Các chủ đầu tư điện gió kêu khó vận hành dự án kịp thời hạn 1.11

Chia sẻ tại tọa đàm về Phát triển năng lượng tái tạo hôm 8.9, ông Bùi Văn Thịnh, chủ tịch Hiệp hội Điện gió Bình Thuận thông tin rằng hiện nhiều chủ đầu tư điện gió đang gặp khó trong thi công dự án. Nguyên nhân là dịch Covid-19 bùng phát, hàng loạt tỉnh thành thực hiện giãn cách xã hội khiến việc vận chuyển thiết bị kéo dài.

“Bây giờ chuyển cẩu từ Tây Nguyên về Bình Thuận mất ba tuần trong khi trước đây ba ngày. Lái xe phải xét nghiệm mới được qua, tuabin về cảng cũng không thể lấy hàng ra ngày, phải xếp hàng chờ,” ông Thịnh nói.

Việc này khiến nhiều dự án điện gió khó thể về đích kịp thời hạn cuối 31.10.2021 để hưởng giá ưu đãi cố định (FiT). Ông Thịnh ước tính, trong 106 dự án điện gió đã đăng ký nối lưới, may ra có 50 dự án kịp tiến độ. Các dự án nếu không kịp hoàn thành sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn, doanh nghiệp thậm chí đứng trước nguy cơ phá sản.

Ông Nguyễn Hoàng Dũng, trưởng phòng Năng lượng tái tạo công ty cổ phần Tư vấn xây dựng điện 3 cho biết, ngoài việc vận chuyển thiết bị từ cảng đến công trường khó khăn thì các chuyên gia nước ngoài tham gia lắp ráp cũng mất thêm nhiều tuần cách ly sau nhập cảnh. Thời gian hoàn tất dự án bị kéo dài thêm nhiều tháng và chi phí xây dựng đội lên rất nhiều.

Ông Dũng cho biết, báo cáo của tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết sẽ có 106 dự án điện gió đăng ký đóng điện hòa lưới để đưa vào vận hành thương mại trước 1.11.2021, nhưng đến hết tháng 8 chỉ mới có 24 dự án hoàn tất đóng điện. “Nếu giữ giá FIT chỉ đến 1.11 sẽ có nhiều dự án không kịp hòa lưới đóng điện,” ông Dũng nhận định.

Theo quyết định 39/2018/QĐ-CP, điện gió trên biển sẽ được mua với giá FiT 9,8 cent/1kWh (tương đương 2.223 đồng) còn điện gió trên bờ là 8,5 cent/1kWh (khoảng 1.927 đồng). Mức giá này chưa gồm thuế VAT, được áp dụng cho một phần hoặc toàn bộ nhà máy có ngày vận hành thương mại trước 1.11.2021 và áp dụng trong 20 năm kể từ ngày vận hành thương mại.

Trong trường hợp không kịp vận hành trước hạn định kể trên, các dự án sẽ không được hưởng giá FiT và chuyển sang cơ chế đấu thầu giá. Bộ Công Thương hiện vẫn trong quá trình hoàn thiện cơ chế này. Ông Thịnh đề nghị Chính phủ gia hạn thêm thời gian áp dụng giá FiT ít nhất ba tháng.

Trao đổi với Forbes Việt Nam, ông Dũng nhận xét, các chính sách với ngành năng lượng tái tạo hiện còn chậm, có tình trạng giật cục, gây ra nhiều rủi ro cho nhà đầu tư. “Một chính sách ban hành cần có thời gian để các đối tượng chuẩn bị, đối với lĩnh vực điện gió, điện mặt trời càng cần nhiều thời gian hơn cho nhà đầu tư,” theo ông Dũng.

Ông Dũng cho rằng nếu vẫn áp dụng cơ chế FiT nhưng có giá thấp hơn mức cũ thì cần ban hành sớm để nhà đầu tư, ngân hàng phân tích đánh giá hiệu quả dự án để quyết định tiếp tục hay tạm ngưng triển khai. Còn nếu đổi sang cơ chế đấu giá, chưa từng áp dụng ở Việt Nam thì các nhà đầu tư càng cần nhiều thời gian hơn để nghiên cứu cụ thể các chi tiết của chính sách. Chính sách mới cần phải ban hành trước khi chính sách cũ hết hiệu lực tối thiểu 6 tháng.

Hồi cuối tháng 8, hội đồng Điện gió toàn cầu (GWEC) đã có thư gửi Chính phủ đề nghị kéo dài thời hạn giá FiT thêm sáu tháng, đến tháng 4.2022. Đây được xem là giải pháp hỗ trợ các dự án đã đầu tư rất lớn nhưng không kịp hoàn thành do tác động của đại dịch. Tiêu chí để lựa chọn các dự án được gia hạn là đã ký hợp đồng mua bán điện với EVN và đã gửi hồ sơ hoàn tất thủ tục đấu nối trước 31.8, có đầy đủ chứng từ chứng minh tuabin gió được nhập khẩu vào Việt Nam trước ngày 31.10.

GWEC cho biết, theo khảo sát trực tiếp của hội đồng này với các nhà phát triển và nhà cung cấp thiết bị lớn trong lĩnh vực điện gió Việt Nam vào cuối tháng 8.2021 thì có khoảng 4.000MW, tương đương 71% tổng công suất của các dự án đã nộp hồ sơ đề nghị nối lưới không kịp vận hành thương mại (COD) trước thời hạn FiT.

Cũng trong tháng 8, nhiều tỉnh thành như Sóc Trăng, Cà Mau, Trà Vinh, Gia Lai cũng có thư đề nghị dời tiến độ áp dụng giá FiT từ vài tháng đến sáu tháng để các nhà đầu tư trên địa bàn tỉnh họ có thời gian thực hiện.