Xe máy của tương lai

Vào 10h sáng chủ nhật đầu tháng tư, tại cửa hàng trưng bày sản phẩm 49B Tú Xương, quận 3, TP.HCM, nhà sáng lập hãng xe máy điện Dat Bike (phiên âm từ That Bike, Chiếc xe đó) đang hướng dẫn sử dụng xe điện Weaver cho một khách hàng trẻ độ tuổi sinh viên.

CEO sinh năm 1990 này không muốn bỏ lỡ cơ hội quảng bá sản phẩm, cũng như lắng nghe trực tiếp nhu cầu người dùng. Những ngày trong tuần, anh cùng nhân sự nghiên cứu, phát triển sản phẩm trong xưởng đặt tại đại học Quốc tế miền Đông (Bình Dương). 

Mang tư duy của người làm phần mềm ứng dụng vào thiết kế, sản xuất xe máy điện, Nguyễn Bá Cảnh Sơn đưa ra thị trường mẫu xe có thiết kế giống như xe máy tay côn, mẫu xe được giới trẻ quan tâm. Với mẫu xe điện xuất xứ Việt Nam theo công nhận của bộ Giao thông vận tải, công ty chưa tròn ba năm tuổi này đã gọi vốn thành công 2,6 triệu đô la Mỹ, từ các quỹ đầu tư mạo hiểm do Jungle Venture dẫn đầu, với sự tham gia của Wavemaker Partners, Hustle Fund và iSeed Ventures. 

Thống kê của hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), doanh số bán hàng cả năm 2020 đạt hơn 2,7 triệu xe, giảm gần 17% so với năm 2019. Tỉ lệ sử dụng xe máy điện tại Đông Nam Á ở mức 3%, theo Trần Nguyên Thúy My, đại diện quỹ Jungle Ventures. Sơn xem con số 3% là dấu chỉ tiềm năng thị trường. Quỹ Hustle có cùng suy nghĩ như vậy khi rót 900 ngàn đô la Mỹ để Dat Bike ra mắt năm 2018. 

Tốt nghiệp khoa học máy tính tại ĐH Illinois Urbana-Champaign, sau đó làm việc tại thung lũng Silicon (Mỹ), Sơn cảm thấy công việc đó không mang lại ý nghĩa hay giúp anh gắn kết với quê hương. Trong lúc đó, tại Mỹ, công nghệ cho xe điện đã phát triển mạnh mẽ, anh thấy đó là cơ hội để ứng dụng cho xe hai bánh tại Việt Nam.

Bỏ công việc phần mềm máy tính, Sơn tự mày mò học làm phần cứng như gia công cơ khí, điện tử, vẽ 3D để làm ra chiếc xe máy điện hai bánh. Ứng dụng tư duy làm sản phẩm phần mềm vào xe máy điện, Sơn cho rằng phải đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất có thể và liên tục cải tiến, vì không có sản phẩm nào là hoàn hảo.

Từ khi ra mắt, xe Weaver có hơn 1.000 cải tiến. Các bộ phận trên xe đều được thiết kế và hầu hết được sản xuất tại Việt Nam để phù hợp với người Việt. Hướng tới sự tối giản, xe có thiết kế độc đáo kết hợp giữa phần khung của xe đạp truyền thống, đèn xe phía trước to tròn của xe máy côn cổ điển và công nghệ để giúp xe tăng công suất và tốc độ. Để thuyết phục người dùng đang đắn đo về độ bền và hiệu quả còn hạn chế của pin, Dat Bike tuyên bố tăng được quãng đường sử dụng pin lên 100km.

Pin cũng được đóng gói theo công nghệ riêng, giúp thời gian sạc nhanh và duy trì độ bền của pin lên tới 10 năm. Mẫu xe Weaver với động cơ điện có khả năng tăng tốc từ 0-50km/h chỉ trong ba giây, sạc đầy trong vòng ba tiếng, sử dụng cho quãng đường dài 100km, sánh ngang với xe máy xăng về công suất và quãng đường đi. 

Tập trung vào phát triển sản phẩm từ những ý kiến đóng góp của khách hàng, Dat Bike bán trực tiếp sản phẩm đến khách hàng qua kênh trực tuyến như trang web và Facebook của công ty. Sau hơn hai năm thành lập, Facebook của công ty với gần 26 ngàn lượt theo dõi và một nhóm cộng đồng người sử dụng, chia sẻ trải nghiệm sản phẩm với hơn 1.400 thành viên. Trong tháng 4.2021, Dat Bike khai trương cửa hàng trưng bày sản phẩm đầu tiên nhằm tăng cơ hội tiếp cận khách hàng. 

Tại Trung Quốc hay Ấn Độ đều đã có những “kỳ lân khởi nghiệp” (unicorn) trong mảng xe điện hai bánh nội địa, nhưng thị trường Đông Nam Á vẫn chưa có tên tuổi nổi trội. Sau sự xuất hiện của xe điện VinFast Klara năm 2018, thị trường xe máy điện ở Việt Nam cũng sôi động hơn với nhiều nhà cung cấp như Pega, Yadea (Trung Quốc), Mbigo (Hàn Quốc), kể cả các hãng lớn như Yamaha, Honda cũng phát triển các dòng xe dùng động cơ có motor điện bổ trợ (hybrid).

Các công ty tương tự như Dat Bike trong khu vực, theo quan sát của Trần Nguyên Thúy My, đại diện quỹ Jungle, thường đầu tư ít hơn một triệu đô la Mỹ và mất ít nhất hai năm nghiên cứu để đưa được sản phẩm ra thị trường. Sơn cùng Dat Bike “đã làm được chuyện đó với thời gian và nguồn lực tối ưu”.

Nguyễn Bá Cảnh Sơn đặt ưu tiên cao nhất cho việc cải tiến động cơ để xe điện có công suất mạnh như xe xăng hoặc hơn xe xăng. Đó là nền tảng lõi để Dat Bike đa dạng hóa các mẫu xe, phù hợp với nhiều đối tượng người dùng hơn trong hai năm tới.

Bản in theo Forbes Việt Nam số 93 phát hành tháng 5.2021.