Người Việt có thể phải chuyển tài sản mã hóa về sàn nội địa

Tài sản mã hóa đang trở thành một lớp tài sản mới có tốc độ tăng trưởng vượt trội trên toàn cầu, với hơn 562 triệu người sở hữu tính đến năm 2024, tương đương 6,8% dân số thế giới, tăng 33% so với một năm trước đó, theo RWA.xyz.

Trong giai đoạn 2018-2023, số lượng người dùng crypto tăng trung bình 99% mỗi năm, bỏ xa mức tăng trưởng của các phương thức thanh toán truyền thống vốn chỉ đạt khoảng 8%/năm. Với tốc độ này, thị trường tài sản mã hóa đã vượt qua các công ty thanh toán lớn như PayPal, American Express và tiệm cận quy mô người dùng của Visa và Mastercard.

Tại Việt Nam, khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, đưa quốc gia này đứng thứ 7 toàn cầu. Trong giai đoạn 2023-2024, dòng vốn ra vào thị trường blockchain tại Việt Nam đạt khoảng 105 tỷ USD, mang lại lợi nhuận ròng gần 1,2 tỷ USD. Đáng chú ý, có đến 85% người làm việc tự do tại Việt Nam sở hữu tiền mã hóa, đứng đầu thế giới trong nhóm này.

Tuy nhiên, việc sử dụng phổ biến các sàn giao dịch quốc tế như Binance, OKX, BingX đặt ra nhiều thách thức về quản lý. Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho biết hiện có khoảng 820 sàn tài sản mã hóa trên thế giới, nhưng 90% trong số đó chưa được cấp phép. Trong khi các sàn giao dịch tập trung (CEX) bắt đầu bị kiểm soát, thì các sàn phi tập trung (DEX) như DYDX, Uniswap, PancakeSwap gần như vẫn ngoài vòng quản lý của nhà nước vì cho phép giao dịch ẩn danh, không đăng ký và không cung cấp thông tin cá nhân.

Trên thế giới, có khoảng 260 tỷ USD tài sản thực được token hóa trên các blockchain, trong đó 88% là stablecoin, phần còn lại là trái phiếu, vàng, hàng hóa và quỹ. Theo hãng tư vấn BCG, thị trường tài sản mã hóa toàn cầu có thể tăng trưởng trung bình 33%/năm, đạt 19.000 tỷ USD vào năm 2033 – tương đương hơn 10% GDP toàn cầu, trong đó bất động sản mã hóa sẽ chiếm phần lớn. Khảo sát của Atlantic Council tháng 5.2025 tại 75 quốc gia cho thấy, 12 thành viên trong tổ chức G20 (chiếm 57% GDP toàn cầu) đã hợp pháp hóa tài sản mã hóa.

Tại Việt Nam, Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số ngày 14.6. Theo đó, khung phân loại tài sản mã hóa tại Việt Nam hiện chia thành hai nhóm, theo điều 48 của luật mới. Nhóm thứ nhất là tài sản mã hóa không gắn với tài sản thực như Bitcoin, Ethereum, XRP hay SOL, với giá trị phụ thuộc vào mức độ khan hiếm và chấp nhận cộng đồng. Nhóm thứ hai là tài sản mã hóa gắn với tài sản mã hóa thực (RWA) như stablecoin (USDT, USDC), trái phiếu số hóa, cổ phiếu mã hóa, hoặc bất động sản được mã hóa, thường được bảo chứng bằng tiền pháp định như USD hay EUR.

Cơ quan quản lý đang ưu tiên xây dựng hành lang pháp lý cho nhóm tài sản gắn với tài sản thực, yếu tố then chốt để triển khai các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Trong khi đó, nhóm tài sản không gắn với tài sản thực vẫn còn nhiều băn khoăn, chưa được định hình rõ ràng về chính sách. Theo đó, Luật Công nghiệp công nghệ số hiện đã cho phép triển khai mô hình sàn giao dịch tài sản mã hóa thí điểm. Các sàn này sẽ được phép giao dịch các tài sản như BTC, ETH, USDT, USDC và phát hành tài sản mã hóa gắn với tài sản thực để huy động vốn. Giai đoạn đầu, chỉ nhà đầu tư nước ngoài được tham gia mã hóa tài sản.

Người Việt có thể được yêu cầu đưa tài sản mã hóa về sàn nội địa trong vòng sáu tháng từ khi sàn hoạt động. Dù mới dừng ở mức độ khuyến nghị, chưa có chế tài cụ thể, đây được xem là bước đầu trong lộ trình quản lý chặt chẽ hơn.

---

Ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam

Dự kiến, khoảng 5 sàn giao dịch thí điểm sẽ được cấp phép, có thể kết nối với các sàn quốc tế nhằm đảm bảo thanh khoản và năng lực cạnh tranh. Các sàn sẽ có trách nhiệm lưu ký tài sản, báo cáo định kỳ với Bộ Tài chính, hướng đến minh bạch hóa hoạt động và thúc đẩy việc phát hành tài sản mã hóa trong nước.

Hiện tại, chưa có thông tin chính thức về việc áp dụng mức phí giao dịch trên các sàn tiền số nội địa. Tuy nhiên Ủy ban chứng khoán nhà nước đề xuất phí giao dịch tiền số có thể sẽ ở mức tương tự như chứng khoán, dao động ở mức quanh 0.1% giá trị giao dịch. Dù còn tùy thuộc vào chính sách riêng của từng sản, ông Trung cho rằng mức phí là ưu đãi so với các nước có chính sách tương tự như Việt Nam.

Dù Việt Nam nằm trong top 6 toàn cầu về gia công phần mềm với hơn 500.000 kỹ sư lập trình, ông Trung cho biết chưa có dự án blockchain lớn nào do người Việt phát triển thành công trên nền tảng trong nước. Đa số các dự án dừng ở mức phát hành token hoặc ứng dụng nhỏ lẻ, chưa có đơn vị nào xây dựng được nền tảng blockchain lớp 1 (Layer 1) thực thụ.

Ngày 6.5.2025, công ty 1Matrix, thành viên hệ sinh thái Techcombank, One Mount, Masterise, TCBS, chính thức ra mắt với mục tiêu xây dựng mạng blockchain Layer 1 “Make in Vietnam”. Dự án có vốn điều lệ 200 tỷ đồng, phần lớn dành cho chi phí tư vấn từ các hãng như BCG.

Với vai trò Chủ tịch HĐQT CTCP 1Matrix, ông Trung cho biết bản thân ông cùng đội ngũ kỹ thuật làm việc với chuyên gia quốc tế hàng tuần để phát triển nền tảng này.

“Tôi đã chia sẻ với nhiều cộng đồng rằng không nên cố làm thêm Layer 1 nữa, vì 1Matrix sẽ triển khai một Layer 1 có thể rất rẻ hoặc miễn phí, trên nền tảng công nghệ đã được đầu tư bài bản,” ông Trung nói. Theo ông, sứ mệnh của công ty không chỉ là việc tạo ra một Layer 1, mà là xây dựng một “mạng lưới kết nối chủ quyền”, có thể mở rộng ra ngoài hệ sinh thái Techcombank.

Theo ông Đỗ Văn Thuật, giám đốc công nghệ của 1Matrix, bài toán “tam giác bất khả thi” trong blockchain toàn cầu (đồng thời đạt bảo mật, phi tập trung và hiệu suất) vẫn chưa có lời giải. Bitcoin chỉ xử lý 7 giao dịch/giây, Ethereum tối đa 200 giao dịch/giây, Solana đạt 5.000 giao dịch/giây nhưng hy sinh tính phi tập trung. Trung Quốc phát triển mạng blockchain dịch vụ BSN theo hướng tập trung. Trong khi đó, EU đang triển khai mạng blockchain quốc gia theo mô hình cấp phép, có sự tham gia của 27 nước.

1Matrix chọn mô hình hạ tầng cấp phép, bảo mật, phân quyền quản lý (thay vì phi tập trung) và linh hoạt kết nối. Hệ thống được tư vấn bởi BCG, kế thừa công nghệ từ Ethereum, Hyperledger, Quorum, Fiscal (Trung Quốc) và hướng đến mô hình đa cloud để đảm bảo chủ quyền và khả năng mở rộng.

“Chúng tôi không xây dựng lại từ đầu, mà đứng trên vai những người khổng lồ,” ông Thuật chia sẻ. “Mục tiêu của 1Matrix là kiến tạo một hạ tầng blockchain chủ quyền phục vụ cả doanh nghiệp và xã hội Việt Nam.”