Bùng nổ đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á

Walter Wriston, giám đốc ngân hàng nổi tiếng Hoa Kỳ, từng nói: “Nguồn vốn sẽ chảy vào nơi chào đón nó và trụ lại nơi trân trọng nó.” Câu nói này thường được trích dẫn khi nhắc đến sự khác biệt về chính sách thuế (ví dụ mức thuế ở Thụy Sĩ khác ở Pháp.)

Tuy nhiên, tôi từng hỏi Wriston về câu nói này. “Ý nghĩa còn sâu sắc hơn thế nữa,” ông cho biết. “Từ capital trong tiếng Latinh là capitalis, nghĩa là cái đầu, nguồn gốc của các ý tưởng. Nguồn vốn chính là ý tưởng, tạo nên doanh nhân và đầu tư. Đó là năng lượng sáng tạo. Nguồn năng lượng này luôn tập trung vào nơi nó có thể tạo ra những điều thú vị và hiệu quả.”

Các nhà đầu tư mạo hiểm thường tìm kiếm các khoản đầu tư Alpha – những khoản đầu tư có thể mang lại lợi nhuận gấp 100 lần trở lên cho các nhà đầu tư ban đầu. Hiện nay, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm có xu hướng chảy vào nơi nào? Đông Nam Á.

Amit Anand, đối tác sáng lập Jungle Ventures của Singapore cho biết: “Năm nay là năm bản lề của hệ sinh thái công nghệ Đông Nam Á. Khu vực này đang có hơn 35 kỳ lân và nhiều kỳ lân khác đang trong quá trình phát triển.”

Anand cho biết Đông Nam Á hiện đã trở thành mối quan tâm chính của nhiều nhà đầu tư: “Đầu tư mạo hiểm tăng 5,2 lần từ năm 2015 đến năm 2020, so với mức tăng 1,4 lần trong cùng kỳ ở Ấn Độ và Trung Quốc. Chỉ riêng nguồn vốn đầu tư mạo hiểm vào Đông Nam Á của nửa đầu năm 2021, khoảng 10 tỉ đô la Mỹ, đã nhiều hơn cả năm 2020.”

“Rõ ràng là hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á đã phát triển vượt bậc,” Hian Goh, đồng sáng lập kiêm đối tác quản lý tại Openspace Ventures ở Singapore cho biết. Một trong những thành tựu đầu tư mang lại hiệu quả cao của công ty ông là Gojek của Indonesia, đã được hợp nhất với Tokopedia để trở thành GoTo, trị giá hơn 35 tỉ đô la Mỹ.

Goh thích đầu tư ở giai đoạn đầu – nhóm của ông rót vốn vào Gojek khi công ty này mới chỉ là một ứng dụng chia sẻ xe máy. Năng lực phát hiện người chiến thắng ngay từ giai đoạn đầu của Openspace đã được đền đáp; mùa xuân vừa rồi, công ty đã đóng một quỹ trị giá 200 triệu đô la Mỹ.

Tuy nhiên, đầu tư ở giai đoạn sau cũng là một cách làm thông minh. Nick Nash, đối tác quản lý và đồng sáng lập Asia Partners của Singapore, thích đặt cược vào các công ty ở vòng gọi vốn series C và D. Nash cho biết: “Họ có đội ngũ, sản phẩm, khách hàng trả tiền, dòng tiền và công ty đang phát triển.” Công ty của ông tập trung hỗ trợ các công ty ở giai đoạn này mở rộng quy mô.

Walter Wriston, giám đốc ngân hàng nổi tiếng Hoa Kỳ, từng nói: “Nguồn vốn sẽ chảy vào nơi chào đón nó và trụ lại nơi trân trọng nó.” Câu nói này thường được trích dẫn khi nhắc đến sự khác biệt về chính sách thuế (ví dụ mức thuế ở Thụy Sĩ khác ở Pháp.)

Tuy nhiên, tôi từng hỏi Wriston về câu nói này. “Ý nghĩa còn sâu sắc hơn thế nữa,” ông cho biết, “Từ capital trong tiếng Latinh là capitalis, nghĩa là cái đầu, nguồn gốc của các ý tưởng. Nguồn vốn chính là ý tưởng, tạo nên doanh nhân và đầu tư. Đó là năng lượng sáng tạo. Nguồn năng lượng này luôn tập trung vào nơi nó có thể tạo ra những điều thú vị và hiệu quả.”

Các nhà đầu tư mạo hiểm thường tìm kiếm các khoản đầu tư Alpha – những khoản đầu tư có thể mang lại lợi nhuận gấp trăm lần trở lên cho các nhà đầu tư ban đầu. Hiện nay, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm có xu hướng chảy vào nơi nào? Đông Nam Á. Amit Anand, đối tác sáng lập Jungle Ventures của Singapore cho biết: “Năm nay là năm bản lề của hệ sinh thái công nghệ Đông Nam Á. Khu vực này đang có hơn 35 kỳ lân và nhiều kỳ lân khác đang trong quá trình phát triển.”

Anand cho biết Đông Nam Á hiện đã trở thành mối quan tâm chính của nhiều nhà đầu tư: “Đầu tư mạo hiểm tăng 5,2 lần từ năm 2015 đến năm 2020, so với mức tăng 1,4 lần trong cùng kỳ ở Ấn Độ và Trung Quốc. Chỉ riêng nguồn vốn đầu tư mạo hiểm vào Đông Nam Á của nửa đầu năm 2021, khoảng 10 tỉ đô la Mỹ, đã nhiều hơn cả năm 2020.”

“Rõ ràng là hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á đã phát triển vượt bậc,” Hian Goh, đồng sáng lập kiêm đối tác quản lý tại Openspace Ventures ở Singapore cho biết. Một trong những thành tựu đầu tư mang lại hiệu quả cao của công ty ông là Gojek của Indonesia, đã được hợp nhất với Tokopedia để trở thành GoTo, trị giá hơn 35 tỉ đô la Mỹ.

Goh thích đầu tư ở giai đoạn đầu – nhóm của ông rót vốn vào Gojek khi công ty này mới chỉ là một ứng dụng chia sẻ xe máy. Năng lực phát hiện người chiến thắng ngay từ giai đoạn đầu của Openspace đã được đền đáp; mùa xuân vừa rồi, công ty đã đóng một quỹ trị giá 200 triệu đô la Mỹ.

Tuy nhiên, đầu tư ở giai đoạn sau cũng là một cách làm thông minh. Nick Nash, đối tác quản lý và đồng sáng lập Asia Partners của Singapore, thích đặt cược vào các công ty ở vòng gọi vốn series C và D. Nash cho biết: “Họ có đội ngũ, sản phẩm, khách hàng trả tiền, dòng tiền và công ty đang phát triển.”

Công ty của ông tập trung hỗ trợ các công ty ở giai đoạn này mở rộng quy mô. Nash là người dày dặn kinh nghiệm. Giai đoạn 2014-2018, ông là chủ tịch tập đoàn Sea Ltd., một câu chuyện thành công trên Internet lớn nhất Đông Nam Á cho đến nay, và đã giúp đưa Sea lên sàn Chứng khoán New York năm 2017.

Tính đến giữa tháng 9.2021, giá trị thị trường của Sea là 175 tỉ đô la Mỹ, biến tập đoàn này thành khoản đầu tư công nghệ hàng đầu thế giới sau IPO trong ba năm qua. Đầu năm nay, quỹ đầu tư Asia Partners của Nash đã đóng quỹ đầu tiên trị giá 384 triệu đô la Mỹ.

Goh cũng đồng ý với Nash rằng giai đoạn giữa là thời cơ tốt. “Giai đoạn giữa sẽ trở thành ‘chiến trường’ quan trọng,” ông nói. “Lý do là vì phần lớn các công ty trong khu vực đang thiếu các nguồn lực cần thiết khác, ngoài vốn, để phát triển. Khi đã xác định được công ty của bạn có thể đáp ứng nhu cầu thị trường và kiếm tiền từ sản phẩm, yếu tố quan trọng tiếp theo sẽ là khả năng vận hành tại giai đoạn giao thoa giữa việc tạo ra giá trị và khai thác giá trị. Giai đoạn này đòi hỏi các năng lực khác,” ông nói.

Theo Nash, hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm của Trung Quốc phát triển trước Đông Nam Á khoảng mười năm. Khoảng cách này nghe có vẻ lớn, nhưng sẽ có thể là lợi thế giúp Đông Nam Á đạt được những thành tựu đầu tư mạo hiểm tốt nhất trước Trung Quốc, vì hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm của Trung Quốc hiện chịu tác động xấu từ thành công của chính mình.

Còn khả năng thoái vốn? “Tiềm năng thoái vốn luôn là vấn đề mà các nhà đầu tư quan tâm,” Anand cho biết. “Thắc mắc này về cơ bản đã được giải đáp thông qua thương vụ SPAC của Grab với Altimeter trị giá 40 tỉ đô la Mỹ, sự kiện IPO kép Indonesia – Hoa Kỳ đầu tiên của GoTo với mức định giá dự kiến 35 tỉ đô la Mỹ và đợt niêm yết ở Indonesia của Bukalapak với lượng đăng ký mua cổ phiếu vượt mức bốn lần, trở thành thương vụ IPO lớn nhất từ trước đến nay của Indonesia, huy động được 1,5 tỉ đô la Mỹ với vốn hóa thị trường tám tỉ đô la Mỹ.”

Theo Goh, những con số này cho thấy hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm Đông Nam Á đạt đến cột mốc quan trọng. Các chỉ số cơ bản của khu vực – gồm nhân khẩu học và thu nhập – đang phát triển đi lên theo chu kỳ 10 năm, và còn trải qua chu kỳ 10 năm nữa. “COVID không chỉ đẩy mạnh ứng dụng kỹ thuật số, mà còn tăng cường ứng dụng công nghệ mới vào các khía cạnh thể chất trong cuộc sống của chúng, đặc biệt là sức khỏe. Tổng hợp những điều đó cho thấy, khu vực này sẵn sàng để tăng trưởng nhanh hơn nữa,” ông nói.

Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam, số 100, tháng 12.2021.