Bên trong đế chế ở nước ngoài của anh trai Gautam Adani

Gautam Adani, tỉ phú 60 tuổi người Ấn Độ và chủ tịch của tập đoàn Adani Group, xuất hiện 54 lần trong báo cáo dài do công ty bán khống Hindenburg Research của Hoa Kỳ công bố hồi cuối tháng 1, cáo buộc Adani Group gian lận kế toán cũng như thao túng thị trường chứng khoán. (Công ty phản đối, cho rằng các cáo buộc “không có căn cứ.”)

Vinod Adani, anh trai kín tiếng của chủ tịch, được nhắc đến 151 lần – nhiều hơn so với những người khác. Đó là bởi vì Vinod Adani dường như là trung tâm của vụ bê bối của em trai ông, đế chế gia đình Adani cũng như đời sống chính trị lẫn kinh doanh của Ấn Độ.

Theo báo cáo của Hindenburg, Vinod “quản lý một mê cung rộng lớn gồm các công ty bình phong ở nước ngoài chuyển tổng cộng hàng tỉ đô la vào những công ty tư nhân và niêm yết công khai của Adani ở Ấn Độ, thường không tiết lộ các bên liên quan trong các giao dịch.” Đổi lại, điều đó giúp Adani Group lách luật ở Ấn Độ (yêu cầu ít nhất 25% cổ phiếu giao dịch công khai của công ty thuộc sở hữu của những người không nằm trong công ty.)

Adani Group phủ nhận các mối quan hệ với anh trai. “Vinod Adani không giữ bất kỳ vị trí quản lý nào trong các công ty được niêm yết thuộc Adani hoặc công ty con đồng thời cũng không có vai trò gì trong công việc hằng ngày của những công ty này” công ty viết trong tài lội phản hồi dài 413 trang gửi đến Hindenburg, phát hành ngày 29.1.2023. Adani Group cho biết thêm tập đoàn “xác định và tiết lộ hợp lệ” tất cả giao dịch liên quan đến các bên.

Tuy nhiên, Forbes xác định các giao dịch chưa được báo cáo trước đây liên quan đến các quỹ nước ngoài có quan hệ với Vinod Adani dường như được thiết kế để mang lại lợi ích cho Adani Group. Các thỏa thuận cũng khiến cho các cáo buộc của Hindenburg về đòn bẩy tài chính được che giấu và những vi phạm trong kế toán của Adani Group trở nên đáng tin hơn .

“Tôi luôn nghĩ đó là một mối quan hệ đối tác,” Tim Buckley, giám đốc công ty phân tích Climate Energy Finance ở Australia, người nghiên cứu về Adani Group cũng như các kế hoạch phát triển mỏ than của tập đoàn ở Australia, cho biết. “Gautam luôn xuất hiện trước công chúng với gương mặt ấm áp, thân thiện còn Vinod là bậc thầy ở thiên đường thuế tư nhân, giật dây phía sau.”

Adani Group và Vinod Adani không trả lời yêu cầu bình luận của Forbes. (Địa chỉ email của Vinod, được liên kết với một số tài sản ở Dubai đăng ký dưới tên của ông, có tên miền Adani Global.)

Một số thỏa thuận giữa Vinod với Adani Group đã công khai. Mùa hè năm ngoái, một trong những công ty của Vinod, Endeavour Trade and Investment Ltd., thay Adani Group mua lại 10,5 tỉ USD cổ phần của công ty Thụy Sĩ Holcim trong các công ty xi măng Ấn Độ Ambuja Cements Limited và ACC Limited, theo hồ sơ niêm yết của Ambuja. Thỏa thuận này giúp Adani Group trở thành công ty xi măng lớn thứ hai ở Ấn Độ.

Những thỏa thuận khác không có nhiều thông tin. Ví dụ, Pinnacle Trade and Investment Pte. Lte., công ty Singapore do Vinod kiểm soát gián tiếp. Vào năm 2020, Pinnacle ký thỏa thuận vay với ngân hàng nhà nước VTB của Nga (mà Hoa Kỳ áp lệnh trừng phạt hồi năm ngoái). Đến tháng 4.2021, Pinnacle vay 263 triệu USD và cho một bên liên quan giấu tên vay 258 triệu USD. Cuối năm đó, Pinnacle đưa ra hai quỹ đầu tư—Afro Asia Trade and Investments Limited và Worldwide Emerging Market Holding Limited—bảo lãnh cho khoản vay, theo hồ sơ giao dịch chứng khoán ở Singapore.

Vinod dường như sở hữu quỹ thứ hai: Ông là chủ sở hữu hưởng lợi cuối cùng của Acropolis Trade and Investments Limited ở Mauritius, công ty này sở hữu 100% cổ phần của Worldwide Emerging Market Holding Limited, theo hồ sơ gửi đến sàn giao dịch chứng khoán Ấn Độ trong giai đoạn từ tháng 6.2020 đến tháng 8.2022.

Cả Afro Asia Trade và Worldwide đều là cổ đông lớn của Adani Group. Hai quỹ nắm giữ tổng cộng 4 tỉ USD (tính đến giá đóng cửa thị trường vào ngày 16.2) cổ phiếu của Adani Enterprises, Adani Transmission, Adani Ports và Adani Power, tất cả đều thừa nhận các quỹ là tổ chức “hỗ trợ.”

Afro Asia Trade và Worldwide không sở hữu thêm cổ phiếu nào khác, theo trang web thông tin đầu tư Trendlyne. Điều đó có nghĩa là khoản vay của Pinnacle được bảo đảm, một cách hiệu quả, bằng giá trị cổ phiếu công ty Adani của quỹ. Cả hai quỹ đều không tiết lộ cam kết cổ phần trong hồ sơ tài chính đối với bốn công ty Adani mà chúng đầu tư vào.

“Về cơ bản, bạn đang vay tiền dựa trên số tiền được đầu tư vào Adani để cho một công ty khác của Adani vay,” chuyên gia chứng khoán Ấn Độ xem những phát hiện của Forbes và yêu cầu giấu tên cho biết, vì ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Ấn Độ (SEBI.) đang điều tra về Adani Group. Trong hồ sơ SEBI gửi lên Tòa án Tối cao Ấn Độ do Reuters đưa tin hôm 20.2, cơ quan quản lý cho biết đang “điều tra cả các cáo buộc trong báo cáo Hindenburg cũng như hoạt động thị trường ngay trước và sau khi công bố báo cáo.”

Chuyên gia chứng khoán Ấn Độ cho biết thêm, sự việc Pinnacle cầm cố các quỹ đầu tư, thay vì cổ phiếu công ty Adani, có thể miễn cho các quỹ khỏi nghĩa vụ phải tiết lộ số cổ phiếu đã thế chấp. Pinnacle, Afro Asia và Worldwide Emerging Market không trả lời yêu cầu bình luận của Forbes.

Trong khi Gautam Adani là bộ mặt đại chúng của đế chế Adani, thì Vinod lại kín tiếng. Có thông tin rõ ràng về Vinod: ông là tỉ phú. Forbes ước tính tài sản của ông trị giá ít nhất 1,3 tỉ USD dựa trên quyền sở hữu Worldwide Emerging Market Holding Limited và Endeavour Trade and Investment Limited, công ty sở hữu cổ phần của các công ty Adani cùng với nhà sản xuất xi măng Ambuja và ACC, trừ đi các khoản vay dùng để mua cổ phần của Ambuja và ACC. (Forbes điều chỉnh giá trị tài sản ròng của Gautam Adani xuống còn 50,7 tỉ USD sau khi phát hiện ra rằng một số công ty trước đây được cho là của ông thực sự thuộc về Vinod.)

Tuy nhiên, thật khó để tách tài sản cá nhân của Vinod khỏi Gautam, và tài sản của ông có thể nhiều hơn. Theo dữ liệu bất động sản được trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng ở Washington, D.C. cung cấp, Vinod cũng sở hữu 10 bất động sản ở Dubai. Ông có căn hộ ở Singapore (đăng ký tên ông trong hồ sơ của Pinnacle), trị giá ước tính 4 triệu USD. Forbes phát hiện Vinod sở hữu hoặc có liên kết với ít nhất 60 công ty tại các thiên đường thuế nước ngoài bao gồm Bahamas, Quần đảo Virgin thuộc Anh, Quần đảo Cayman, Cyprus, Mauritius, Singapore và United Arab Emirates.

Vinod sống ở nước ngoài ít nhất ba thập niên. Theo một bài xã luận trên tờ Economic Times của Ấn Độ, ông có bằng thạc sĩ kỹ thuật ở Hoa Kỳ và sau đó thành lập một doanh nghiệp dệt may ở Mumbai vào năm 1976. Vào những năm 1980, Vinod vay ngân hàng và sử dụng thêm tiền tiết kiệm mua nhà máy sản xuất bao bì nhựa nhỏ với giá 1.000 USD, nhưng nhờ em trai Gautam điều hành. “Chúng tôi bắt đầu gần như từ hai bàn tay trắng,” Gautam nói với Forbes vào năm 2009.

Đến năm 1989, Vinod mở rộng công ty sang kinh doanh hàng hóa và mở văn phòng mới tại Singapore, sau đó chuyển sang đảo quốc này. Năm 1994, ông chuyển đến Dubai, bắt đầu kinh doanh đường, dầu cũng như kim loại, cùng với hoạt động kinh doanh tại Dubai, Singapore và Jakarta, Indonesia.

Đó cũng là lúc ông bắt đầu xây dựng một đế chế gồm nhiều công ty nước ngoài. Theo tài liệu rò rỉ Hồ sơ Panama của Hiệp hội báo chí điều tra quốc tế, Vinod đã thành lập một công ty ở Bahamas vào tháng 1.1994. Hai tháng sau, ông cũng yêu cầu đổi tên trên các tài liệu của công ty từ Vinod Shantilal Adani thành Vinod Shantilal Shah.

Khi Vinod đang mở rộng sang Dubai, Gautam bắt tay vào sự nghiệp của riêng mình, thành lập Adani Group vào năm 1988 và niêm yết cổ phiếu ra công chúng vào năm 1994. Trong những năm qua, Vinod tham gia sâu vào công việc kinh doanh của em trai: Ông giữ nhiều vị trí điều hành khác nhau trong các công ty của Adani Group cho đến ít nhất năm 2011, theo Hindenburg. Con trai 44 tuổi của Vinod, Pranav, vẫn là giám đốc điều hành tại Adani Enterprises.

Trong vụ bê bối năm 2014 xung quanh việc Adani Group bị cáo buộc lập hóa đơn ghi giá quá cao đối với thiết bị nhà máy điện lên tới 800 triệu USD, Vinod đã bị cơ quan tình báo Ấn Độ cáo buộc hợp tác với nhân viên của Adani Group để “thực hiện âm mưu bòn rút ngoại hối ở nước ngoài.” Trường hợp đó, ban đầu bị hủy bỏ, nhưng sau đó lại bị yêu cầu phúc thẩm và vẫn đang chờ cơ quan hải quan Ấn Độ; Adani Group phủ nhận tất cả vi phạm này.

“Không có gì lạ trong các nhóm kinh doanh gia đình khi có người nổi tiếng hơn và người kín tiếng,” Vikramaditya Khanna, giáo sư luật tại đại học Michigan kiêm đồng giám đốc của Joint Centre for Global Corporate and Financial Law and Policy, một hợp tác giữa Michigan Law và Jindal Global Law School của Ấn Độ. “Một phần là do tính cách. Có người thích nổi tiếng, có người thì không.”

Biên dịch: Gia Nhi

Xem thêm:

Adani Group thuê công ty luật xử lý vụ kiện
Adani Group hủy đợt phát hành cổ phiếu trị giá 2,5 tỉ USD
Adani Group chi 10,5 tỉ USD mua lại chi nhánh Holcim ở Ấn Độ
Tỉ phú Ấn Độ Gautam Adani là ai mà công ty bán khống Hindenburg cáo buộc gian lận?