Canh bạc AI của tỷ phú game Singapore

Trụ sở của Razer tại Singapore 4 tầng trong một tòa nhà cộng với phim trường. Tòa nhà có giá khoảng 75 triệu USD với màu đen phản chiếu, dễ nhận biết bởi logo xanh lá cây huỳnh quang cao chót vót hình con rắn ba đầu. Ông lớn phần cứng chơi game này đang tăng gấp đôi nỗ lực hướng vào phần mềm tích hợp AI.

Một buổi sáng trong tuần tháng 8.2025, hai thành viên từ nhóm AI còn non trẻ của Razer đang trình chiếu demo về phần mềm chơi game mới. Phòng họp đơn giản đến mức tối đa với một máy tính xách tay kết nối với màn hình lớn trên tường để trình chiếu. Đến phân cảnh nhân vật đi qua thế giới giả tượng thì xuất hiện một đốm sáng ngắn ngủi. Đây không phải một phần của trò chơi mà là lỗi. File lưu trữ các vấn đề kỹ thuật (log) được mang ra, cùng hàng loạt số liệu và báo cáo chi tiết. Trên máy tính xách tay thứ hai, trò chơi thứ hai đang được mở và một giọng nói như Siri truyền đạt hướng dẫn cách vượt qua chướng ngại vật.

Các trò chơi được thử nghiệm (testing) lập đi lập lại. Tuy nhiên trên bàn không xuất hiện những phần cứng chủ lực của Razor, như DeathAdder – loại chuột đặc biệt cho game thủ, BlackShark – tai nghe chuyên dành cho dân game thể thao điện tử hay bàn phím BlackWindow. Công ty ấp ủ những công cụ còn mạnh hơn, lần lượt có tên là QA Co-AI và Game Co-AI, hứa hẹn sẽ làm thay đổi quy trình hoạt động của doanh nghiệp lẫn thị trường game.

Doanh nhân Min-Liang Tan, Chủ tịch kiêm CEO 47 tuổi của Razer, ăn mặc giản dị với áo phông đen và quần jean đặc trưng, phát biểu tại trụ sở công ty ở One-North: “Chúng tôi tin rằng, trò chơi có công nghệ AI sẽ làm đảo lộn hoàn toàn ngành công nghiệp game. Chúng tôi muốn đi đầu trong lĩnh vực này.” One-North là nơi tập trung nhiều hãng công nghệ cao tại Singapore, cũng là khu vực đặt một trung tâm chuyên về AI mới khai trương của Razer. 

Razer cho biết, QA Co-AI sẽ ra mắt thị trường cuối năm nay, cung cấp cho các nhà phát triển game một phần mềm giúp gia tăng hiệu suất mạnh mẽ, để sản xuất trò chơi nhanh hơn và rẻ hơn. Sản phẩm khác là Game Co-AI đang thử nghiệm dạng beta trên toàn cầu, giúp người chơi được huấn luyện theo thời gian thực nhằm cải thiện kỹ năng.

CEO Tan đặt cược vào những phần mềm này, sẽ khơi ra dòng tiền mới, trong bối cảnh 90% doanh thu của Razer đến từ phần cứng và thiết bị ngoại vi chơi game đang tăng trưởng chậm. Thị trường phần cứng và thiết bị ngoại vi chơi game hiện mang lại khoảng 42 tỷ USD mỗi năm. Theo nhà phân tích Eric Bellomo của PitchBook, các công ty phần cứng trước đây ít bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế, giờ cũng khó khăn do chi phí vận hành cao hơn, tiêu dùng ít đi vì lạm phát và bất ổn chuỗi cung ứng.

Ngược lại theo công ty nghiên cứu thị trường Market.US có trụ sở tại New York, AI nhúng trong trò chơi, bao gồm cả nhân vật không phải người chơi thật được hỗ trợ bởi AI, đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Thị trường toàn cầu dự kiến tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2023 lên 28 tỷ USD năm 2033. Theo ông Loo Wee Teck, giám đốc phân tích dữ liệu tại Euromonitor International, sự chuyển hướng chiến lược của Razer có thể giúp họ chuyển mình từ nhà sản xuất thiết bị game thành kiến trúc sư định hình cách thức phát triển và trải nghiệm trò chơi.

Với các nhà đầu tư của Razer, như công ty mẹ đã mua lại là CVC Capital Partners, CEO Tan và thành viên hội đồng quản trị – tỷ phú Lim Kaling cùng nhau sở hữu khoảng 2/3 cổ phần tư nhân không niêm yết, thì khai thác AI là phương tiện thúc đẩy lợi nhuận lẫn giá của Razer, trong nỗ lực đưa công ty trở lại sàn chứng khoán. Ba năm trước, khi cổ phiếu của Razer niêm yết tại thị trường Hồng Kông (Trung Quốc) ì ạch, nhà đầu tư đã bỏ phiếu thông qua việc đưa Razer trở lại không niêm yết trong thỏa thuận 420 triệu USD, với mức giá cố định 36 xu mỗi cổ phiếu, thấp hơn 27% khi IPO năm 2017.

CEO Tan cho biết vẫn còn quá sớm để đặt mục tiêu doanh thu từ AI. Anh nói: “Chúng tôi chưa nghĩ tới điều đó. Chúng tôi vẫn đang tìm cách kiếm tiền từ AI. Về khả năng cho khách hàng đăng ký gói để sử dụng phần mềm của mình hoặc cấp phép cho những công ty game có mô hình AI riêng, CEO Tan nhận định nhu cầu này rất lớn. Chuyên gia Bellomo từ PitchBook cho rằng, đây là mô hình kinh doanh đang phát triển. Một số công ty đã chứng minh được khả năng mở rộng doanh thu từ AI. Một số khác đang thử nghiệm xem AI có thể giúp họ duy trì lợi thế về giá hay không.

Ông Nirgunan Tiruchelvam, giám đốc nghiên cứu tại Aletheia Capital có trụ sở ở Singapore cho biết, nếu Razer thành công, công cụ AI có thể biến một đơn vị phụ thuộc nhiều vào phần cứng trở thành nền tảng dịch vụ phần mềm có biên lợi nhuận cao.

Đây không phải lần đầu công ty mở rộng ngoài mảng kinh doanh game cốt lõi. CEO Tan, cũng là đồng sáng lập Razer năm 2005, đã xây dựng công ty dựa trên thiết bị cao cấp dành cho game thủ chuyên nghiệp, như PC, chuột, bàn phím và tai nghe. Anh là người tiên phong trong lĩnh vực chơi game trên “đám mây” (cloud computing) với trò Synapse ra mắt năm 2006, cho phép người chơi cài đặt trực tuyến. Sau đó Razer phát triển một hệ sinh thái đám mây cho các sản phẩm. Ông Li Meng Lee, giám đốc chiến lược của Razer chia sẻ: “Ai cũng biết đến chúng tôi với phần cứng thực sự tốt, nhưng thực tế trong 15 năm qua, chúng tôi đã và đang xây dựng nền tảng phần mềm của mình.”

“Chúng tôi tin rằng, trò chơi có công nghệ AI sẽ làm đảo lộn hoàn toàn ngành công nghiệp game. Chúng tôi muốn đi đầu trong lĩnh vực này.”

Sở hữu mối quan hệ sâu sắc với thế giới game toàn cầu, Razer đang có tiềm năng định hình lại quy trình phát triển game bằng AI cũng như kiếm tiền từ điều này. Razer có quan hệ với 40.000 lập trình viên về game, nên luôn nắm bắt được nhịp đập của ngành. CEO Tan nói: “Chúng tôi có thể nhanh chóng xác định các xu hướng. Chúng tôi đổ nguồn lực vào những gì chúng tôi tin rằng game thủ đang quan tâm, như MOBA (đấu trường trực tuyến nhiều người chơi) và TPS (game 3D bắn súng). Vì vậy, nếu một thể loại nào đó nổi lên, thu hút lượng lớn game thủ, là lúc chúng tôi bắt đầu thiết kế công cụ của mình.”

Theo chuyên gia Tiruchelvam từ Aletheia, Razer cần chủ động, nhanh nhẹn và luôn xét tới sự linh hoạt của xu hướng phát triển game AI. Công cụ phần mềm AI là giải pháp hấp dẫn cho nhiều studio game đang đối mặt với thị trường bão hòa và cắt giảm chi tiêu, khi chi phí sản xuất game tăng vọt theo kỳ vọng ngày càng lớn về lối chơi chân thực, nhập vai và không có lỗi.

Do đó Razer vẫn còn nhiều việc phải làm. Unity Technologies có trụ sở tại San Francisco và Keyword Studios thuộc sở hữu của EQT tại Ireland đã thống trị mảng video game giải trí, trong khi Mobalytics tại Hoa Kỳ đang huấn luyện người chơi một cách chính xác. Chuyên gia Loo Wee Teck từ Euromonitor cho rằng, Razer nhảy vào cuộc chiến sinh tử trong lĩnh vực công cụ game AI, nơi các đối thủ cạnh tranh đã nhắm mục tiêu củng cố vị thế. Gần về địa lý hơn, gã khổng lồ internet Trung Quốc Tencent đang sử dụng AI để tự động tạo ra thế giới ảo trong thời gian ngắn với lượng nhân lực ít. Hãng Krafton của tỷ phú Hàn Quốc Chang Byung-gyu có thể dùng công cụ AI để cung cấp năng lượng cho những nhân vật không chơi được, hoạt động ngoài kịch bản và phản ứng với hành vi của game thủ.

Razer chưa tiết lộ số tiền đầu tư vào AI. CEO Tan nói công ty có thể tự do đưa ra những quyết định táo bạo, lưu ý phần lớn số tiền đầu tư vào AI là ngoài bảng cân đối kế toán. Razer có trụ sở kép ở Singapore và California, là một trong những thương hiệu hàng đầu thế giới về thiết bị ngoại vi chơi game. Theo số liệu năm 2021, Razer doanh thu hàng năm một tỷ USD. Bộ phần mềm của công ty tự hào sở hữu hơn 200 triệu người dùng. Từ khi hủy niêm yết, Razer không tiết lộ dữ liệu, nhưng theo hồ sơ đăng ký tại Singapore, doanh thu của Razer (châu Á-Thái Bình Dương) năm 2024 ổn định so với năm trước, khoảng 551 triệu USD. Tuy nhiên lợi nhuận ròng giảm còn 2,32 triệu USD từ 27,6 triệu USD cùng thời gian. Razer từ chối bình luận về giảm lợi nhuận, nói rằng báo cáo không phản ánh toàn bộ bức tranh tài chính về hoạt động trên toàn thế giới. Dựa trên số cổ phần ở Razer, CEO Tan đứng thứ 33 trong danh sách 50 người giàu nhất Singapore, với giá trị tài sản ròng 1,7 tỷ USD.

•  •  • 

Từ nhỏ là một game thủ cuồng nhiệt, CEO Tan sớm nảy ra ý tưởng về phụ kiện chuyên dụng để chơi game cường độ cao, như chuột cảm ứng. Sau khi gặp doanh nhân Robert Krakoff, cựu tổng giám đốc Karna, một nhà sản xuất thiết bị ngoại vi cho máy tính ở Mỹ tại một lớp học trực tuyến, cả hai đã hợp tác sản xuất chuột chuyên chơi game cho PC đầu tiên trên thế giới, sau đó thành lập Razer để sản xuất và bán thiết bị chơi game cường độ cao.

Tới năm 2011, Razer trở thành nhà cung cấp phần cứng chơi game hàng đầu thế giới, cạnh tranh với những đối thủ sừng sỏ như Logitech của Thụy Sỹ và Corsair của Mỹ. Lúc này CEO Tan chuyển hướng sang ứng dụng Razer Synapse 2.0, cho phép người dùng tùy chỉnh và đồng bộ hóa cài đặt trên thiết bị. CEO Tan khẳng định, họ là công ty đầu tiên kết nối tất cả thiết bị ngoại vi chơi game của game thủ với đám mây. Bước đi ban đầu này đặt nền móng cho việc xây dựng phần mềm chơi game tương thích với phần cứng của công ty. Ví dụ Chroma RGB giúp người chơi cá nhân hóa các thiết lập ánh sáng hoặc màu sắc; hay Cortex có thể tối ưu hóa cài đặt nhằm tăng hiệu suất trò chơi.

CEO Tan muốn nhìn xa hơn để khai thác lượng khách hàng khổng lồ của Razer, nhưng có mức thành công khác nhau. Năm 2014, Razer ra mắt Nabu – vòng đeo tay thông minh theo dõi sức khỏe nhưng lặng lẽ ngừng sản xuất hai năm sau với lý do tập trung vào sản phẩm chơi game. Tiếp theo, Razer dấn thân vào lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), khi ra mắt dịch vụ thanh toán Razer Gold cho các giao dịch trong game. CEO Tan chia sẻ, năm 2024, dịch vụ này xử lý hơn 10 tỷ USD thanh toán cho hơn 70.000 trò chơi, bao gồm cả games của Tencent và Blizzard Entertainment tại Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, một ví điện tử ra mắt tại Malaysia năm 2018, sau đó vài tháng tại Singapore, đã gặp khó trong việc thu hút khách ở những thị trường có sự cạnh tranh khốc liệt. Razer ngưng dịch vụ này sau ba năm, với lý do tập trung vào các giải pháp fintech. Lấn sân sang lĩnh vực ngân hàng cũng không thành công, khi cơ quan quản lý tiền tệ Singapore từ chối cấp phép cho “ngân hàng thanh thiếu niên toàn cầu” vào năm 2020, mặc dù Razer vẫn vận hành một nền tảng công nghệ thanh toán khắp Đông Nam Á.

Trong bối cảnh Razer đang tìm cách đẩy nhanh tham vọng phát triển phần mềm, CEO Tan tỏ ra lạc quan về hai công cụ AI mới. Anh nói: “Trong vài năm tới, tôi kỳ vọng doanh thu từ AI sẽ chiếm một phần đáng kể trong tổng doanh thu của công ty.”

QA Co-AI giúp đơn giản hóa một trong những giai đoạn tốn thời gian nhất của quy trình phát triển game, là kiểm thử (testing), nhằm đảm bảo mọi thứ như mong đợi. Đây là yếu tố then chốt cho thành công về thương mại. Theo công ty kiểm thử phần mềm Qestit ở Hoa Kỳ, công nghệ của Razer có thể giúp phát hiện nhiều lỗi hơn 25% so với làm thủ công; giúp tăng tốc độ testing thêm 50% và giảm chi phí tới 40%. Công cụ này đang trong giai đoạn thử nghiệm với 50 nhà phát triển game từ rất lớn đến mới nổi, dự kiến ra mắt thị trường toàn cầu thông qua AWS Marketplace vào cuối năm nay. CEO Tan khẳng định: “QA (quality assurance) thường bị bỏ qua. Mọi người đều nói về thiết kế trò chơi, không ai thực sự nói về QA nhưng đó là phần vô cùng quan trọng.”

Các mẫu (template) đã dựng sẵn dùng để phát hiện lỗi của Razer, có thể sử dụng với nhiều trò chơi khác nhau. Ví dụ khi lượng lớn game thủ đột nhiên cùng chơi các trò cuộn cảnh 2D (nhân vật di chuyển trái – phải trên màn hình như Super Mario) ở cùng một máy chủ, Razer có thể nhanh chóng xây dựng mô hình QA-AI để xác định nếu có phát sinh lỗi, như thiếu tài nguyên hoặc không tương thích phần mềm-phần cứng.

Công cụ AI khác của Razer được thiết kế cho game thủ nhằm trau dồi kỹ năng. Game Co-AI hướng dẫn người chơi vượt qua nhiệm vụ từ dễ đến khó. CEO Tan giải thích: “Bạn sẽ không bao giờ bị mắc kẹt nữa. Khi gặp khó, game thủ thường nhấn Alt-Tab, thoát ra, xem hướng dẫn trên YouTube rồi vào lại. Với Game Co-AI, chơi game sẽ liền mạch.”

“Sự chuyển hướng chiến lược của Razer có thể giúp họ chuyển mình, từ nhà sản xuất thiết bị game thành kiến trúc sư định hình cách thức phát triển và trải nghiệm trò chơi.”

Một người đang thử nghiệm những công cụ này ở phiên bản beta, giấu tên vì thỏa thuận bảo mật chia sẻ: “Đây là bước tiến lớn. Thay vì xem video, tôi thực sự có thể phát lại khoảnh khắc mình mắc lỗi và luyện tập cho đến khi thành thạo. Công cụ học cách tôi chơi và thúc đẩy tôi cải thiện kỹ năng, mà không cần một đội hình game thủ đầy đủ hoặc phải chơi hết trận.”

Công cụ AI này được đào tạo một phần dựa trên tập dữ liệu quay lại trận game từ những tuyển thủ thể thao điện tử hàng đầu, như siêu sao League of Legends (LMHT) Lee Sang-hyeok, những đội tuyển hàng đầu như Optic và Sentinels. Tất cả đều là đối tác của Team Razer, bộ phận thể thao điện tử của Razer. CEO Tan tự tin: “Chúng tôi giống như Nike của thể thao điện tử vậy.”

Về cơ bản, công cụ AI của Razer hoạt động dựa trên sự kết hợp nhiều mô hình: Mô hình ngôn ngữ lớn độc quyền xây dựng nội bộ, cùng với một số hệ thống phổ biến của OpenAI và Anthropic. CEO Tan giải thích: “Chúng tôi không nghiêng hẳn về mô hình nào. Đôi khi chúng tôi tin mô hình độc quyền của mình là tốt nhất, nhưng một mô hình mã nguồn mở có khi lại tốt hơn. Ví dụ trong việc tạo video và lập kế hoạch đa luồng (multi-planning). Chúng tôi cũng có thể hợp tác với công ty AI bên thứ ba.”

Tầm nhìn của CEO Tan là xây dựng đội ngũ chuyên gia AI xuất sắc trải rộng toàn cầu. Ở Singapore, Razer muốn tăng lên 150 chuyên gia AI trong thời gian tới, so với 50 hiện tại, nhất là về kỹ thuật cơ bản, khoa học dữ liệu và phát triển game. Chiến dịch tuyển dụng được Chính phủ Singapore hỗ trợ. Razer cũng muốn mở trung tâm AI tại châu Âu và Hoa Kỳ. Ông Li Meng Lee, giám đốc chiến lược của Razer chia sẻ: “Không đơn thuần là tuyển dụng, chúng tôi muốn kết nối toàn bộ hệ sinh thái và thúc đẩy sự quan tâm của cộng đồng đến game AI.” 

Với câu hỏi điều gì cần lưu ý trong thời gian tới? CEO Tan đáp: “AI giúp tăng năng suất. Bạn có thể hoàn thành nhiều việc trong thời gian ngắn. Sẽ rảnh hơn. Chúng ta làm gì với thời gian đó? Có lẽ là chơi game.”

Biên dịch: Hoàng Thi — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 11.2025