“Một nền dân chủ đã chín muồi thì không gì có thể ngăn cản, và thời cơ của Ấn Độ đã đến,” Gautam Adani tuyên bố trước 450 giám đốc điều hành tại hội nghị CEO toàn cầu của Forbes ở Singapore vào tháng 9.2022. “Tôi thực lòng tin rằng đây chỉ có thể là tin tốt cho trật tự toàn cầu – Ấn Độ là một nền dân chủ thành công về kinh tế và làm gương dẫn đầu.”

Vào lúc đó, có vẻ như không chỉ thời cơ của Ấn Độ đã đến, mà của Adani cũng vậy. Nhà công nghiệp 60 tuổi người Ấn Độ đang đứng đầu thế giới: Cổ phiếu của chín công ty giao dịch công khai tạo nên tập đoàn Adani đang lên nhanh; bốn cổ phiếu tăng giá gấp đôi hoặc nhiều hơn chỉ trong 12 tháng.

Tài sản của Adani cũng tăng nhiều hơn bất kỳ tỉ phú nào khác trên hành tinh, với giá trị tài sản ròng tăng gần 70 tỉ đô la Mỹ trong sáu tháng lên 158 tỉ đô la Mỹ, đủ để khiến ông trở thành người giàu thứ hai trên trái đất trong thời gian ngắn, giàu có hơn cả Bill Gates, Warren Buffett hoặc Jeff Bezos.

Lúc ấy, ông đang làm điều đó bằng cách xây dựng một Ấn Độ tốt đẹp hơn. Quốc gia đông dân thứ hai thế giới rất cần đường sá tốt hơn, sân bay hiện đại hơn và các nhà máy điện tiên tiến – và Adani đã cung cấp tất cả. Các công ty giao dịch công khai của ông – bảy trong số đó hiện mang tên gia đình – tạo ra doanh thu 38 tỉ đô la Mỹ vào năm ngoái và sử dụng hơn 26 ngàn nhân viên.

Các tài sản lớn của tập đoàn bao gồm cảng vận chuyển nhộn nhịp nhất Ấn Độ, chín nhà máy điện, đường dây truyền tải phục vụ hơn ba triệu khách hàng, mỏ than, dầu ăn, đường cao tốc và tám sân bay. Năm ngoái, tập đoàn Adani đã hoàn tất các thỏa thuận để trở thành nhà sản xuất xi măng lớn thứ hai của Ấn Độ và là chủ sở hữu của New Delhi Television Ltd., một trong những mạng truyền hình lớn nhất đất nước.

Rồi tất cả sụp đổ. Vào ngày 24.1.2023, Hindenburg Research, công ty bán khống của Mỹ, đã cáo buộc Gautam và anh trai Vinod của ông dàn dựng “vụ lừa đảo lớn nhất trong lịch sử doanh nghiệp.” Các cáo buộc mô tả một hệ thống độc hại liên quan đến gian lận thuế, thao túng thị trường chứng khoán và vi phạm luật chứng khoán Ấn Độ, nhưng tập đoàn Adani phủ nhận tất cả những điều này.

Báo cáo đó đã thổi bay 112 tỉ đô la Mỹ giá trị thị trường của các công ty thuộc tập đoàn Adani chỉ trong hai tuần, khiến tài sản của Gautam bị giảm mạnh khoảng 65 tỉ đô la Mỹ. (Sau khi thị trường chứng khoán phục hồi nhẹ, hiện ông có giá trị tài sản 47,2 tỉ đô la Mỹ, thấp hơn một chút so với Michael Dell.)

Kế đó, một tuần sau báo cáo của Hindenburg, Forbes lại phát hiện ra những chi tiết mới khiến tập đoàn đang gặp khó khăn này phải đau đầu.

Vào ngày 1.2.2023, doanh nghiệp chủ lực Adani Enterprises đã đột ngột hủy bỏ đợt chào bán cổ phiếu thứ cấp trị giá 2,5 tỉ đô la Mỹ được lên kế hoạch từ lâu, chỉ vài phút trước khi Forbes tiết lộ câu chuyện rằng anh em nhà Adani có khả năng đẩy nhu cầu cổ phiếu công ty mình bằng cách bí mật mua cổ phiếu thông qua các công ty nước ngoài. (Gautam đã công bố một tin nhắn video vào thời điểm đó, nói rằng họ rút lui vì hội đồng quản trị cảm thấy việc tiếp tục tiến hành là không đúng đắn về mặt đạo đức do thị trường biến động).

Tiếp đến, Forbes phân tích đế chế nước ngoài của Vinod Adani và xác định các giao dịch mới giữa các công ty vỏ bọc nước ngoài cùng với tập đoàn Adani dường như giúp tăng cường tài chính cho công ty Adani.

Đảng đối lập của Ấn Độ, Đảng Quốc đại, trích dẫn báo cáo của Forbes trong quá trình tố tụng tại quốc hội, và những người khởi kiện đã yêu cầu Tòa án tối cao của Ấn Độ lấy báo cáo của Forbes làm bằng chứng (cho đến nay vẫn chưa có kết quả).

Tập đoàn Adani hiện chịu điều tra từ cả tòa án cấp cao nhất của Ấn Độ lẫn ủy ban Chứng khoán và giao dịch Ấn Độ (SEBI), cơ quan quản lý thị trường chứng khoán của đất nước này. Công ty không phản hồi những chứng cứ điều tra của Forbes.

Đối với nhiều người Ấn Độ, những lời buộc tội đó giống như cuộc tấn công vào chính Ấn Độ, đặc biệt là do mối quan hệ thân thiết của Adani với thủ tướng Ấn Độ, Narendra Modi (hai người đã biết nhau hơn 35 năm). Thông báo dài 413 trang của Adani đã bác bỏ cáo buộc của Hindenburg, coi đó là “cuộc tấn công có tính toán nhằm vào Ấn Độ, sự độc lập, tính toàn vẹn và chất lượng của các thể chế Ấn Độ, cũng như câu chuyện và tham vọng phát triển của Ấn Độ.”

Nhưng xét một cách công bằng, những cáo buộc của Hindenburg không có gì đáng ngạc nhiên. Các cuộc điều tra của chính phủ và các báo cáo trên truyền thông về cáo buộc rửa tiền, gian lận thuế và lừa đảo xuất nhập khẩu đã gây khó khăn cho các công ty của tập đoàn trong nhiều năm.

“Để kinh doanh ở Ấn Độ, bạn phải gặp cả chính trị gia lẫn quan chức,” Adani nói với Forbes Asia năm 2009. “Nếu muốn phát triển nhanh, bạn phải biết vượt qua những rào cản trong hệ thống.”

Modi và Adani biết nhau từ cuối thập niên 1980, khi cả hai đều là những thanh niên trẻ ở bang Gujarat có 68 triệu dân. Năm 1994, Adani được ủy ban Hàng hải của Gujarat cấp phép xây dựng cầu cảng ở thị trấn Mundra. Một năm sau, đảng Bharatiya Janata (BJP) của ông Modi lên nắm quyền trong các cuộc bầu cử cấp bang.

Năm 2001, cùng năm Modi được bổ nhiệm làm thủ hiến Gujarat, chính quyền đã cấp phép cho Adani khai thác vận hành cảng Mundra trong 30 năm. Không lâu sau, Adani giành được những hợp đồng cấp phép rẻ như bèo của chính phủ và biến Mundra thành vốn kinh doanh của mình, lấy được chỉ định ưu đãi dành cho “đặc khu kinh tế” từ chính quyền bang Gujarat.

Cảng Adani Mundra – hiện là cảng nhộn nhịp nhất của Ấn Độ – đã trở thành cỗ máy in tiền của Adani Ports and Special Economic Zone (SEZ), công ty logistics có doanh thu trị giá 2,2 tỉ đô la Mỹ (năm 2022) của tập đoàn. Dự án Nhiệt điện Mundra, nhà máy nhiệt điện than bắt đầu hoạt động vào năm 2009, hiện là dự án chủ lực của công ty Adani Power có doanh thu 4,7 tỉ đô la Mỹ.

Về quan điểm cho rằng thành công của Adani là nhờ có Modi, ông cho biết: “Có quan niệm sai lầm lớn rằng sự thăng tiến của tôi là kết quả của việc tôi gần gũi với Narendra Modi,” ông viết trên một tạp chí kinh doanh địa phương của Ấn Độ vào năm 2012. “Ông ấy chỉ là một yếu tố hỗ trợ cho toàn bộ ngành công nghiệp nói chung bằng cách tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế thông qua các chính sách.”

Vào năm 2014, tòa án Tối cao Gujarat đã phán quyết rằng SEZ của Adani ở Mundra không có giấy phép môi trường hợp lệ để hoạt động và ra lệnh đóng cửa một phần. Quyết định này được đưa ra sau các cuộc điều tra của chính phủ về tác động môi trường của SEZ, bao gồm cả việc không xử lý tro bay (than nghiền thành bột) đúng cách.

Phán quyết này không thành công. Cuối năm đó, Modi được bầu làm thủ tướng và chính phủ liên bang đã cấp giấy phép về môi trường, cho phép các nhà máy hoạt động trở lại.

Nhưng chính lợi nhuận thị trường chứng khoán “siêu khủng” của Adani mới là tâm điểm của các cáo buộc hiện tại. Theo Hindenburg, công ty từ chối bình luận về câu chuyện này, hai anh em Adani đang giấu hàng tỉ đô la Mỹ cổ phiếu trong các quỹ đầu tư nước ngoài không được tiết lộ.

Các công ty vỏ bọc này bị cáo buộc phục vụ hai mục đích: mua và bán cổ phiếu của công ty Adani để tạo thanh khoản và thao túng giá cổ phiếu, đồng thời lách luật chứng khoán Ấn Độ yêu cầu công chúng nắm giữ ít nhất 25% cổ phiếu của công ty. Tập đoàn Adani phủ nhận những cáo buộc này.

Tập đoàn Adani đang cố gắng trụ vững. Hồi tháng 3.2023, họ đã trả trước hai tỉ đô la Mỹ trong khoản nợ theo ước tính của FactSet Research là 40 tỉ đô la Mỹ. Vào ngày 2.3.2023, công ty quản lý tài sản GQG Partners của Hoa Kỳ, thuộc quyền điều hành của nhà tài chính tỉ phú Rajiv Jain, công dân Mỹ gốc Ấn Độ, đã đầu tư 1,9 tỉ đô la Mỹ vào bốn công ty của Adani, khiến cổ phiếu tăng giá.

Jain tin rằng các công ty của Adani nắm giữ những tài sản sinh lãi đẳng cấp thế giới hiện đang được bán với giá chiết khấu. “Câu chuyện ồn ào này có sạch sẽ không? Không. Nhưng đó có phải là gian lận không? Có khoảng cách lớn giữa hai định nghĩa này,” Jain nói, bác bỏ các cáo buộc. “Chúng tôi không tin rằng có sự thao túng giá.”

Mặc dù người sáng lập và chủ tịch Gautam Adani là lãnh đạo cao nhất của tập đoàn khổng lồ, nhưng tập đoàn Adani là một doanh nghiệp gia đình. Ông sở hữu phần lớn tập đoàn thông qua quỹ tín thác S.B. Adani Family Trust, được thành lập vào năm 1981 và được đặt theo tên của cha ông. Những người thụ hưởng khác của quỹ tín thác này là Mahasukh, Rajesh, Vasant và Vinod, cùng gia đình của họ.

Em trai Rajesh, giám đốc điều hành, quản lý các hoạt động của tập đoàn. Anh rể Samir Vora giám sát các hoạt động của tập đoàn tại Úc. Cháu trai Pranav là giám đốc điều hành của Adani Enterprises, doanh nghiệp chủ lực của tập đoàn. Hai con trai của Gautam, Karan và Jeet, tốt nghiệp các trường cao đẳng Mỹ (Purdue và UPenn), lần lượt điều hành các cảng và sân bay; Karan hiện cũng đứng đầu mảng kinh doanh xi măng.

Vinod không có chức danh chính thức nhưng là một nhân vật đứng sau, người được nêu tên trong báo cáo của Hindenburg 138 lần, nhiều hơn 100 lần so với chính Gautam. Vinod kiểm soát hàng chục công ty nước ngoài nắm giữ cổ phần của công ty Adani và bị cáo buộc tham gia vào các giao dịch bất hợp pháp.

Aswath Damodaran, giáo sư tài chính tại đại học New York, cho biết: “Đối với tôi, nội dung chính của câu chuyện này là sự kiểm soát.” Damodaran tin rằng động cơ nắm giữ cổ phần của tập đoàn Adani trong các công ty ở nước ngoài bắt nguồn từ mong muốn của gia đình nhằm nắm giữ gần như toàn bộ quyền lực đối với các công ty giao dịch công khai của họ. “Đó là chủ đề quan trọng nhất trong mọi thứ tôi chứng kiến họ làm. Kiểm soát, kiểm soát, kiểm soát.”

Hậu quả từ báo cáo của Hindenburg có thể đe dọa đến sự kiểm soát đó – nhưng trước đây Gautam Adani cũng đã chứng minh rằng ông là người có khả năng sống sót. Năm 1997, ông bị bọn côn đồ bắt cóc và giữ làm con tin trong 18 giờ. Năm 2008, khi đang dùng bữa tại khách sạn Taj Mahal Palace ở Mumbai, ông thoát khỏi cuộc bao vây của những kẻ khủng bố có vũ trang đã giết chết 174 người trong vài ngày. Sau đó ông nói với Forbes: “Chúa thật tốt với tôi.”

Là một trong tám anh chị em và là con thứ tư trong số năm người con trai, Gautam bắt đầu kinh doanh năm 1978, khi ông bỏ học năm 16 tuổi và chuyển đến sống cùng Vinod ở Mumbai, làm công việc phân loại kim cương. Ông trở lại Gujarat vào năm 1982 để giúp đỡ anh cả của mình, Mahasukh, người đã mua một nhà máy sản xuất bao bì nhựa nhỏ từ người bạn Sevantilal Vora. “Chúng tôi bắt đầu gần như bằng hai bàn tay trắng,” Adani cho biết vào năm 2009.

Vora quyết định Adani sẽ là người xứng đôi vừa lứa với con gái Priti của ông; hai người kết hôn năm 1986. (Là nha sĩ, Priti đứng đầu quỹ Adani.) Hai năm sau, Adani thành lập Adani Exports để nhập khẩu nhựa và nhanh chóng mở rộng sang kinh doanh hàng dệt may, nông sản, đá quý và đồ trang sức. Công ty được niêm yết trên thị trường chứng khoán của Ấn Độ vào năm 1994 và sau đó được đổi tên thành Adani Enterprises.

“Chúng tôi bán kem đánh răng, xi đánh giày, hải sản, mỹ phẩm và rất nhiều mặt hàng khác,” Vinod Adani cung cấp thông tin này cho nhà báo Ấn Độ R.N. Bhaskar khi viết về tiểu sử của Gautam năm 2022. “Điều quan trọng là việc xuất khẩu mặt hàng này từ Ấn Độ không bị cấm và có thị trường có thể mang lại cho chúng tôi mức lợi nhuận tốt.”

Kết nối chính trị cũng quan trọng. Cuộc điều tra về đặc khu kinh tế Gujarat không phải là cuộc điều tra duy nhất không thành công. Năm 2007, SEBI đã cấm một số công ty Adani mua hoặc bán chứng khoán trong hai năm vì vai trò của họ trong kế hoạch gian lận chứng khoán từ năm 1999 đến năm 2001. Các công ty này sau đó được phép tiếp tục giao dịch sau khi nộp phạt 140 ngàn đô la Mỹ.

Vào năm 2014, cơ quan chống buôn lậu hàng đầu của Ấn Độ, tổng cục Tình báo doanh thu (DRI), điều tra tập đoàn Adani vì đã thổi phồng chi phí nhập khẩu thiết bị nhà máy điện. DRI tuyên bố từ năm 2009 đến năm 2013, tập đoàn Adani đã chuyển các hóa đơn qua các công ty nước ngoài để “rút tiền ở nước ngoài,” bao gồm gần 900 triệu đô la Mỹ được chuyển đến một công ty có trụ sở tại Mauritius do Vinod Adani sở hữu. (Cuộc điều tra đã bị hủy bỏ vào năm 2017.)

DRI cũng điều tra tập đoàn Adani vì đã khai báo sai giá trị kim cương mà họ nhập khẩu và xuất khẩu để trốn thuế từ năm 2004 đến năm 2006. Một phiên tòa đã minh oan cho công ty vào năm 2015.

Theo báo cáo dài 466 trang của thanh tra viên bang Karnataka ở phía tây nam Ấn Độ, Adani Enterprises và các công ty khác đã hối lộ các quan chức từ năm 2004 đến 2010 để tiếp tay cho việc xuất khẩu sắt khai thác trái phép. Tập đoàn Adani chưa bao giờ bị buộc tội trong sự việc này, mặc dù những công ty khác đã bị phán quyết có tội.

Và từ năm 2011 đến 2015, năm công ty của Adani bị DRI cáo buộc khai khống hàng tỉ đô la Mỹ chi phí nhập khẩu than của Indonesia để chuyển tiền ra nước ngoài. Vào năm 2020, tòa án Tối cao của Ấn Độ đã đảo ngược phán quyết của tòa án cấp dưới để ngăn chặn cuộc điều tra đó, nhưng hiện cuộc điều tra vẫn đang được tiến hành.

Không vụ việc nào trong số này làm chậm hoạt động kinh doanh. Kể từ năm 2014, Adani Ports đã phát triển hoặc mua lại bảy cảng ở Ấn Độ, nâng tổng số cảng của họ lên 12. Vào năm 2019, tập đoàn này giành được quyền vận hành sáu sân bay – và một năm sau đó bổ sung sân bay đông đúc thứ hai của Ấn Độ tại Mumbai vào danh mục – mặc dù không có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Doanh thu của ba công ty thuộc tập đoàn đại chúng Adani vào thời điểm ông Modi đắc cử đã tăng 55% từ năm 2014 đến năm 2022.

Mahua Moitra, cựu chủ ngân hàng đầu tư và là thành viên đối lập của quốc hội, cho biết: “Thật không may là tập đoàn này, do được đồn đoán có quan hệ gần gũi với thủ tướng, đã có thể lôi kéo các quan chức làm theo mình. Tôi không biết chính phủ đồng lõa đến mức nào, nhưng ảo tưởng rằng ‘luật pháp không áp dụng cho Adani’ phải thay đổi.”

Được khuyến khích bằng những thành công tài chính, Gautam bắt đầu hướng tầm nhìn ra nước ngoài. Thỏa thuận đầu tiên ở nước ngoài diễn ra vào năm 2008, với việc mua lại một mỏ than của Indonesia. Hai năm sau, tập đoàn này mua mỏ than Carmichael ở Úc, bổ sung thêm một cảng vận chuyển địa phương vào năm 2011.

Tập đoàn cũng phát triển một bến container mới ở Sri Lanka vào năm 2021 và gần đây nhất ký một thỏa thuận trị giá 1,2 tỉ đô la Mỹ để tư nhân hóa cảng Haifa của Israel, mang lại cho tập đoàn Adani 70% cổ phần tại cảng lớn thứ hai của Israel. Vào cuối tháng 1.2023, giữa “cơn bão” Hindenburg, Gautam – không nao núng – vẫn tới Israel để phát biểu và chụp ảnh với thủ tướng Benjamin Netanyahu tại buổi lễ ký kết.

Về cuộc điều tra của SEBI, Gautam thấy tự tin – đây là điều không gây ngạc nhiên, xét theo các thành tích trước đó của ông. Thêm vào đó, tòa án Tối cao của Ấn Độ đã ra lệnh cho SEBI “khẩn trương” hoàn thành cuộc điều tra và công bố những phát hiện của họ chỉ trong vòng hai tháng, thời gian ngắn hơn nhiều so với thông thường.

Gautam đảm bảo với gần một triệu người theo dõi trên Twitter của mình vào ngày 2.3.2023: “Cuộc điều tra sẽ mang lại kết quả cuối cùng trong hạn định. Sự thật sẽ thắng thế.”

DANH SÁCH NẠN NHÂN

Tập đoàn Adani không phải là doanh nghiệp duy nhất chịu sức nóng từ Hindenburg.

Câu chuyện “anh chàng David” cuối cùng của phố Wall: Một nhóm nghiên cứu nhỏ gồm mười người đã hạ gục hàng loạt “gã khổng lồ Goliath” bằng cách phát hiện ra các hành vi gian lận, tự trục lợi và bất thường trong kế toán.

indenburg Research, do cựu chuyên viên phân tích tài chính Nate Anderson, hiện 38 tuổi, thành lập năm 2017 và được đặt tên theo một trong những thảm họa nhân tạo nổi tiếng nhất thế giới (thảm họa khinh khí cầu Hindenburg), chuyên bán khống cổ phần trong các công ty mục tiêu của mình, thu lợi nhuận khi chúng giảm giá. Một số nạn nhân của công ty này (cho đến nay):

Block: Vào ngày 23.3.2023, Hindenburg cáo buộc công ty công nghệ tài chính khổng lồ Block của Jack Dorsey tạo điều kiện cho việc gian lận và hoạt động tội phạm thông qua Cash App, sản phẩm thanh toán ngang hàng nổi tiếng của họ. Cổ phiếu đã giảm 15% vào ngày hôm đó.

Block tuyên bố các cáo buộc là “thực tế không chính xác và gây hiểu lầm,” đồng thời cho biết họ dự định thực hiện các hành động pháp lý chống lại Hindenburg.

Nikola Motors: Nhiều hành vi lừa dối của công ty khởi nghiệp xe tải điện, bao gồm cả một video nổi tiếng quay cảnh tài xế lái một chiếc xe tải điện trong khi thực tế chiếc xe chỉ đang lăn xuống một ngọn đồi, đã bị Hindenburg vạch trần vào tháng 9.2020. Mười ngày sau, Trevor Milton, người sáng lập Nikola, từ chức chủ tịch điều hành. Sau đó ông bị kết án về ba tội lừa đảo. Cổ phiếu giảm 98% so với mức đỉnh năm 2020.

Công ty Cảng & Logistics sông Dương Tử: Công ty logistics tại Trung Quốc đã mất 93% giá trị thị trường hai tỉ đô la Mỹ của mình, sau đó bị hủy niêm yết khỏi sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq vào tháng 5.2019, sáu tháng sau khi Hindenburg cáo buộc rằng ít nhất 77% tài sản của họ là bịa đặt.

Aphria: Theo ba báo cáo khác nhau của Hindenburg được công bố vào năm 2018, công ty cần sa của Canada đã thực hiện một loạt vụ mua lại tự trục lợi. Điều này khiến CEO và người đồng sáng lập của ông phải từ chức. Giá trị cổ phiếu của Aphria cũng sụt giảm sau các cáo buộc.

BÍ MẬT Ở NƯỚC NGOÀI

Vinod, anh trai bí ẩn của Gautam Adani, có tài sản ròng gần 10 tỉ đô la Mỹ. Đây là điều Forbes mới phát hiện ra khi điều tra mê cung các công ty bình phong.

Cho đến gần đây, rất ít người bên ngoài giới thượng lưu kinh doanh của Ấn Độ từng nghe nói về Vinod Adani, anh trai của Gautam. Điều đó đã thay đổi sau khi Hindenburg Research đưa ra báo cáo hồi tháng 1.2023 cáo buộc Vinod thao túng thị trường và rửa tiền.

Trước những cáo buộc đó, Forbes đã khai quật hàng chục hồ sơ nước ngoài có liên quan đến người đàn ông 74 tuổi với nhiều giao dịch đáng ngờ và phát hiện ra khối tài sản khổng lồ trị giá 9,8 tỉ đô la Mỹ của ông. Gần như tất cả là cổ phiếu của các công ty thuộc tập đoàn Adani và trước đây được cho là thuộc về Gautam.

Vinod kiểm soát khối tài sản đó thông qua mạng lưới tám công ty có trụ sở tại các Tiểu vương quốc Saudi Arabia và đảo quốc Mauritius nhỏ bé ở Ấn Độ Dương. Ông cũng sở hữu – hoặc có liên kết – ít nhất 60 công ty bình phong được đăng ký tại các thiên đường thuế xa xôi, bao gồm Bahamas, quần đảo Virgin của Anh, quần đảo Cayman, Cyprus và Singapore.

Các công ty nước ngoài này là đầu mối trung tâm của một số giao dịch nổi tiếng nhất của tập đoàn Adani. Khi tập đoàn dầu mỏ lớn của Pháp TotalEnergies mua 20% cổ phần của công ty đại chúng Adani Green Energy vào tháng 1.2021, họ không mua cổ phần trực tiếp trên thị trường công khai.

Thay vào đó, TotalEnergies đã mua lại hai công ty ở Mauritius – cả hai đều thuộc sở hữu của Vinod – có nắm giữ cổ phần của Adani Green Energy. Tháng 9.2022, khi tập đoàn Adani chi 6,5 tỉ đô la Mỹ để mua cổ phần của hai công ty xi măng Ấn Độ từ công ty Holcim của Thụy Sĩ, tập đoàn này không đầu tư trực tiếp mà thay vào đó, thương vụ được thực hiện toàn bộ thông qua một công ty Mauritius do Vinod và vợ ông sở hữu.

Forbes đã tìm thấy nhiều giao dịch đáng ngờ hoặc khó hiểu liên quan đến các công ty nước ngoài của Vinod. Chẳng hạn, một trong những doanh nghiệp ở Singapore của ông đã vay tiền từ ngân hàng Nga VTB vào năm 2020; khoản vay được hỗ trợ từ hai trong số các công ty nước ngoài của Vinod, nắm giữ 4,7 tỉ đô la Mỹ cổ phiếu trong các công ty của tập đoàn Adani.

Các công ty này đã không công bố bất kỳ cam kết cầm cố cổ phần nào trong hồ sơ thị trường chứng khoán Ấn Độ, một hành vi có khả năng vi phạm luật chứng khoán Ấn Độ. Mặc dù dàn xếp các thỏa thuận này, nhưng Vinod không giữ vị trí chính thức nào trong tập đoàn Adani.

Đáp lại báo cáo của Hindenburg, tập đoàn tuyên bố Vinod “không có vai trò gì trong các hoạt động hằng ngày.” Có lúc, tập đoàn tiết lộ rằng Vinod là một phần của “nhóm khởi xướng” của tập đoàn, thuật ngữ được sử dụng trong hồ sơ chứng khoán của Ấn Độ để chỉ người thân hoặc cộng sự của cổ đông chính, trong trường hợp này là Gautam. Cả Vinod và tập đoàn Adani đều không trả lời các yêu cầu bình luận lặp đi lặp lại từ Forbes.

Vinod có tất cả những đặc điểm của một nhân vật trong tiểu thuyết của Ian Fleming. Hầu như không có dấu vết nào của ông trên mạng và ông được biết đến với hai cái tên khác nhau: Năm 1995, theo các tài liệu được tiết lộ trong cuộc điều tra Hồ sơ Panama, ông đã yêu cầu đổi tên của mình từ Vinod Shantilal Adani thành Vinod Shantilal Shah.

Mang hộ chiếu Cyprus, ông sở hữu một căn hộ ở Singapore cùng 37 bất động sản thương mại và nhà ở Dubai trị giá ước tính 21 triệu đô la Mỹ, bao gồm cả một căn hộ sang trọng ở Burj Khalifa, tòa nhà cao nhất thế giới. Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng cao cấp (C4ADS), một tổ chức phi lợi nhuận tại Washington, D.C., chuyên nghiên cứu về tội phạm và xung đột quốc tế đã tập hợp và ghi chép các hồ sơ tài sản ở Dubai từ năm 2020 và sau đó chia sẻ những phát hiện này với Forbes.

Trong khi em trai của mình phát biểu và giao du với các chính trị gia, Vinod vẫn là người kín tiếng. Tim Buckley, chủ ngân hàng đầu tư người Úc đã trở thành người vận động tài chính ủng hộ chống biến đổi khí hậu, là người có nghiên cứu về tập đoàn Adani, cho biết: “Tôi luôn nghĩ rằng đó là mối quan hệ hợp tác.

Gautam là gương mặt ấm áp, dễ mến, thân thiện với công chúng, còn Vinod là chủ mưu ở thiên đường thuế tư nhân, người thực sự điều khiển phía sau tấm màn.”

———————————-

Biên dịch: Quỳnh Anh

Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam số 117, tháng 6.2023