Tỷ phú Malaysia biến đất hoang thành xứ sở thần tiên

Sunway Sanctuary, chiếm 16 tầng cao nhất của một tòa tháp cao tầng mới xây bên ngoài Kuala Lumpur, có rất nhiều chi tiết sang trọng. Nơi này có hồ bơi vô cực với tầm nhìn bao quát, nhân viên trợ giúp 24 giờ, rạp chiếu phim, phòng karaoke, phòng chơi mạt chược, mọi dịch vụ đều xứng tầm năm sao.

Nhưng đó không phải là khách sạn. Sunway Sanctuary là khu hạng sang dành cho cộng đồng hưu trí, một phần trong kế hoạch đặt cược lớn của Tập đoàn Sunway vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, nhắm đến các khách hàng chăm sóc sức khỏe tư nhân, khách du lịch y tế, những người về hưu giàu có ở Malaysia và tầng lớp cao hơn nữa.

Ở các tầng dưới của tòa tháp là Trung tâm Y tế Sunway. Trong cuộc phỏng vấn tại trụ sở chính của Sunway bên ngoài Kuala Lumpur, chủ tịch tập đoàn Jeffrey Cheah nói: “Khi bạn ở Sunway Sanctuary, nếu lỡ như bạn bị đột quỵ hoặc đau tim, chúng tôi sẽ đưa bạn thẳng xuống phòng cấp cứu thay vì gọi xe cứu thương.”

Ông nhấn mạnh, “khi thời gian là điều cốt yếu, mọi thứ đều sẵn sàng ở đây.”

Nếu Cheah có một câu thần chú, hẳn đó sẽ là: “Mọi thứ đều sẵn sàng ở đây.” Người đàn ông 79 tuổi này là người tạo ra hệ sinh thái sống rộng lớn, bắt đầu từ Sunway City, một mỏ thiếc cũ ở ngoại ô Kuala Lumpur hiện được cải tạo thành nhà ở, văn phòng hoặc lớp học cho 200 ngàn người. Nơi đây có mọi thứ: cửa hàng bán lẻ, khách sạn và ba trường đại học.

Khu cộng đồng thứ hai của ông nằm ở Ipoh, cũng có mọi thứ được cung cấp theo mô hình tương tự, bao gồm cả công viên nước. Cộng đồng thứ ba của Sunway đang bắt đầu phát triển ở Iskandar Puteri, bang Johor phía Nam.

Giờ đây, tỷ phú người Malaysia muốn bổ sung thêm nhiều hình thức chăm sóc sức khỏe vào hệ sinh thái của mình và những nơi khác trong nước, biến hoạt động kinh doanh chăm sóc sức khỏe của Sunway thành động cơ tăng trưởng với lực đẩy từ sự gia tăng du lịch y tế. Đối tượng ông hướng tới là những du khách đến Malaysia chỉ để khám chữa bệnh và lượng dân số già của Malaysia.

Cheah nói: “Chúng tôi sẽ xây dựng Sunway Sanctuary để phù hợp với tất cả các bệnh viện của chúng tôi,” và ông đang cân nhắc ý tưởng về ngôi làng dành cho người già.

Các nhà phân tích tỏ ra lạc quan về nỗ lực mở rộng sang chăm sóc sức khỏe của Sunway và xem đây là điều mấu chốt đối với toàn bộ tập đoàn. Năm 2023, doanh thu của Sunway Healthcare đã tăng 36% so với cùng kỳ lên 1,5 tỷ ringgit (khoảng 316,5 triệu USD) và giám đốc mảng nghiên cứu vốn cổ phần của Công ty CGS International tại Kuala Lumpur, Chong Tjen-San dự đoán họ sẽ đạt 2,3 tỷ ringgit (hơn 485,3 triệu USD) vào năm 2025.

Sunway Construction, niêm yết trên sàn Bursa Malaysia và là một trong những doanh nghiệp lớn nhất của tập đoàn, đã báo cáo doanh thu hằng năm 2,7 tỷ ringgit (gần 570 triệu USD) vào năm ngoái.

Sunway Sanctuary là khu hạng sang dành cho cộng đồng hưu trí.

---

Các nhà đầu tư cũng nhiệt tình như vậy. Tài sản của Cheah – gắn liền với phần lớn cổ phần của ông tại Sunway Berhad – đã tăng hơn gấp đôi trong 11 tháng qua. Cổ phiếu của Sunway đạt giá kỷ lục 3,58 ringgit (khoảng 0,75 USD) vào cuối tháng 3.2024 nhờ các kế hoạch chăm sóc sức khỏe của tập đoàn và các điểm cộng khác như khu cộng đồng Iskandar Puteri, nơi Sunway có quỹ đất khá lớn 730 héc ta và lịch đặt hàng xây dựng dày đặc. Cheah thăng 10 bậc lên vị trí thứ tám trong danh sách 50 người giàu nhất Malaysia với tài sản ròng trị giá 2,4 tỷ USD.

Vào năm 2004, khi cố thủ tướng Lý Quang Diệu, thủ tướng sáng lập Singapore, đến thăm khu Sunway City thuở ban đầu, đã nhận xét “một vùng đất hoang được biến thành xứ sở thần tiên.” Đó là kỷ niệm mà Cheah vô cùng yêu thích.

Ông tình cờ phát hiện ra mỏ thiếc rộng 324 héc ta bị bỏ hoang ở ngoại ô Kuala Lumpur vào những năm đầu 1970, gợi nhớ đến quê hương ông ở gần Ipoh. Cha của ông làm nghề buôn thiếc, mặc dù lúc đó việc kinh doanh đang sa sút trầm trọng, ông vẫn cố gắng gửi Cheah đến trường đại học ở Melbourne vào những năm 1960 để Cheah theo học chuyên ngành kế toán. (Ở đại học, ông là tay trống trong ban nhạc sinh viên hay chơi tại quán rượu địa phương với ca sĩ Olivia Newton John quá cố.)

Khi trở về quê nhà, ông làm việc ở bộ phận kế toán tại nhà máy lắp ráp ô tô. Tuy nhiên, ông không tìm được nguồn cảm hứng làm việc cho đến khi nhìn thấy mỏ thiếc, mua nó và sau đó nảy ra ý tưởng thành lập Sunway City.

Ngay từ đầu, ông đã nghĩ các cộng đồng của mình không chỉ đơn thuần là bất động sản. Với ông, chúng là những nơi có thể mang lại sự thay đổi cho cuộc sống, giống như ông đã làm được thông qua giáo dục và sự dịch chuyển xã hội. Ông nói: “Sau những gì tôi đã chứng kiến trong cuộc sống ở thị trấn nhỏ Pusing của mình, tôi muốn làm điều tốt, để đền đáp những người nghèo trong xã hội.”

Trường học ngay từ đầu đã là trọng tâm chính của các cộng đồng sống, bao gồm cả các trường đại học. Các cơ sở chăm sóc sức khỏe sau đó mới xuất hiện.

Năm 1999, Sunway Healthcare thành lập bệnh viện ở khu cộng đồng ban đầu gần Kuala Lumpur. Phải mất hai thập niên để mở bệnh viện thứ hai tại một khu phát triển khác có tên Sunway Velocity, phía nam trung tâm thành phố và bệnh viện thứ ba được mở ở Penang vào năm 2022. Sunway cũng vận hành các phòng khám chuyên khoa, bao gồm trung tâm sinh sản ở Kuching, trung tâm sàng lọc sức khỏe và y học gia đình ở Singapore – bước đột phá đầu tiên ở nước ngoài.

IHH Healthcare và KPJ Healthcare, các chuỗi bệnh viện tư nhân đối thủ, có công suất từ 3.000 giường trở lên trong các bệnh viện nội địa của họ, so với con số 1.148 giường của Sunway, tạo ra doanh thu ít nhất gấp đôi so với Sunway.

Theo tầm nhìn của Cheah, khoảng cách đó sẽ kéo dài không lâu nữa. Đến năm 2030, Sunway có kế hoạch bổ sung thêm 1.852 giường tại bảy bệnh viện mới và các cơ sở hiện có, nâng tổng số giường bệnh lên 3.000. Năm tới, Sunway sẽ mở bệnh viện thứ tư ở Damansara, ngoại ô Kuala Lumpur, và một bệnh viện khác sẽ mở ở Ipoh, sau đó là ở Penang, Putrajaya, Johor, Kelantan và Sarawak.

Nhà phân tích Chong của CGS International nhận định: “Nhu cầu bị dồn nén rất nhiều.”

Ông cho biết sự thành công của Bệnh viện Penang của Sunway thể hiện ở chỗ bệnh viện này đã hòa vốn trong năm đầu tiên. Theo ông, thông thường các bệnh viện phải mất ít nhất 18 tháng để đạt được lợi nhuận. Penang là điểm đến dành cho khách du lịch chữa bệnh từ nước láng giềng Indonesia. Nhu cầu trong nước đang tăng lên do phạm vi bảo hiểm mở rộng hơn và nhu cầu y tế ngày càng tăng của lực lượng dân số già.

Theo BMI, đơn vị của công ty nghiên cứu toàn cầu Fitch Solutions, chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe tư nhân ở Malaysia dự kiến sẽ tăng với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm là 7,3% trong năm năm, đạt 44,4 tỷ ringgit (hơn 9,3 tỷ USD) vào năm 2027.

Loong Kok Wen, người đứng đầu lĩnh vực bất động sản khu vực của Ngân hàng Đầu tư RHB có trụ sở tại Kuala Lumpur cho biết Sunway có “rất nhiều tiềm lực” để mở rộng.

Cheah nhớ lại, vào năm 2021, Sunway bắt đầu huy động tiền để hiện thực hóa tham vọng của mình, thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư trong nước và quốc tế. “Tất cả các nhà đầu tư lớn đều tìm đến.”

Quỹ đầu tư quốc gia GIC của Singapore đã mua 16% cổ phần của Sunway Healthcare với giá 750 triệu ringgit (hơn 158 triệu USD), định giá doanh nghiệp 4,7 tỷ ringgit (gần 992 triệu USD), hơn một nửa vốn hóa thị trường của tập đoàn vào thời điểm đó.

Cheah nói: “Họ càng kiểm toán nhiều thì giá trị họ ấn định cho chúng tôi càng cao. GIC đã nhìn thấy giá trị ở chúng tôi.”

Phần hỗ trợ tài chính khác được đưa ra vào tháng 3.2023, khi công ty vay nợ trị giá năm tỷ ringgit (khoảng 1,05 tỷ USD) theo luật Shariah để Sunway Healthcare có thể khai thác. Theo kế hoạch, Sunway Healthcare phân bổ chi phí vốn lên tới ba tỷ ringgit (hơn 633 triệu USD) để mở rộng đến năm 2030, sẽ được tài trợ bằng tiền mặt và nợ nội bộ.

Nếu Sunway Healthcare thực hiện IPO, dự kiến sẽ diễn ra trước cuối năm 2027 – và là một phần trong thỏa thuận với GIC của Singapore – công ty sẽ có nhiều năng lực hơn để mở rộng. Nhà phân tích Tan Kai Shuen của Ngân hàng Đầu tư Hong Leong ước tính trong một báo cáo hồi tháng 3.2024 rằng đợt IPO có thể định giá Sunway Healthcare lên tới 28,9 tỷ ringgit (gần 6,1 tỷ USD). Ông viết: “Với mức định giá này, Sunway có khả năng sẽ là công ty niêm yết có vốn hóa thị trường lớn nhất trên sàn Bursa Malaysia.”

Một thách thức đối với tham vọng của Cheah là tìm kiếm nhân sự giỏi, hay như ông nói, “chiến thắng trong cuộc chiến tranh giành nhân tài.”

Ông đưa ra ví dụ, Sunway Healthcare có bảy phòng phẫu thuật mới hiện không được sử dụng do thiếu y tá – điều dưỡng trong khu vực. Nhưng triết lý “tất cả mọi thứ” của Cheah đang giúp cải thiện vấn đề. Hệ sinh thái cộng đồng của ông bao gồm các tổ chức giáo dục như cơ sở ở nước ngoài của Đại học Monash của Úc và Đại học Sunway, nơi có thể cung cấp y tá – điều dưỡng cho ngành kinh doanh chăm sóc sức khỏe.

Cheah chia sẻ: “Chúng tôi đang cố gắng hết sức để thu hút sinh viên theo học ngành y tá – điều dưỡng và giữ chân những nhân tài y tá – điều dưỡng hiện tại của chúng tôi thông qua các học bổng, phụ cấp, tiền thưởng và thậm chí cả trợ cấp chỗ ở hấp dẫn. Hệ sinh thái là điều rất tuyệt vời.”

Những sức mạnh tổng hợp vô cùng quý giá. Nhà phân tích Chong của CGS International cho biết tập đoàn có khả năng kết hợp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe với các hoạt động kinh doanh khác như bán lẻ, khách sạn và công viên giải trí. Ví dụ, Sunway cung cấp các gói du lịch y tế có giá cạnh tranh bao gồm đón tại sân bay, lưu trú tại khách sạn hai đêm, khám sức khỏe và các chuyến đi trong ngày đến trung tâm thương mại. “Đó là loại đề xuất có giá trị sẽ thu hút du khách,” Chong nói.

Thông qua hoạt động từ thiện tư nhân của mình, Cheah cũng đã xây dựng liên minh khắp thế giới với các trường đại học hàng đầu bao gồm Harvard và Đại học Cambridge.

Đáng chú ý là khoản hiến tặng trị giá 22 triệu bảng Anh (hơn 27,5 triệu USD) của ông để giúp xây dựng cơ sở y sinh mới mang tên ông ở trung tâm của Cambridge Biomedical Campus, mở cửa vào năm 2019. Cơ sở y sinh mới này chuyên nghiên cứu về tế bào gốc, miễn dịch trị liệu và bệnh truyền nhiễm.

Quan trọng hơn, sự hợp tác này cho phép các giảng viên và bác sĩ tại Đại học Sunway và bệnh viện chính của ông hợp tác nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng ở Malaysia về các bệnh đặc biệt ảnh hưởng đến người châu Á.

Cheah nói: “Tôi đặt ra những tiêu chuẩn rất cao. Tôi muốn tổ chức của chúng tôi một ngày nào đó sẽ trở thành Harvard hoặc Cambridge của phương Đông.”

Cheah tặng 670 triệu ringgit (gần 141,4 triệu USD) dưới dạng học bổng và trợ cấp giáo dục. “Tôi rất tin rằng nếu tôi có thể giáo dục được một trong những đứa con trai hoặc con gái của một gia đình nghèo ở làng quê thì một cá nhân như thế sẽ vực dậy cả gia đình.”

Cheah tỏ ra hào hứng khi nói về khu cộng đồng thứ ba của mình là Sunway City Iskandar Puteri. “Tôi đã nhìn thấy tiềm năng đó hơn 10 năm trước,” ông nói khi nhắc về thời điểm tập đoàn giành được 730 héc ta đất chỉ cách biên giới Singapore ở Tuas năm phút, gấp đôi diện tích khu cộng đồng ban đầu của ông. Dự án chỉ mới hoàn thành 30%, bị đình trệ vì một số yếu tố: tình trạng dư thừa nhà ở và đại dịch toàn cầu. Nhưng Cheah tự tin rằng hệ thống vận chuyển nhanh chóng giữa Singapore và Johor dự kiến bắt đầu hoạt động vào cuối năm 2026 và Đặc khu kinh tế Singapore-Johor đã được quy hoạch sẽ là các yếu tố thúc đẩy dự án. Ông dự đoán: “Hi vọng rằng trong một hoặc hai năm tới, tất cả những gì bạn cần để qua biên giới sẽ là mã QR” thay vì hộ chiếu.

Các nhà phân tích tỏ ra lạc quan về nỗ lực mở rộng sang chăm sóc sức khỏe của Sunway.

Trên thực tế, Sunway City Kuala Lumpur ban đầu chỉ mới được hoàn thành sau năm thập niên. Cheah kỳ vọng các con của mình sẽ chứng kiến Sunway City Iskandar Puteri hoàn thành và thực hiện được tầm nhìn của ông đối với hoạt động kinh doanh chăm sóc sức khỏe của tập đoàn.

Ông nói: “Chúng tôi rất ý thức về việc lập kế hoạch kế nhiệm. Để lại một di sản tốt, hệ thống quản lý chuẩn chỉnh, sự kế thừa mạnh mẽ và nhân lực phù hợp là điều đúng đắn chúng tôi cần phải làm.”

Trong nhiều thập niên, ông đã tập hợp được đội ngũ có năng lực, dẫn đầu là chủ tịch tập đoàn và thành viên hội đồng quản trị Chew Chee Kin, người đã làm việc tại Sunway kể từ năm 1981. Một thành viên hội đồng quản trị khác của Sunway, Rebecca Fatima Sta Maria, là giám đốc điều hành của Ban thư ký Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương, nằm trong danh sách 50 Over 50 gần đây nhất của Forbes châu Á.

Cheah và người vợ Susan có ba người con, tất cả đều tham gia công việc kinh doanh của gia đình. Con gái lớn của họ, Sarena, 49 tuổi, ngồi trong hội đồng quản trị và điều hành bộ phận phát triển bất động sản, bao gồm cả việc giám sát dự án Iskandar Puteri. Trong khi người con út, Adrian, 30 tuổi, phụ trách phát triển kinh doanh tại quỹ Sunway REIT đã niêm yết. Con giữa Evan, 44 tuổi, CEO tập đoàn về đầu tư chiến lược và kỹ thuật số, sau cùng sẽ tiếp nhận vai trò của Cheah, theo thông tin ông cho biết trên WhatsApp: “Evan đã được chuẩn bị để kế nhiệm tôi làm chủ tịch Sunway Group khi tôi từ chức trong tương lai gần.”

Khi các con còn nhỏ, ông đã đưa các con đi khắp những địa điểm xây dựng để tận mắt chứng kiến việc tạo ra hệ sinh thái vất vả như thế nào và hiểu rằng việc này đòi hỏi người lãnh đạo có mặt ở mọi nơi cùng một lúc.

“Đến từng tấc đất,” ông nhớ lại. “Đi bộ dưới nắng nóng? Không dễ dàng gì,” nhưng là điều cần thiết vì họ sẽ theo bước chân ông. “Dù nắng hay mưa,” Cheah nói, “bạn phải có mặt ở đó để biến mọi việc thành hiện thực.”

Biên dịch: Quỳnh Anh — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 12.2024