Các tỉ phú Trung Quốc liệu có thể thở phào nhẹ nhõm trong năm 2023?

Đối với các tỉ phú giàu nhất Trung Quốc, năm ngoái là năm tệ nhất trong nhiều thập niên. Những hạn chế phòng chống dịch COVID-19 cùng với chính sách kiểm soát doanh nghiệp tư nhân chặt chẽ hơn gần như kìm hãm nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tăng trưởng, kéo giảm tổng giá trị khối tài sản ròng của các tỉ phú này.  

Mặc dù chính phủ Trung Quốc hiện thay đổi nhiều chính sách nghiêm ngặt nhất để thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế có dấu hiệu suy yếu, nhưng đây chỉ là tạm thời.

Đó là vì nhiều nhà phân tích dự đoán các chính sách thân thiện với thị trường mới nhất chính phủ vừa đưa ra có thể biến mất ngay trong năm nay. “Khi điều kiện kinh tế ổn định, tôi dự đoán mọi thứ lại trở về như trước tháng 11.2022,” giáo sư tài chính Chen Zhiwu của đại học Hong Kong, cho biết.

Chen đang đề cập đến động thái siết chặt hồi năm ngoái làm cho nhiều tập đoàn công nghệ khổng lồ nhất nước này mất mức tăng trưởng doanh thu, đồng thời nhiều công ty trong lĩnh vực bất động sản khó tiếp cận tín dụng, tạo ra làn sóng vỡ nợ.

Giờ đây, do nền kinh tế đang tăng trưởng chậm lại cùng với tỉ lệ thất nghiệp tăng lên một mức cao mới nên cách tiếp cận trước đây tập trung vào hệ tư tưởng lẫn kiểm soát tạm ngưng. Tuy nhiên các nhà chức trách sẽ không bao giờ từ bỏ hoàn toàn vì gần đây nhiều cơ quan chính phủ nắm giữ cái gọi là “cổ phần vàng” trong công ty con của Alibaba và Tencent. Cổ phần sở hữu theo cơ chế này thường nhỏ (khoảng 1%), nhưng lại có quyền đặc biệt cho phép quan chức đưa ra quyết định kinh doanh quan trọng.

Hiện tại, nhiều tỉ phú chuyển sang đất nước khác để đầu tư do Bắc Kinh vẫn còn cân nhắc cách đạt mục tiêu tốt hơn. Mã Vân (Jack Ma), gần đây xuất hiện ở Thái Lan, chứng kiến khối ​​tài sản tăng thêm 2,3 tỉ USD lên 25,6 tỉ USD từ đầu năm nay, mặc dù giá trị tài sản của ông vẫn giảm gần 50% so với năm 2021. Cuối cùng các nhà chức trách phê duyệt kế hoạch gọi vốn 1,5 tỉ USD của Ant Group, sau khi đột ngột hủy bỏ đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng trị giá 35 tỉ USD của tập đoàn fintech (công nghệ tài chính) khổng lồ vào cuối năm 2020 theo sau lời chỉ trích của Ma đối với hệ thống ngân hàng của Trung Quốc.

Tuy nhiên người đàn ông 58 tuổi này, đồng sáng lập Ant và tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ Alibaba nhiều thập niên trước, đồng ý giảm quyền biểu quyết ở Ant xuống từ hơn 50% cổ phần còn khoảng 6,2%, sau khi công ty hoàn thành điều mà công ty mô tả là ” tối ưu hóa quản trị doanh nghiệp.” Tỉ lệ sở hữu cổ phần trong Ant thay đổi có nghĩa là công ty sẽ phải đợi lâu hơn nữa để hoàn tất hồ sơ IPO. Thị trường cổ phiếu hạng A của Trung Quốc tại Thượng Hải buộc công ty thay đổi số cổ phần kiểm soát phải đợi ba năm trước khi niêm yết, và hai năm trên thị trường STAR giống như Nasdaq (cũng ở Thượng Hải) và chỉ một năm cho cổ phiếu giao dịch ở Hong Kong.

“Các công ty công nghệ đều hoan nghênh chính phủ nới lỏng quy định nhưng vẫn tiếp tục tham gia vào những lĩnh vực chính phủ độc quyền, như tạo nội dung cũng như thanh toán,” Victor Shih, phó giáo sư kinh tế chính trị tại đại học California, thành phố San Diego, cho biết.

Nhiều nhà phân tích cho rằng chính quyền đang tạm thời nới lỏng trong thời gian ngắn đối với lĩnh vực bất động sản cho dù nhà chức trách đang xem xét nới lỏng chính sách “ba lằn ranh đỏ,” ban hành vào năm 2020 nhằm hạn chế vay nợ nhưng sau đó lại làm suy giảm doanh số bán nhà đồng thời tạo ra làn sóng vỡ nợ trong toàn ngành.

Chính vì tình trạng đó nên chính phủ ban hành thêm các biện pháp hỗ trợ gần đây, bao gồm cho phép gia hạn thời gian trả nợ cũng như cam kết tín dụng mới hàng trăm tỉ đô la Mỹ. Nhờ vậy, giá cổ phiếu của một số công ty bất động sản hồi phục mạnh, nhiều tỉ phú được hưởng lợi, chẳng hạn như tài sản của tỉ phú đồng sáng lập Longfor, Wu Yajun, tăng thêm 282 triệu USD và tỉ phú, đồng chủ tịch của Country Garden, Yang Huiyan, kiếm thêm được 465 triệu USD từ đầu năm.

“Trong lĩnh vực bất động sản, nếu việc nới lỏng có hiệu quả, thì giá nhà đất sẽ tăng trở lại nhưng nợ vẫn sẽ tiếp tục chồng chất,” Shih cho biết. “Cuối cùng, chính quyền trung ương sẽ phải can thiệp để thay đổi tình hình.”

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng dù sao thay đổi chính sách để ủng hộ thị trường cũng sẽ giúp Trung Quốc thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng. Hồi tháng 12, nhà kinh tế Lu Ting của Nomura điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của nước này từ 4% lên 4,8% trong năm nay. Ông cho biết trong phân tích nghiên cứu rằng sở dĩ lạc quan nâng mức dự báo do Trung Quốc nới lỏng các chính sách Zero COVID, hỗ trợ cho lĩnh vực bất động sản cũng như quan chức nhắc lại sự tôn trọng đối với lãnh đạo doanhh nghiệp tư nhân.

Gần đây nhiều doanh nhân Trung Quốc cũng bày tỏ quan điểm tích cực đối với nền kinh tế, trong đó các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nổi tiếng bao gồm giám đốc điều hành Trương Dũng (Daniel Zhang) của Alibaba, chủ tịch tỉ phú Tông Khánh Hậu (Zong Qinghou) của Wahaha Group và tỉ phú sáng lập Nan Cunhui của Zhejiang Chint Electrics nói với đài truyền hình nhà nước CCTV vào tuần trước rằng họ lạc quan tin Trung Quốc sẽ nhanh chóng tăng trưởng trở lại.

Nhưng trong cuộc họp với nhiều quan chức chống tham nhũng hôm 9.1, chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi ngăn chặn “sự thông đồng giữa các quan chức với doanh nhân, ngăn chặn những hành vi sai trái đó phá hoại hệ thống chính trị hoặc phát triển kinh tế,” nhấn mạnh ý định ông đang thực hiện nhằm kiềm chế những doanh nghiệp tư nhân lớn nhất ở Trung Quốc. Xia Ming, giáo sư khoa học chính trị tại đại học thành phố New York, cho biết giới lãnh đạo hiện hữu vẫn ngày càng tin vào vai trò điều hành nền kinh tế của doanh nghiệp nhà nước hơn vì vậy môi trường đầu tư tổng thể ở nước này trở nên kém hấp dẫn.

Trong khi đó, niềm tin kinh doanh vẫn chưa được phục hồi.

Biên dịch: Gia Nhi

Xem thêm:
Những hạn chế phòng COVID-19: Trung Quốc dọa trả đũa yêu cầu xét nghiệm của nhiều nước
Những gì sẽ xảy ra khi Trung Quốc từ bỏ chính sách Zero COVID?
Tổng giá trị tài sản của các tỉ phú Trung Quốc năm 2022 giảm 39%