Ngành xây dựng bước vào chu kỳ tăng trưởng có chọn lọc

Theo bà Trang Lê, Tổng giám đốc JLL Việt Nam, ngành xây dựng đã qua vùng đáy vào năm 2023 và đang bước vào giai đoạn ổn định trở lại. JLL ghi nhận sự phục hồi ở cả hai phân khúc dân dụng và công nghiệp, đặc biệt tại miền Nam. Từ năm 2022, diện tích sàn xây dựng tăng mạnh với mức tăng 18,7% ở lĩnh vực nhà ở và 23,6% ở phân khúc nhà kho – nhà xưởng xây sẵn. Dù đà tăng chậm lại trong giai đoạn 2023–2024, thị trường vẫn duy trì tăng trưởng, cho thấy quá trình tái cân bằng thay vì suy giảm.

Ông John Campbell, Giám đốc Bộ phận Dịch vụ Công nghiệp của Savills Việt Nam, cho biết quy mô thị trường xây dựng Việt Nam hiện đạt khoảng 69,2 tỷ USD và dự kiến sẽ đạt 102,2 tỷ USD vào năm 2028, tương đương tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) 8,1%. Nói cách khác, đà tăng trưởng sẽ trở nên mạnh mẽ hơn trong trung hạn. 

Khảo sát của Vietnam Report cũng cho thấy 84,6% doanh nghiệp xây dựng ghi nhận lượng hợp đồng đã ký (backlog) tăng so với năm 2024, và 80,8% cho biết số dự án triển khai cũng tăng. Tỷ lệ doanh nghiệp không đạt kế hoạch kinh doanh chỉ còn 36% – mức thấp nhất trong ba năm qua.

“Giai đoạn 2021 đến nay, tăng trưởng nhà kho-nhà xưởng vượt trội so với nhà ở, đặc biệt ở khu vực phía Bắc,” bà Trang Lê nhận định. Xu hướng này phản ánh chiến lược “China + 1” trong chuỗi cung ứng toàn cầu và định hướng công nghiệp hóa của Việt Nam.

Tuy nhiên, xây dựng công nghiệp trong cuối 2025 và năm 2026 dự kiến tiếp tục chịu ảnh hưởng từ các chính sách thương mại quốc tế, đặc biệt là khả năng Mỹ áp thuế đối ứng với hàng hóa Việt Nam.

Theo ông Tiến Dương, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững của JLL Việt Nam, nhà đầu tư sẽ ngày càng thận trọng, ưu tiên các dự án có tính khả thi cao và lựa chọn nhà thầu có năng lực thi công cả dân dụng và công nghiệp – nhằm ứng phó linh hoạt với biến động.

Đầu tư công là một trong những động lực quan trọng của ngành. Năm 2024, tổng vốn giải ngân vượt 548 nghìn tỷ đồng. Chính phủ đặt mục tiêu nâng con số này lên 800–900 nghìn tỷ đồng trong năm 2025. Nhiều dự án trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam, cầu Mỹ Thuận 2 và nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất đang được đẩy nhanh tiến độ.

Trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam (tháng 4.2025), 80 dự án trọng điểm được đồng loạt khởi công hoặc hoàn thành, trong đó có sân bay Long Thành giai đoạn 1 được cam kết đưa vào vận hành đầu năm 2026. Những tín hiệu này đang góp phần củng cố niềm tin thị trường và tạo mặt bằng công việc ổn định hơn cho các nhà thầu lớn.

Từ góc độ chiến lược, các tiêu chuẩn ESG đang trở thành tiêu chí tuyển chọn bắt buộc thay vì khuyến nghị tự nguyện. Trong chuỗi cung ứng xây dựng, ESG không chỉ là thước đo về đạo đức và minh bạch mà còn phản ánh năng lực vận hành và sự chuyên nghiệp. Ông Tiến Dương nhận định khi một nhà thầu thể hiện rõ năng lực ESG, điều đó chứng minh họ đã vượt qua một quá trình đánh giá nội bộ nghiêm túc, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho chủ đầu tư. 

Với các dự án có vốn FDI hoặc huy động vốn xanh, việc tuân thủ ESG toàn diện là điều kiện tiên quyết. Chính xu hướng này đang gia tăng khoảng cách giữa các doanh nghiệp có chiến lược bài bản và phần còn lại của thị trường. Ngành xây dựng không còn là cuộc đua về quy mô, mà đang trở thành cuộc sát hạch toàn diện về quản trị, tài chính, chiến lược và khả năng chuyển đổi. 

Các chuyên gia cho rằng thách thức thách thức lớn tiếp theo đến từ khả năng triển khai dự án đúng tiến độ. Với lượng hợp đồng lớn, nếu không được thực hiện hiệu quả, doanh nghiệp sẽ gặp áp lực về dòng tiền và lợi nhuận. Bài toán hiện nay không còn là tìm nguồn việc như giai đoạn 2022–2023, mà là tổ chức thi công thế nào để đảm bảo tiến độ, kiểm soát chi phí và giữ vững biên lợi nhuận.

Mức độ phân hóa vì thế sẽ ngày càng rõ nét. Những doanh nghiệp có năng lực quản trị rủi ro, triển khai linh hoạt và tư duy ESG sẽ chiếm ưu thế trong chu kỳ mới của ngành xây dựng.