Việt Nam có kịp tham gia thị trường tài sản số 10,54 tỷ USD?

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Tài chính và Bộ Khoa học và Công nghệ nhanh chóng xây dựng chính sách, quy định và cơ chế thử nghiệm có kiểm soát – sandbox (môi trường cô lập được sử dụng để chạy phần mềm) cho tài sản số, chậm nhất là trong quý 2.2025. 

Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề xuất, trình Chính phủ ngay trong tháng 3.2025 về khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số lành mạnh và hiệu quả.

Động thái này cho thấy Chính phủ đang nghiêm túc xem xét việc hợp pháp hóa giao dịch tiền mã hóa (tiền điện tử), đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của thị trường này tại Việt Nam.

Theo báo cáo của cổng thanh toán Triple-A vào 5.2024, Việt Nam nằm trong tốp 7 quốc gia có tỷ lệ dân số sở hữu tiền điện tử cao nhất. Quốc gia có tỷ lệ cao nhất là UAE (25,3%), tiếp theo lần lượt là Singapore (24,4%), Thổ Nhĩ Kỳ (19,3%), Argentina (18,9%), Thái Lan (17,6%), Brazil (17,5%), Việt Nam (17,4%).

Thị trường tiền điện tử đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Theo báo cáo mới nhất từ ResearchAndMarkets.com, thị trường tiền điện tử đã tăng trưởng từ 3,04 tỷ USD vào năm 2023 lên 3,62 tỷ USD vào năm 2024. Dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR – Compound Annual Growth Rate) là 19,41%, đạt 10,54 tỷ USD vào năm 2030. 

Sự tăng trưởng ấn tượng này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm nhu cầu ngày càng tăng đối với các khoản đầu tư thay thế, việc áp dụng tiền điện tử ngày càng rộng rãi, sự rõ ràng về quy định từ một số chính phủ và sự phát triển của các công nghệ mới như DeFi (Decentralized Finance) và NFT (Non-fungible token).

Báo cáo cũng nhấn mạnh sự trỗi dậy của các loại tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) và những nỗ lực không ngừng của các công ty fintech (Financial Technology) trong việc nâng cao trải nghiệm người dùng thông qua các giao diện được cải thiện.

Châu Á Thái Bình Dương hiện là khu vực thống trị thị trường tiền điện tử, với sự tham gia của các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng thị trường tiền điện tử vẫn còn đối mặt với những thách thức, bao gồm biến động giá cả, rủi ro an ninh mạng và sự thiếu rõ ràng về quy định ở một số khu vực.

Hai chuyên gia từ Trung tâm Fintech-Crypto Đại học RMIT, ông Phó giáo sư Nguyễn Thanh Bình và ông Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy nhấn mạnh vai trò quan trọng của cơ chế sandbox trong việc định hình tương lai tài sản mã hóa của đất nước.

Theo Phó giáo sư Nguyễn Thanh Bình, sandbox cho phép thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới trong một môi trường an toàn, giúp các nhà quản lý thu thập dữ liệu và hiểu rõ hơn về thị trường trước khi ban hành quy định chính thức.

Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy của Đại học RMIT nhận xét, sandbox cần có lộ trình rõ ràng, bao gồm việc xác định rõ loại tài sản mã hóa được phép giao dịch, tiêu chuẩn cấp phép cho nhà cung cấp dịch vụ và các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư.

Hợp pháp hóa giao dịch tiền mã hóa có thể mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam, như giảm chi phí giao dịch, cải thiện hiệu quả thanh toán xuyên biên giới, thu hút đầu tư nước ngoài, phát triển tài chính toàn diện. 

Tuy nhiên, cũng có những thách thức cần được giải quyết về rủi ro về an ninh mạng và tội phạm tài chính, biến động giá mạnh của tiền mã hóa, khó khăn trong việc giám sát và quản lý, kinh nghiệm quốc tế.

Chia sẻ về giải pháp, hai chuyên gia khuyến nghị Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác trong việc quản lý tiền mã hóa. Ví dụ, Nhật Bản đã cấp phép cho các sàn giao dịch tiền mã hóa, trong khi Thái Lan đã ban hành quy định về ICO (“Initial Coin Offering” – đợt phát hành tiền điện tử lần đầu). 

Để xây dựng một khuôn khổ pháp lý hiệu quả cho tiền mã hóa, Chính phủ cần xác định rõ bản chất pháp lý của tiền mã hóa, nghiên cứu kỹ lưỡng các mô hình quản lý khác nhau, tận dụng lợi thế của công nghệ blockchain, tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao nhận thức của người dân về tiền mã hóa.