Bill Gates đầu tư vào AI, liệu pháp gene và nhiều công nghệ mới

Cho dù hiện tại thế giới đang đối mặt nhiều vấn đề- xung đột giữa Nga và Ukraine, đại dịch COVID-19, thời tiết khắc nghiệt- nhưng Bill Gates vẫn lạc quan về tương lai. Lý do chính nào? Bill & Melinda Gates Foundation đang sử dụng đồng thời hỗ trợ công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) cũng như liệu pháp gen để giải quyết các thách thức toàn cầu như tỉ lệ tử vong ở trẻ em cùng với nhiều bệnh như HIV.

Gates chia sẻ điều này với Forbes ngay trước khi đăng bức thư hằng năm của ông trên blog Gates Notes, một truyền thống ông bắt đầu từ năm 2009. Ông và vợ cũ Melinda French Gates – đồng chủ tịch Gates Foundation– vừa hoàn thành một loạt chiến lược đồng thời lên kế hoạch ngân sách của quỹ cho năm 2023.

Gates cho biết nhờ nguồn quyên góp bơm thêm vào quỹ trong năm tới nhiều nhất từ trước đến nay nên có nhiều ngân sách nhất trong lịch sử 22 năm. Thậm chí ông còn suy nghĩ cụ thể hơn về các thế hệ tương lai khi ông sắp lên chức ông ngoại vào năm tới; con gái lớn của ông, Jennifer, kết hôn năm ngoái, mong đợi có con vào tháng 2.

Nhà đồng sáng lập nổi tiếng của Microsoft hiện là người giàu thứ sáu thế giới, theo thống kê của Forbes. Ông sở hữu khối tài sản trị giá ít nhất 162 tỉ USD – và xếp thứ 3 trên thế giới – nếu ông không quyên tặng 59 tỉ USD cho Gates Foundation trong suốt thời gian qua, chủ yếu là quyên tặng bằng cổ phiếu của Microsoft.

Tuy nhiên, xếp hạng của ông trong danh sách những người giàu nhất trên thế giới sẽ giảm xuống nếu ông vẫn tiếp tục quyên góp như theo kế hoạch. Ông hi vọng hoàn toàn lọt khỏi danh sách trong tương lai. Đó là lí do ông thực hiện những điều theo cam kết quyên tặng gần hết toàn bộ tài sản cho Gates Foundation, quỹ từ thiện lớn nhất ở Hoa Kỳ.

“Mặc dù tôi không quan tâm mình xếp vị trí nào trong danh sách người giàu nhất trên thế giới, nhưng tôi biết khi tôi quyên tặng gần hết tài sản, vị trí sẽ tụt xuống và cuối cùng ra khỏi danh sách,” Gates, vừa tròn 67 tuổi hồi tháng 10, ghi trong lá thư mới đăng mỗi năm.

Hồi tháng 7, Gates đã tụt xuống vị trí thấp hơn trong danh sách, sau khi chuyển 20 tỉ USD trong tài sản của ông cho Gates Foundation. Ông giải thích sở dĩ ông chuyển thêm khoản đó để giúp quỹ có thể tăng mức chi hằng năm và tài trợ khoảng 50%, lên 9 tỉ USD một năm vào năm 2026.

“9 tỉ USD cho các khoản quyên tặng hằng năm không phải là một trong những thứ bạn có thể duy trì ổn định và trở thành mức ‘mãi mãi,’ Gates cho biết. Để tiếp tục quyên tặng với mức đó, ngay cả với khoản quyên tặng cổ phiếu trị giá hàng tỉ đô la Mỹ hằng năm cho quỹ từ người bạn và cũng là tỉ phú Warren Buffett, Gates cho biết ông sẽ tiếp tục chuyển một số tài sản – Forbes ước tính hiện trị giá 103 tỉ USD – cho quỹ. “Sẽ nhận nhiều tiền hơn từ tôi.” Gates tính quỹ sẽ ngừng hoạt động trong khoảng 25 hoặc 30 năm nữa.

Trong khi đó, đây là một số nỗ lực của quỹ mà Gates rất tâm huyết:

Làm cho giáo dục toán học ở Hoa Kỳ trở nên hấp dẫn hơn

Mặc dù Gates Foundation có thể được biết đến nhiều hơn thông qua hoạt động chăm sóc sức khỏe ở các quốc gia nghèo nhất thế giới, nhưng quỹ cũng hướng nguồn lực trong nhiều năm để nâng cao chất lượng giáo dục công lập ở Hoa Kỳ—với nhiều kết quả khác nhau. Nỗ lực mới nhất là bắt đầu giáo dục toán cho học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12. Như trong lá thư của Gates, những người vượt qua môn Đại số I trước lớp 9 có khả năng tốt nghiệp trung học cao gấp đôi và có thể vào đại học, lấy bằng cử nhân cũng như một sự nghiệp tốt.

Nhưng đại dịch đã giáng một đòn mạnh. Theo báo cáo thành tích mới về giáo dục Hoa Kỳ – Đánh giá về Tiến bộ Kinh tế – chỉ 26% học sinh lớp 8 thông thạo toán, giảm 9 điểm phần trăm so với năm 2019. Đây là tỉ lệ thấp nhất trong gần hai thập niên, theo nội dung trong bức thư của Gates.

Trong tháng 10, tổ chức này thông báo sẽ chi 1,1 tỉ USD trong vòng 4 năm để giúp đổi mới cách dạy toán. “Các giáo viên nói với chúng tôi nhiều lần rằng học sinh thấy chương trình dạy toán buồn tẻ và không liên quan,” Gates viết trong thư. “Ý tưởng là tận dụng tối đa thời gian lẫn kỹ năng của giáo viên.” Quỹ đang hỗ trợ các đối tác phi lợi nhuận như Khan Academy, Zearn và Mastory, công cụ trực tuyến có tính tương tác đồng thời làm cho toán học trở nên hấp dẫn hơn. Gates nói với tôi rằng ông rất lạc quan về việc sử dụng AI trong các công cụ như vậy: “AI có thể tìm ra điều gì thu hút bạn – cho dù đó là ví dụ về thể thao hay ví dụ về sức khỏe, bạn hiểu và không hiểu điều gì. AI có thể điều chỉnh điều đó thậm chí còn tốt hơn cả phần mềm tiêu chuẩn.”

Giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ nhờ vào sử dụng AI trong siêu âm

Gates chỉ ra rằng mặc dù số ca tử vong ở trẻ đã giảm một nửa từ năm 2000, nhưng số trẻ sơ sinh chết trong vòng 30 ngày đầu đời – thời kỳ sơ sinh – không giảm nhiều. Trên thực tế, 1,9 triệu trẻ sơ sinh tử vong vào năm 2019.

Để cố gắng giảm thiểu những ca tử vong đó, Gates Foundation, hợp tác với nhiều đối tác, đưa ra một công cụ siêu âm thu nhỏ có thể được sử dụng ở các nước đang phát triển: một đầu dò được cắm vào điện thoại di động hoặc máy tính bảng.

“Chỉ riêng phần mềm có thể phát hiện ra tất cả vấn đề bình thường – cho dù đó là ở vị trí ngôi mông hay dây rốn ở sai vị trí,” Gates cho biết. Ngoài ra, phần mềm có thể cho biết thai có nguy cơ cao gì không và liệu người mẹ có cần sinh mổ hay không. Gates chỉ ra hầu hết ca sinh ở các nước đang phát triển đều không có bác sĩ chăm sóc.

Gates nói với tôi rằng Gates Foundation hợp tác Google và cả Philips, công ty sản xuất máy siêu âm truyền thống, phát triển phần mềm AI. Công nghệ này hiện đang được thử nghiệm ở Kenya cũng như Nam Phi; nếu phần mềm này tạo ra sự khác biệt tích cực, thì phải mất hai đến ba năm nữa mới sử dụng rộng rãi hơn.

Sử dụng liệu pháp gene để chữa khỏi HIV

Tìm ra cách chữa khỏi HIV từ lâu là một mục tiêu – và vẫn còn ở tương lai xa. Nhưng Gates hi vọng rằng những tiến bộ trong liệu pháp gene – thực hiện những chỉnh sửa nhỏ đối với một phần cấu trúc gene – có thể mang lại hiệu quả. Quỹ tài trợ cho nhiều trung tâm học thuật và công ty khởi nghiệp, đồng thời hợp tác với Novartis cũng như National Institutes of Health thực hiện nghiên cứu liệu pháp gen. Hi vọng là một mũi tiêm sẽ cung cấp cho cơ thể người cách chống lại virus. “Vẫn còn nhiều năm nghiên cứu trước khi bất kỳ phương pháp nào trong số này được chứng minh là an toàn và hiệu quả,” Gates viết trong thư.

Năng lượng hạt nhân và những đổi mới phát thải ít carbon

Ngoài Gates Foundation, Bill Gates đang dành một lượng thời gian đáng kể để tập trung vào startup năng lượng hạt nhân, TerraPower, có lò phản ứng hiện đại được thiết kế để sử dụng một thứ gọi là uranium có độ làm giàu thấp thử nghiệm cao—được gọi là HALEU— làm nhiên liệu. Gates nói rằng trong thập niên qua, ông đầu tư hơn 1 tỉ USD vào công ty, đang trong quá trình phát triển nhà máy trình diễn ở Wyoming, được Bộ Năng lượng Hoa Kỳ tài trợ một phần. Gates cho biết phải đến năm 2030 mới biết liệu thiết kế lò phản ứng mới có thực sự thành công hay không.

Ông cũng đam mê đầu tư vào Breakthrough Energy giúp không phát thải carbon và phát thải carbon thấp– hiện là danh mục đầu tư gồm hơn 100 công ty, với sự hỗ trợ từ một nhóm gồm nhiều tỉ phú khác như Jeff Bezos, Vinod Khosla và John Doerr.

Gates đề cập đến hai công ty được quan tâm: nhà sản xuất pin lithium ion Redwood Materials, do JB Straubel, người đồng sáng lập Tesla, đứng đầu và nhà sản xuất bộ lưu trữ năng lượng chi phí thấp Form Energy, huy động được 450 triệu USD từ các nhà đầu tư vào tháng 10. Gates cho biết bất kỳ lợi nhuận nào từ các công ty này sẽ được sử dụng để đầu tư trở lại vào khí hậu hoặc cho Gates Foundation.

Biên dịch: Gia Nhi

—————————————–

Xem thêm:

Bill Gates kêu gọi thế giới phối hợp tốt hơn trong phòng dịch COVID-19
Thuốc cho não: 5 quyển sách Bill Gates gợi ý bạn nên đọc hè này
Bill Gates, Gautam Adani và Sergey Brin: Những tỉ phú kiếm tiền nhiều nhất năm 2021