Điều tra của Forbes: Những blockchain “xác sống” giá tỷ đô

Vào năm 2012, khi những người tiên phong về blockchain gồm Jed McCaleb, Arthur Britto và David Schwartz lập ra Ripple Labs và loại tiền mã hóa mới của công ty, được gọi là XRP, họ đã hình dung ra tiêu chuẩn tài chính toàn cầu mới cho phép các ngân hàng chuyển tiền nhanh chóng với mức phí tối thiểu.

Trong mười năm đầu tiên, hàng chục tổ chức tài chính, bao gồm Bank of America và Banco Santander, đã đăng ký với mong muốn thử nghiệm mạng lưới mới của Ripple. Để tài trợ cho dự án đầy tham vọng của mình, các giám đốc điều hành của công ty đã tạo ra 100 tỷ mã thông báo (token) XRP và bán ra công chúng tổng trị giá 1,4 tỷ USD.

Đầu năm 2018, thời kỳ đỉnh cao của làn sóng hưng phấn tiền mã hóa đầu tiên, XRP đã được giao dịch với giá trị thị trường 132 tỷ USD, mang lại cho người đồng sáng lập và chủ tịch điều hành Chris Larsen khối tài sản ròng trị giá 8 tỷ USD.

Khi xem xét dòng tiền toàn cầu, hiện nay không có nhiều hoạt động diễn ra tại Ripple Labs và ít ai còn nhớ được công ty này đã từng là mối đe dọa lớn đối với SWIFT, Hiệp hội Viễn thông Liên Ngân hàng và Tài chính Quốc tế hỗ trợ chuyển khoản liên ngân hàng năm ngàn tỷ USD mỗi ngày.

Mặc dù thất bại trong sứ mệnh chính của mình, blockchain của Ripple, một sổ cái các giao dịch XRP, vẫn tiếp tục hoạt động. Tuy chủ yếu là vô dụng, nhưng token XRP vẫn có giá trị thị trường 36 tỷ USD, trở thành loại tiền mã hóa có giá trị thứ sáu. Larsen vẫn là tỷ phú với tài sản ước tính khoảng 3,2 tỷ USD.

Theo Messari, năm ngoái, sổ cái XRP của Ripple chỉ thu được 583 ngàn USD phí xử lý các giao dịch trên mạng của mình. Theo cách diễn đạt của Phố Wall, như vậy nghĩa là XRP có “hệ số giá/doanh thu” đạt 61.689. Nvidia, cổ phiếu hot nhất thị trường, với vốn hóa thị trường trên 2.000 tỷ USD và doanh thu 61 tỷ USD, có hệ số giá/doanh thu là 37.

Ripple Labs là một zombie (xác sống) tiền mã hóa. Token XRP của công ty vẫn tiếp tục được giao dịch tích cực, đạt khoảng hai tỷ USD mỗi ngày, nhưng không nhằm mục đích nào khác ngoài đầu cơ. Còn SWIFT không chỉ vẫn phát triển mạnh mẽ mà giờ đây còn có nhiều cách tốt hơn để gửi thanh toán quốc tế thông qua blockchain, đặc biệt là các loại tiền ổn định như tether – neo giá với đồng USD và có 100 tỷ USD đang lưu hành.

Ripple không phải là trường hợp duy nhất. Điều tra của Forbes cho thấy mặc dù chỉ có một số ít blockchain khác ngoài Bitcoin và Ethereum có được sức hút đáng kể, nhưng có không dưới 50 blockchain hiện nay được giao dịch với giá trị hơn một tỷ USD, trong đó ít nhất 20 blockchain là những xác sống có chức năng.

Sau khi SEC phê chuẩn các quỹ Bitcoin Spot ETF (loại quỹ mua và nắm giữ Bitcoin thực tế, theo dõi sát sao giá Bitcoin trên thị trường giao ngay), thị trường tiền mã hóa đang tăng vọt. 20 xác sống blockchain mà Forbes đã phân tích (xem danh sách đi kèm), có tham vọng viển vông từ lĩnh vực máy tính toàn cầu đến mạng lưới thanh toán không thể truy xuất, có tổng giá trị thị trường là 116 tỷ USD. Hầu hết đều có ít người dùng.

Nhưng cho rằng XRP hoặc bất kỳ sản phẩm tiền mã hóa nào trong số này sẽ sớm ngừng hoạt động là ý nghĩ sai lầm. Với hàng tỷ USD trong kho, Ripple và những đồng tiền khác có thể tiếp tục tồn tại trong nhiều năm. Ripple hiện có số token XRP ký quỹ trị giá 24 tỷ USD và có thể bán trong vòng bốn năm tới.

Hiện tại, công ty San Francisco này có 900 nhân viên và tiếp tục phát hành các thông cáo báo chí về những việc như thương vụ mua lại hoạt động lưu ký tài sản kỹ thuật số Standard Custody & Trust gần đây.

Sau hơn một thập niên ra mắt, công ty vẫn đang chạy các chương trình tiền mã hóa thí điểm với các ngân hàng trung ương ở những quốc gia như Georgia và Cộng hòa Palau Nam Thái Bình Dương.

Matt Hougan, CIO của Bitwise Asset Management, cho biết: “Việc này giống như các quỹ đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu hoặc các công ty huy động được quá nhiều tiền và không biết cách triển khai số vốn đó một cách thỏa đáng. Không có cách nào để trả lại vốn cho các nhà đầu tư.”

Hơn nữa, trong thế giới kỳ lạ của tài sản kỹ thuật số, các xác sống blockchain giàu có không cần phải lo lắng về những điều khiến các công ty truyền thống phải cảnh giác. Không có cổ đông hoặc cơ quan quản lý nào yêu cầu báo cáo tài chính và việc bán khống token tương đối khó khăn. Miễn là có đủ lượng nhà đầu cơ sẵn sàng giao dịch token, các xác sống blockchain sẽ tiếp tục xuất hiện tràn lan trong môi trường kỹ thuật số.

Một nhà đầu tư mạo hiểm yêu cầu giấu tên cho biết: “Không có quy trình phá sản từ từ nào dành cho một giao thức tiền mã hóa đã chết”.

•  •  •

Xác sống blockchain chủ yếu rơi vào hai nhóm: Hoặc là sản phẩm tách ra từ các blockchain trước đó như Bitcoin và Ethereum hoặc là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với chúng. Các zombie được tách ra (hay còn gọi là “hard fork”) bao gồm Bitcoin Cash, Litecoin, Monero, Bitcoin SV và Ethereum Classic.

Hiện nay năm blockchain này được giao dịch chung với mức định giá 23 tỷ USD. Phần lớn chúng là kết quả từ sự bất đồng giữa các lập trình viên về cách vận hành Bitcoin hoặc Ethereum. Vì mã nền tảng của các blockchain này là mã nguồn mở nên bất kỳ ai cũng có thể sử dụng lại nó vì bất kỳ lý do gì.

Khi các lập trình viên không còn hòa hợp với nhau, có những nhóm tách ra và tạo thành mạng lưới mới, và sự phân ly được gọi là “hard fork.” Các chuỗi mới được tạo theo cách này có cùng lịch sử với chuỗi ban đầu. Như vậy có nghĩa là tất cả những người nắm giữ token tại thời điểm phân tách đều nhận được số lượng token trên chuỗi mới bằng với số lượng họ sở hữu trên chuỗi ban đầu. Điều này cũng tương tự các đợt chia tách cổ phiếu,

Litecoin là hard fork đầu tiên của Bitcoin, được ra mắt vào năm 2011 dưới dạng phiên bản nhanh hơn, rẻ hơn để gửi thanh toán. Litecoin tạo ra các khối nhanh hơn bốn lần so với Bitcoin, trung bình cứ 2,5 phút lại có một khối so với tốc độ 10 phút của Bitcoin. Litecoin cũng xử lý các giao dịch thông qua bằng chứng công việc (PoW), nghĩa là rất nhiều máy tính đang miệt mài hoạt động (và tiêu tốn năng lượng) để giải các phương trình toán học vô nghĩa.

Và tương tự Bitcoin, Litecoin có giới hạn cứng (hard limit) đối với nguồn cung cấp token, ở mức 84 triệu so với 21 triệu của Bitcoin. Hiện nay Litecoin có vốn hóa thị trường 6,5 tỷ USD nhưng năm ngoái chỉ thu được 389 ngàn tỷ USD phí, còn Bitcoin nhận về 800 triệu USD.

Người dùng blockchain trả phí cho người khai thác để tạo động lực cho họ xử lý các giao dịch của mình trong khối tiếp theo mà họ tạo ra. Các khoản phí phát sinh từ các xác sống blockchain như Litecoin là rất nhỏ, cho thấy nhu cầu đối với nền tảng này đang thiếu. Những blockchain này cũng gặp khó khăn trong việc thu hút các nhà phát triển.

Theo Developer Report của Electric Capital, tính đến cuối năm 2023, chỉ có 74 nhà phát triển nguồn mở hoạt động hằng tháng hỗ trợ Litecoin, so với con số hơn 1.000 nhà phát triển của Bitcoin và hơn 7.000 nhà phát triển cho Ethereum.

Bitcoin Cash thậm chí còn có giá trị hơn Litecoin, với vốn hóa thị trường 7,9 tỷ USD nhưng chỉ thu hút 30 nhà phát triển hỗ trợ hằng tháng và thu về 49 ngàn USD doanh thu phí năm 2023. Bitcoin Cash ra đời sau cuộc chia rẽ gay gắt với Bitcoin vào năm 2017 về việc có nên tăng kích thước khối Bitcoin hay không.

Đây là cuộc chiến rất phức tạp. Về cơ bản, những người ủng hộ Bitcoin Cash cho rằng tiền mã hóa chủ yếu nên có tác dụng như phương tiện trao đổi (nói cách khác, bạn có thể mua mọi thứ bằng nó), trong khi phần còn lại của cộng đồng muốn ưu tiên chức năng lưu trữ giá trị hoặc khả năng lưu lại để sử dụng trong tương lai.

Bitcoin SV – viết tắt của “Satoshi Vision” – thậm chí còn gây tranh cãi hơn, vì được dẫn dắt bởi Craig Wright, nhà khoa học máy tính người Úc đã tự nhận mình là Satoshi Nakamoto, “cha đẻ” Bitcoin. Ông tuyên bố với Forbes: “Tôi đã tạo ra Bitcoin,” trong cuộc phỏng vấn vào năm 2023.

Tòa án Tối cao Vương quốc Anh bác bỏ tuyên bố này vào tháng 3.2024, phán quyết rằng có “quá nhiều” bằng chứng cho thấy Wright không viết sách trắng Bitcoin ban đầu, không phải là Satoshi Nakamoto và không tạo ra “hệ thống Bitcoin.” Bitcoin SV đã bị Coinbase hủy niêm yết vào tháng 1.2024 nhưng vẫn duy trì giá trị thị trường 1,6 tỷ USD.

Trong số các xác sống blockchain, Ethereum Classic (ETC) là khác biệt duy nhất vì đây thực sự là chuỗi Ethereum ban đầu. Thứ được biết đến rộng rãi là Ethereum ngày nay trên thực tế là một nhánh của ETC, được tạo ra vào năm 2016 để thu hồi 60 triệu USD tiền ether bị đánh cắp (trị giá 11,5 tỷ USD theo giá hiện nay).

Một nhóm đáng kể những người ủng hộ Ethereum lo lắng về những tác động từ rủi ro đạo đức của việc thay đổi lịch sử sổ cái để thu hồi tiền và họ quyết định tiếp tục duy trì ETC làm mã nguồn hoàn chỉnh và bất biến. Một trong những người ủng hộ lớn nhất của blockchain là Grayscale Investments của Connecticut, công ty quản lý tài sản tiền điện tử lớn nhất thế giới có người sáng lập là cựu tỷ phú, một nhà đầu tư ETC có tính cách bộc trực Barry Silbert. Ethereum Classic có giá trị thị trường 4,6 tỷ USD nhưng đem về mức phí dưới 41 ngàn USD năm 2023.

Về phần năm blockchain tách ra được nhắc đến ở trên, không ai trong số những người trong ngành tiền mã hóa hoặc các công ty phân tích dữ liệu mà Forbes đã tham vấn có thể trích dẫn bất kỳ mục đích sử dụng nghiêm túc nào đối với các nền tảng này, ngoại trừ việc đơn giản là giao dịch token của chúng.

Một nhà đầu tư mạo hiểm cho biết: “Điều giữ cho những xác sống này tồn tại là tính thanh khoản. Litecoin là một trong những token đầu tiên được Coinbase hỗ trợ vào thời điểm đó. Rất nhiều người sở hữu Litecoin.”

Bob Summerwill, giám đốc điều hành tại Ethereum Classic Cooperative cho biết thêm, “ETC được liệt kê gần như ở khắp mọi nơi nhờ lịch sử của nó, dẫn đến khối lượng giao dịch khá lớn. Phần lớn hoạt động này mang tính chất suy đoán.”

Theo đuôi ethereum, token cổ điển ethereum đang giao dịch cao hơn 31% so với một năm trước, so với mức tăng 77% của ether. Bitcoin Cash đã vượt qua bitcoin, đạt mức cao kỷ lục vào giữa tháng 3.2024 sau khi tăng 121% trong 12 tháng qua. Bitcoin Cash tăng 164% so với cùng kỳ.

•  •  •

Nhóm xác sống lớn nhất là những sản phẩm cạnh tranh với Ethereum. Chủ yếu, nhóm này tuyên bố đây là những cải tiến công nghệ cho thành quả sáng tạo năm 2014 của Vitalik Buterin, bởi vì Ethereum chỉ có thể xử lý hàng tá giao dịch mỗi giây và có xu hướng tính phí cao ngất ngưởng trong thời gian sử dụng cao điểm.

Tezos, được thành lập sau đó vào năm 2014, là một trong những chuỗi đầu tiên kết hợp quy trình được gọi là bằng chứng cổ phần – trái ngược với bằng chứng công việc – để tạo ra các token mới. Đi sâu vào chi tiết thì rất khó hiểu (và thay đổi tùy theo dự án tiền mã hóa), nhưng bằng chứng cổ phần được nhiều người đam mê tiền mã hóa ưa chuộng vì không yêu cầu sức mạnh tính toán gây lãng phí điện năng như khai thác bitcoin.

Tezos đã huy động được 230 triệu USD trong đợt phát hành tiền mã hóa lần đầu (ICO) năm 2017 và vốn hóa thị trường hiện tại cho token XTZ của blockchain này là 1,2 tỷ USD. Tuy nhiên, Tezos xử lý khoảng 130 ngàn giao dịch hằng ngày (so với 1,2 triệu của Ethereum) và chỉ có 66 triệu USD tổng giá trị bị khóa (TVL) trong tài sản kỹ thuật số thuộc mạng lưới của mình.

Đối với các blockchain như Ethereum, được thiết kế để lưu trữ các ứng dụng từ trao đổi tiền mã hóa đến NFT và trò chơi điện tử, TVL được sử dụng rộng rãi như thước đo phản ánh sức mạnh tiềm lực về thanh khoản. Ethereum, với hơn 4.500 ứng dụng, có TVL 48 tỷ USD.

Theo thông tin từ Tezos, trong tháng 2.2024, mạng lưới blockchain này thu về phí xử lý 5.640 USD và 177.653 USD cho cả năm 2023. Arthur Breitman, người sáng lập Tezos cùng vợ anh, Kathleen, khẳng định rằng con số đó thấp hơn đáng kể so với tổng số tiền thực tế.

Theo Breitman, 75% trong tổng phí trả cho mạng lưới nằm ở dạng token XTZ thường được đưa ra khỏi luồng lưu thông và do đó không được tính vào số liệu doanh thu công bố. Breitman ước tính Tezos có 700 triệu USD trong ngân quỹ của mình và khẳng định rằng chỉ 20% số tiền của mạng blockchain này được giữ bằng token XTZ. “Có rất nhiều bitcoin và phần còn lại là danh mục đầu tư chứng khoán và trái phiếu đa dạng,” anh cho biết.

Làm như vậy sẽ không thể nào xác minh được. Mạng lưới blockchain này phát triển nhờ sự tài trợ từ một tổ chức phi lợi nhuận có tên Tezos Foundation, có trụ sở tại Thụy Sĩ. Sứ mệnh được công bố của tổ chức này là “thúc đẩy giao thức Tezos thông qua các khoản tài trợ và các phương tiện triển khai vốn khác.”

Trong nửa đầu năm 2023, Tezos Foundation đã trao tới 18 triệu USD cho 31 người và tổ chức nhận tài trợ mới. Nhóm nhận tài trợ bao gồm một công ty trò chơi điện tử ở Philadelphia xây dựng các trò chơi đố tương thích với Tezos và một công ty quản lý tài năng của Singapore chuyên về nghệ thuật kỹ thuật số.

Tiếp đến là Algorand, có vốn hóa thị trường hai tỷ USD và 500 triệu USD trong ngân quỹ. Từng được coi là “sát thủ Ethereum” vì khả năng xử lý theo báo cáo là 7.500 giao dịch mỗi giây, mạng lưới này chỉ mang lại 63 ngàn USD phí giao dịch blockchain vào năm 2023.

“Công nghệ của chúng có thể ngang bằng với các chuỗi khác, nhưng không có nhiều hoạt động vì blockchain này không có nhiều cộng đồng và tài năng ngoài người sáng lập (Silvio Micali, nhà khoa học máy tính nổi tiếng người Ý kiêm giáo sư của MIT),” một chiến lược gia tiền mã hóa nổi tiếng cho biết.

Eric Wragge, người điều hành hoạt động phát triển kinh doanh của Algorand Foundation có trụ sở tại Singapore bình luận: “Chúng tôi đang ở ‘chế độ Uber’ – mỗi người lên xe đều mất tiền.”

Họ cũng đang mất đi các giám đốc điều hành với tốc độ chóng mặt. Trong hai năm qua, Algorand Foundation đã thuê CEO mới và thay mới toàn bộ dàn lãnh đạo của mình.

Một số xác sống blockchain dường như chỉ giao dịch dựa trên mức độ nổi tiếng của người tạo ra chúng. Cardano, đối thủ khác của Ethereum, ra mắt vào năm 2017 sau khi hai người đồng sáng lập Ethereum là Charles Hoskinson và Vitalik Buterin bất hòa. Blockchain của Hoskinson có giá trị đáng kinh ngạc là 23 tỷ USD với TVL là 396 triệu USD. Mạng lưới này đã thu về ba triệu USD phí vào năm ngoái, mặc dù chính Cardano Foundation cho biết họ vẫn chưa hoàn tất giai đoạn phát triển của mình.

Bản thân Hoskinson dường như là nhân tố thu hút chính. Anh sở hữu trang trại rộng hơn 4.451 héc ta ở Wyoming, tài trợ cho những người tự nhận là thợ săn người ngoài hành tinh và gần đây đã mở trung tâm y học tái tạo và chống lão hóa ở thị trấn Gillette.

Không phải câu chuyện nào của Charles Hoskinson cũng đáng tin. Anh tuyên bố đã bỏ ngang chương trình nghiên cứu tiến sĩ toán học tại Đại học Colorado, Boulder, nhưng nhà trường cho biết Hoskinson chưa học xong đại học. Trong nhiều năm, anh cũng nói bóng gió về việc làm việc cho Darpa, bộ phận nghiên cứu uy tín của Lầu Năm Góc. Nhưng anh đã giới thiệu Cardano một cách đáng tin cậy với 980 ngàn người theo dõi trên X.

Matt Hougan của Bitwise nêu nghi vấn: “Đây có phải là mạng lưới blockchain chưa có doanh thu vì vẫn đang xây dựng hay chỉ là thử nghiệm trong tương lai sẽ không bao giờ thành hiện thực?”

•  •  •

Hai mươi xác sống blockchain được liệt kê trong bản danh sách của Forbes chỉ là những ví dụ lớn nhất về giao dịch tài sản kỹ thuật số mà không quan tâm đến tiện ích hoặc khả năng tồn tại của các dự án cơ bản của chúng.

Theo Coin-Gecko, hơn 13 ngàn loại tiền điện tử được niêm yết trên nhiều sàn giao dịch khác nhau, hầu hết đều có đặc điểm của cổ phiếu giá rẻ mang tính chất đầu cơ, ngoại trừ việc chúng không đại diện cho quyền sở hữu bất cứ thứ gì. Nhờ sự tăng vọt của bitcoin, tổng giá trị của tất cả các loại tiền mã hóa hiện nay khoảng 2,5 ngàn tỷ USD.

Có vẻ đó là cơ hội bán khống tuyệt vời, nhưng theo các công ty giao dịch tiền mã hóa, thật khó để đặt cược vào các token của xác sống blockchain vì không dễ dàng vay được số lượng đáng kể các token cơ bản để bán khống.

Hơn nữa, với lịch sử giao dịch bất hợp lý và không ổn định của tiền mã hóa, việc này cực kỳ rủi ro. Bất kỳ token nào cũng có khả năng biến thành memecoin chỉ dựa trên một dòng tweet vào đêm khuya của Elon Musk.

Lấy ví dụ trường hợp của Ethereum Classic. Vào tháng 8.2020, khi được giao dịch ở mức khoảng sáu USD cho mỗi token, Ethereum Classic đã phải đối mặt với ba cuộc tấn công được gọi là “51%” chỉ trong một tháng.

Điều này xảy ra khi một chủ sở hữu token duy nhất kiểm soát hơn một nửa sức mạnh tính toán của mạng lưới, được sử dụng để tạo các khối và từ đó “quản lý” nền tảng. Nếu chúng là vĩnh viễn (nhưng không phải vậy), những “sự tiếp quản thù địch” này có thể đã cho phép thay đổi sổ cái được cho là bất biến của blockchain.

Nói cách khác, bất kỳ ai sở hữu 51% blockchain đều có thể tạo ra số token không giới hạn cho chính mình. Dẫu vậy, Ethereum Classic đã thoát khỏi tình trạng đặc biệt nguy hiểm này vào mùa hè năm 2020 và hiện giao dịch ở mức 31 tỷ USD.

Cách tiếp cận của Bộ Tư pháp và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ nhằm trấn áp gian lận và trộm cắp tiền mã hóa là truy quét các sàn giao dịch tiền điện tử lớn. FTX đã bị đóng cửa và người sáng lập Sam Bankman-Fried đang ngồi tù. Người sáng lập Binance, Changpeng Zhao, đã bị đuổi khỏi doanh nghiệp, sàn giao dịch của ông buộc phải trả 4,3 tỷ USD vào năm ngoái sau khi ông nhận tội chống rửa tiền và vi phạm lệnh trừng phạt.

Hai sàn giao dịch lớn khác là Coinbase và Kraken từng bị SEC kiện vì hoạt động như các sàn giao dịch và môi giới chứng khoán chưa đăng ký. Một số token của xác sống blockchain, bao gồm cardano và algorand, được coi là ví dụ về chứng khoán trá hình.

Liệu những người nắm giữ token có thể tiếp cận nguồn vốn hàng tỷ USD đang được lưu trữ trong “kho bạc” của các xác sống blockchain không? Thật không may, việc này có thể nằm ngoài tầm với.

Yesha Yadav, phó hiệu trưởng tại Trường Luật Đại học Vanderbilt, cho biết: “Cần phải nắm được nguyên nhân hành động và tác hại thực sự từ những hành vi như gian lận,” đồng thời lưu ý rằng phải phân tích các trường hợp trước đây xem liệu các tổ chức phi tập trung (DeFi) hoặc các quỹ có thể chịu trách nhiệm pháp lý hay không.

Vào tháng 9.2022, chính quyền liên bang đã kiện những người tham gia tổ chức tự trị phi tập trung có tên Ooki DAO, cáo buộc rằng tổ chức này đang bán hàng hóa tương lai chưa đăng ký.

Vào tháng 6.2023, một tòa án ở California đã ra phán quyết tổ chức này phải nộp phạt 644 ngàn USD. Số tiền đó được cho là sẽ được lấy từ kho bạc “phi tập trung” của nó, nhưng chính phủ vẫn đang chờ thanh toán. Hai tháng sau, một thẩm phán liên bang ở New York đã bác đơn kiện chống lại sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung Uniswap, phán quyết rằng không có thực thể tập trung nào đóng vai trò là “bị cáo có thể nhận dạng được.”

Đừng hi vọng những mạng lưới blockchain giàu tiền mặt và không có ích lợi gì sẽ sớm sập. Họ đang bận tiêu tiền vào dự án dài hạn. Vào tháng 3.2023, Stellar Development Foundation, tổ chức phi lợi nhuận quản lý 2,5 tỷ USD của xác sống Stellar, đã tuyên bố đầu tư 100 triệu USD vào các công ty có kế hoạch sử dụng nền tảng hợp đồng thông minh mới của Stellar để đa dạng hóa hoạt động kinh doanh thanh toán hầu như không tồn tại của mình.

Người mua hãy cẩn thận. Những kẻ mất trí đang điều hành “trại tị nạn” tiền mã hóa.

20 blockchain dưới đây có tổng giá trị thị trường hơn 100 tỷ USD mặc dù thực tế là chúng không hữu ích và có rất ít tiện ích ngoài giao dịch đầu cơ tiền điện tử. Hầu hết đều có ngân quỹ chất đầy hàng triệu USD, nhưng lại không chịu trách nhiệm trước các cổ đông và cơ quan quản lý.

Dữ liệu về giá tính đến ngày 19.3.2024. Nguồn: Block Explorers, CoinGecko, Messari, BitInfoCharts, Token Terminal, Electric Capital Annual Developer Report, DefiLlama, các blockchain và các quỹ. Lưu ý: Tổng phí cho BSV được ước tính dựa trên các giao dịch và phí trung bình hằng tháng trong năm 2023. Số tiền trong ngân quỹ cho tất cả các token là ước tính dựa trên dữ liệu có sẵn gần đây nhất.
*Dựa trên số liệu Phân phối tiền xu lần đầu (ICD).

Biên dịch: Quỳnh Anh — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 6.2024