Lo phụ thuộc Trung Quốc, Tổng thống Trump yêu cầu điều tra kim loại nhập khẩu

Nhiều năm qua, không ít cố vấn, học giả, nhà kinh tế và quan chức Mỹ cảnh báo: xứ cờ hoa đang phụ thuộc ở mức nguy hiểm vào Trung Quốc, về những khoáng sản quan trọng đã qua chế biến.

Ví dụ, Trung Quốc là nơi sản xuất nhiều nhất 30/50 khoáng sản, mà Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ xem là quan trọng, cũng như đã hạn chế xuất khẩu thời gian gần đây.

Trong sắc lệnh gửi Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, ông Trump yêu cầu đánh giá về an ninh quốc gia trong vấn đề phụ thuộc khoáng sản nhập khẩu. Đây cũng là lý do ông Trump dùng để áp thuế 25% với thép và nhôm, và đang nghiên cứu khả năng áp thuế với đồng.

Sắc lệnh của ông Trump có đoạn: “Sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào nhập khẩu khoáng sản, làm tăng nguy cơ rủi ro với an ninh quốc gia, khả năng phòng thủ, ổn định giá cả, thịnh vượng và năng lực phục hồi nền kinh tế.”

Trong vòng 180 ngày, Bộ trưởng Lutnick phải báo cáo lại, bao gồm cả đề xuất có áp thêm thuế hay không. Theo Nhà Trắng, nếu quyết định áp thuế với khoáng sản từ 1 quốc gia, nó sẽ thay thế mức thuế đối ứng mà Hoa Kỳ thông báo vào đầu tháng 4.

Theo sắc lệnh, điểm yếu của Hoa Kỳ đang trải dài trên hàng loạt khoáng sản quan trọng, như coban, niken, urani và 17 loại đất hiếm. Mục tiêu là kéo các hoạt động sản xuất và tái chế về lãnh thổ Mỹ.

Tuy vậy, viễn cảnh trên được dự đoán không dễ thực hiện. Ví dụ Hoa Kỳ hiện đang khai thác và xử lý 1 lượng nhỏ lithium; có 1 mỏ niken nhưng không có xưởng tinh chế; không có mỏ lẫn nhà máy tinh chế coban. Với đồng, Hoa Kỳ có nhiều mỏ nhưng chỉ có 2 xưởng tinh chế, phải phụ thuộc quốc gia khác để sản xuất kim loại quan trọng này.

Sắc lệnh còn yêu cầu xem xét lại năng lực của Hoa Kỳ, trong việc sản xuất các loại bán thành phẩm, như cực âm của pin và tua bin gió.

Đây là động thái mới nhất của Tổng thống Trump, nhằm phát triển lĩnh vực chế biến khoáng sản. Tháng trước, ông ký sắc lệnh lập danh sách các mỏ quan trọng của Hoa Kỳ, để xem xét xây dựng thêm nhà máy tinh chế.

Theo không ít chuyên gia, phải mất nhiều năm để xây dựng 1 cơ sở chế biến kim loại. Do đó, nếu Hoa Kỳ áp thêm thuế, có thể nền kinh tế ngay lập tức chưa thích nghi kịp.

Bà Gracelin Baskaran, chuyên gia nghiên cứu từ CSIS chia sẻ: “Dù thế nào, Hoa Kỳ cũng phải nhập khẩu một số khoáng chất quan trọng từ Trung Quốc, vì không có nguồn cung khác.”

Đầu tháng 4.2025, đất nước tỷ dân đã hạn chế xuất khẩu một số loại đất hiếm, để trả đũa vấn đề thuế của Tổng thống Trump.

Đất hiếm là nhóm gồm 17 nguyên tố được sử dụng rộng rãi trong hầu hết ngành công nghiệp quan trọng, như quốc phòng, năng lượng và điện tử. Hoa Kỳ chỉ có 1 mỏ đất hiếm. Hầu hết nguồn cung đều đến từ Trung Quốc.

Hạn chế xuất khẩu từ Trung Quốc, một lần nữa cho thấy cường quốc châu Á có quân bài rất giá trị trong tay. Năm ngoái, Bắc Kinh cấm xuất khẩu 3 kim loại sang Hoa Kỳ và hạn chế 1 số kim loại khác. Điều này khiến nhiều ngành công nghiệp Mỹ lo ngại.

Bà Abigail Hunter, chuyên gia nghiên cứu tại trung tâm SAFE ở thủ đô Washington chia sẻ: “Một chính sách hiệu quả, nên tính đến phạm vi và vai trò đầy đủ của các chuỗi cung ứng, nhằm cân bằng sân chơi toàn cầu.”

(Biên dịch: NVP)