Vũ trụ ảo metaverse sẽ lớn mạnh, nhưng đừng hoảng sợ

Năm ngoái, rất ít người thảo luận về metaverse (vũ trụ ảo). Bây giờ, nếu bạn không biết gì về metaverse, bạn sẽ bị coi là già và lạc hậu. Những người hâm mộ metaverse xác định đây là cơ hội hàng ngàn tỉ. Gần đây, tôi nói chuyện qua Zoom với một người ủng hộ nhiệt thành tuyên bố rằng đến năm 2030, metaverse sẽ là thị trường trị giá 8.000 tỉ đô la Mỹ. Lý do của ông rất đơn giản: các con trai ông đang kiếm tiền từ nghệ thuật kỹ thuật số.

Trong khi đó, một người bạn khác có ý kiến trái chiều lại cho rằng metaverse chỉ là một bong bóng dần hình thành. Ông ấy tìm mọi cách để làm giảm bớt mức độ thổi phồng.

Lịch sử cho thấy, metaverse sẽ lớn mạnh – giống như thị trường Internet sôi động – nhưng đừng hoảng sợ. Hãy từ từ. Phản ứng hoảng sợ còn tệ hơn không có phản ứng gì. Từ ngữ rất quan trọng, và vì vậy trước khi bạn dành năng lượng và vốn liếng cho metaverse, hãy đảm bảo rằng bạn biết metaverse nghĩa là gì. Liêu bạn có thể xác định điều đó?

CEO Satya Nadella của công ty lớn hàng đầu thế giới Microsoft, nói gì về metaverse? Ông ấy định nghĩa nó bằng số lượng từ đơn giản nhất và ngắn gọn nhất có thể. Nadella nói, metaverse gồm hai điều:
• Kết quả kỹ thuật số của thế giới vật chất
• Kết quả thực tế của thế giới kỹ thuật số

Hãy phân tích ý tưởng này. Kết quả kỹ thuật số của thế giới vật chất đã xuất hiện từ lâu. Các nhà quản lý công nghệ gọi đó là digital twin (bản sao số). Hãy nghĩ về bất kỳ dự án vật chất nào to lớn và chi phí vốn cao – một đường ống dẫn dầu và khí đốt, nhà máy điện, nhà máy sản xuất chip, một chuỗi cung ứng dược phẩm. Những công việc như vậy chắc chắn sẽ thất bại nếu không có dữ liệu kịp thời là bức tranh đầy đủ về những gì đang diễn ra.

Điều này không mới. Bốn thập niên trước, Walmart đã áp dụng chiến lược bản sao số nguyên thủy bằng cách dùng máy quét mã vạch và máy tính lớn IBM để kiểm tra hàng hóa đang được bán. Một quản lý tại trụ sở chính của Walmart ở Arkansas có thể thực hiện các điều chỉnh tại cửa hàng ở Colorado. Các đối thủ cạnh tranh của Walmart, như Sears và Kmart đã chậm chân hơn trong quá trình xây dựng nhận thức về kỹ thuật số.

Ý tưởng bản sao số không mới. Ý tưởng này không ngừng phát triển theo từng thế hệ mới của chất bán dẫn, cảm biến, truyền thông không dây, phần mềm, đồ họa, phân tích dự đoán và máy tính xách tay với các tính năng mạnh mẽ. Hãy xem đây là vũ trụ ảo trong lĩnh vực doanh nghiệp (business metaverse). Vũ trụ ảo này hiện đang chịu sự chi phối của các công ty công nghệ doanh nghiệp lớn như Adobe, Microsoft, Nvidia, SAP và những tên tuổi khác.

Tất nhiên, kết quả thực tế của thế giới kỹ thuật số – vũ trụ ảo trong lĩnh vực tiêu dùng (consumer metaverse) – là những gì đang được thổi phồng. Facebook đã đổi tên công ty thành Meta vào tháng 10.2021. Mục đích của họ là chuyển người dùng mạng xã hội sang thế giới 3D của avatar, trò chơi giả tưởng, nghệ thuật kỹ thuật số, tiền điện tử và những thứ tương tự. Facebook đã chi hàng tỉ đô la Mỹ để xây dựng tầm nhìn về metaverse. Nhưng cho đến nay, CEO Mark Zuckerberg vẫn không thể kích thích các nhà đầu tư của mình.

Đây là suy đoán của tôi: Meta sẽ không dẫn đầu trong vũ trụ ảo tiêu dùng. Để thấy được tương lai công nghệ tiêu dùng, trước tiên bạn có thể xem xét các công ty ở châu Á, Đông Nam Á và Ấn Độ. Đừng bỏ qua các công ty trò chơi, giải trí và thể thao. (Một ngày sau khi tôi viết bài này, Microsoft đã công bố khoản tiền mặt trị giá 69 tỉ đô la Mỹ mua lại nhà phát triển trò chơi Hoa Kỳ Activision Blizzard.)

Suy đoán của tôi có hai căn cứ, được củng cố bằng kết quả quan sát bốn thập niên thay đổi công nghệ.

Một, các cuộc cách mạng công nghệ tiêu dùng thường diễn ra dưới sự dẫn dắt của các công ty non trẻ hơn với người dùng trẻ hơn. (Ngược lại, các cuộc cách mạng công nghệ trong doanh nghiệp thường được dẫn dắt bởi những người từ 35 đến 60 tuổi; chẳng hạn như vận chuyển container, cơ sở dữ liệu quan hệ, điện toán đám mây, không dây 5G.)

Meta trông giống một công ty cơ sở hạ tầng hơn. Công ty này đã làm chủ các công nghệ cốt lõi như điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo (với kế hoạch cung cấp siêu máy tính nhanh nhất thế giới trong năm nay). Các giám đốc điều hành của họ dày dạn kinh nghiệm và có nhiều thứ để mất hơn. Mark Zuckerberg 37 tuổi; các giám đốc báo cáo trực tiếp cho anh ấy đều cùng độ tuổi hoặc lớn tuổi hơn – và giàu có.

Hai, các cuộc cách mạng của người tiêu dùng cần có những người dùng cuồng tín. iPhone của Apple chính là trường hợp đó. TikTok của ByteDance cũng như vậy. Meta có mặt ở khắp nơi nhưng không truyền cảm hứng cho niềm đam mê. Các công ty trẻ hơn với lượng lớn người hâm mộ sẽ tiến đến vũ trụ ảo trong lĩnh vực tiêu dùng – kém chín muồi hơn so với các thị trường công nghệ của Hoa Kỳ và tương tự các thị trường tiêu dùng trẻ hơn ở châu Á, Đông Nam Á và Ấn Độ.

Biên dịch: Quỳnh Anh
Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam số 100, tháng 12.2021