựng,’’ Roberts nói.

Bộ đôi này đang tìm kiếm các giao dịch trên toàn quốc, ban đầu chỉ ở Texas, Florida và Colorado, những bang đã nới lỏng lệnh hạn chế ngăn ngừa sự lây lan của COVID-19. “Không ai mua rạp chiếu phim và địa điểm tổ chức hòa nhạc. Nhưng chúng sẽ không biến mất,” Sheffield nói. “Khi thời gian phong tỏa kết thúc, nhu cầu bị dồn nén sẽ bùng nổ.”

Hiện tại, với 16 địa điểm, 148 phòng chiếu và 108 đường chơi bowling, Roberts dự kiến sẽ đạt doanh thu hơn 125 triệu đô la Mỹ trong năm nay. Anh vẫn đang điều chỉnh mô hình thời kỳ đại dịch của mình. “Chúng tôi đang thử nghiệm với các nhóm khách hàng,” anh nói. Đó là ghế tình nhân dành cho cặp đôi, có khoảng cách và riêng tư với những người cùng xem phim, có thể là cách phòng ngừa COVID-19 hoặc mang lại các lợi ích khác.

Biên dịch: Quỳnh Anh
Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam số 103, tháng 3.2022