Chính sách kiểm soát của Trung Quốc tác động tiêu cực lên Vision Fund

Ngoài người sáng lập Jack Ma (Mã Vân), có thể nói rằng người thất vọng nhất khi cổ phiếu của tập đoàn Alibaba giảm 52% trong năm qua là Masayoshi Son.

Masayoshi Son điều hành tập đoàn công nghệ SoftBank đã giúp Ma nhiều hơn so với những người khác, từ khi Ma còn là một giáo viên tiếng Anh ít người biết đến ở Hàng Châu, trong việc phát triển startup công nghệ quan trọng nhất ở Trung Quốc. Đó là vào năm 2000, khi Son đầu tư 20 triệu USD vào công ty của Ma trong vòng gọi vốn tiền hạt giống.

Thương vụ đầu tư mạo hiểm này đã mang về cho Son một lợi nhuận hoành tráng. Khi công ty thương mại điện tử khổng lồ của Ma niêm yết trên sàn chứng khoán New York năm 2014, làm tăng giá trị cổ phần Son sở hữu tại Alibaba đến 50 tỉ USD. Không dừng lại, ba năm sau, ông thành lập quỹ đầu tư Vision Fund trị giá 100 tỉ USD để cố gắng thực hiện những thương vụ đầu tư lớn một lần nữa.

Mọi thứ diễn ra khá suôn sẻ dù vẫn có một vài thất bại lớn – chẳng hạn như khoản thua lỗ trong thương vụ đầu tư vào công ty chia sẻ văn phòng WeWork. Tuy nhiên, đối với vị tỉ phú này, 12 tháng qua mới là thời gian kinh hoàng nhất trong sự nghiệp đầu tư do Trung Quốc thực hiện chiến dịch giám sát chặt các công ty trong ngành công nghệ.

Thật trớ trêu khi sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ mà tỉ phú Ma đã góp phần tạo dựng cách đây 21 năm giờ lại là nguyên nhân làm cho SoftBank thua lỗ nặng hơn trong năm 2021.

Các hoạt động giám sát chặt chẽ mà chủ tịch Tập Cận Bình thực hiện đối với các công ty công nghệ khổng lồ đã bắt đầu tại tập đoàn Ant Group của Ma trong hai tháng 10 và 11.2020. Trong thời gian đó, chính quyền Trung Quốc đã buộc Ant Group hủy đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trị giá 37 tỉ USD, trong khi nếu thành công sẽ trở thành đợt IPO lớn nhất trong lịch sử.

Son cũng là nhà đầu tư lớn cho công ty dịch vụ gọi xe khổng lồ Didi Global, hiện cũng đang bị buộc phải rút niêm yết trên sàn Nasdaq chỉ sau 5 tháng IPO bom tấn tại New York.

Bên ngoài Trung Quốc, vị tỉ phú này cũng đang phải đối mặt với không ít vấn đề. Các nhà quản lý Mỹ đang cố gắng ngăn SoftBank bán công ty bán dẫn Arm Ltd. cho Nvidia Corp. trong khi Son kỳ vọng khoản thu khổng lồ gần 80 tỉ USD từ giao dịch này.

Tuy nhiên, nguyên nhân chính dẫn đến cổ phiếu SoftBank sụt giảm 30% trong 12 tháng qua chủ yếu là do chính sách giám sát chặt của chính quyền Bắc Kinh. Vấn đề này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến vốn hóa thị trường của Son trong năm sau. Chủ tịch Tập Cận Bình dường như vẫn còn phải làm rất nhiều việc để kiểm soát các công ty lớn trong ngành công nghệ, bất động sản, giáo dục và các lĩnh vực khác của Trung Quốc. Chúng ta cũng không thể biết chính quyền Bắc Kinh sẽ tăng cường giám sát chặt những ngành nào tiếp theo.

Không nhiều thông tin xung quanh về chính phủ của ông Tập cùng với tham vọng chính trị quá lớn, năm tới có thể là một năm nhiều biến cố.

Xem thêm
Cổ phiếu Alibaba liên tục giảm khiến tài sản Jack Ma bốc hơi 30 tỉ USD trong một năm
Tài sản các tỉ phú công nghệ Trung Quốc thâm hụt do chiến dịch tăng cường giám sát

Tin tốt: Quỹ Vision Fund của Son hiện đa dạng hóa đầu tư hợp lý trên toàn cầu. Quỹ đã giảm khoản đầu tư lớn ở Brazil, Columbia, Ấn Độ, Đức, Indonesia, Kenya, Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sĩ, Đài Loan, Vương quốc Anh, Mỹ và các nơi khác.

Tin xấu: những khoản đầu tư của Trung Quốc có thể tiếp tục ảnh hưởng chiến lược phát triển trung hạn của Son. Chính phủ của ông Tập đang đầu tư hàng ngàn tỉ đô la để sở hữu tương lai của các ngành như hàng không vũ trụ, trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa, công nghệ sinh học, tiền kỹ thuật số, xe điện, mạng 5G, năng lượng tái tạo, robot, công nghiệp bán dẫn và phát triển các kỳ lân công nghệ mới.

Đây là tất cả những lĩnh vực mà Son cần đầu tư nếu ông thực sự muốn thu về những khoản lợi nhuận lớn từ thuyết singularity (điểm kỳ dị công nghệ), tức giả thuyết rằng công nghệ có thể phát triển mạnh mẽ đến mức tạo ra trí thông minh nhân tạo vượt qua cả trí tuệ và khả năng kiểm soát của con người. Tất nhiên, ông cũng nổi tiếng là người kiêu hãnh quá mức về chiến lược đầu tư dài hạn. Điều này được thể hiện trong tuyên bố về tầm nhìn đầu tư 300 năm của SoftBank.

Song, mục tiêu chính của chủ tịch Tập Cận Bình là phát triển Trung Quốc trở thành cường quốc về sản xuất và khoa học công nghệ trong 10 lĩnh vực mũi nhọn trong kế hoạch “Made in China 2025” (Sản xuất tại Trung Quốc vào năm 2025). Theo kế hoạch đó, Son sẽ phải định vị lại quỹ Vision Fund sao cho phù hợp và tác động đến làn sóng tiếp theo của các kỳ lân công nghệ cũng như sự gián đoạn trong hoạt động.

Và trong giai đoạn đầy sự hỗn độn như vậy, không có nhiều quỹ đầu tư quốc tế bị ảnh hưởng nhiều bởi chính sách tăng cường kiểm soát các công ty công nghệ ở Bắc Kinh như quỹ đầu tư của Son. Thật khó giúp được gì cho dù quỹ Vision Fund được đánh giá là nhà đầu tư mạo hiểm có ảnh hưởng lớn nhất toàn cầu. Điều này khiến quỹ phải thay đổi mục tiêu đầu tư ra bên ngoài Trung Quốc.

Quỹ đã chuyển sang đầu tư vào Ấn Độ cũng như các nền kinh tế lớn khác. Đầu tháng này, Son cho biết: “Chỉ trong năm nay, chúng tôi đã đầu tư 3 tỉ USD vào Ấn Độ. Chúng tôi là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Ấn Độ, cung cấp khoảng 10% nguồn vốn cho tất cả các kỳ lân – các công ty trị giá từ 1 tỉ USD trở lên – ở Ấn Độ.” Ông ước tính rằng các công ty do Softbank hậu thuẫn đã tạo ra hơn 1 triệu việc làm trong nền kinh tế lớn thứ ba ở châu Á.

Tương lai bấp bênh tại Trung Quốc thậm chí còn khiến Son chuyển hướng sang đầu tư trên thị trường quê nhà Nhật Bản. Ở đây, cũng có một chút trớ trêu.

Bên cạnh tạo lại một thương vụ đầu tư thành công tương tự như Alibaba, quỹ Vision Fund còn nỗ lực đa dạng hóa hệ thống kinh tế cứng nhắc và già cỗi của Nhật Bản. Như Son đã lưu ý, Nhật Bản đã đánh mất lợi thế sáng tạo từng là động lực thúc đẩy sự tăng trưởng. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, ông đã tiết lộ kế hoạch xây dựng một đội ngũ đầu tư mạo hiểm tìm kiếm các startup xứng đáng trên khắp Nhật Bản.

Công ty nghiên cứu tài chính Kathy Matsui của Goldman Sachs nổi tiếng Nhật Bản cũng làm như vậy. Vào giữa năm 2021, bà đã xây dựng một đội ngũ đầu tư mạo hiểm cùng với ba nữ giám đốc điều hành nổi tiếng khác. Quỹ đầu tư mạo hiểm MPower Partners của bà đang tìm kiếm các công ty trẻ đột phá, hoạt động dựa vào những chỉ số phát triển môi trường, xã hội và quản trị công ty bền vững.

Tuy nhiên, sự phục hồi của Nhật Bản sau thời đại Covid-19 phần lớn phụ thuộc vào mức độ hoạt động của nền kinh tế của ông Tập. Và đó là một câu hỏi bỏ ngỏ cho những nỗ lực của Bắc Kinh tháo gỡ đòn bẩy kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực bất động sản vốn tăng trưởng quá nóng do sự quản lý không chặt trong những năm gần đây.

Xem thêm: Nữ tướng đầu tư Cathie Wood chia sẻ về hoạt động đầu tư hiện nay

Gần như cùng lúc, các nhà lãnh đạo của Trung Quốc đã mạnh tay hơn trong ngành công nghệ, bắt đầu với công ty của Ma. Có một lập luận cho rằng Bắc Kinh muốn tránh không muốn giống như tình trạng của Mỹ, nơi mà các công ty khổng lồ công nghệ từ Facebook đến Google lẫn Amazon có quyền lực quá lớn đến mức có thể tác động đến hệ thống chính trị theo ý muốn của họ.

Tuy nhiên, cách thức kiểm soát ngành công nghệ của Bắc Kinh không rõ ràng và lộn xộn đã tạo nên một sự mơ hồ và làm giảm sút lòng tin. Cuộc trấn áp này có thể mang đến lợi ích ngắn hạn cho Bắc Kinh, nhưng lâu dài có thể khiến Trung Quốc suy giảm tinh thần đổi mới và khởi nghiệp.

Nền kinh tế lớn nhất châu Á đang thụt lùi sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tham vọng đầu tư mạo hiểm của SoftBank. Thậm chí, trong tương lai, mức ảnh hưởng đến đất nước 1,4 tỉ người còn lớn hơn.

 Biên dịch: Gia Nhi