Thiếu đất hiếm ảnh hưởng tới nhiều trung tâm AI trên toàn cầu

Từ tháng 4.2025, Trung Quốc bắt đầu hạn chế xuất khẩu đất hiếm khi căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ lên cao. Giá những nguyên tố này trên thị trường ngay lập tức tăng vọt.

Ví dụ kem hàn thiết bị trong linh kiện điện tử, được sản xuất từ hợp kim thiếc và bismuth, đã trở nên khó kiếm khiến nhiều doanh nghiệp lo lắng.

Lãnh đạo 1 đơn vị chuyên cung cấp linh kiện cho Nvidia, Amazon và Google nói với Nikkei Asia: “Kho dự trữ kem hàn nhiệt của chúng tôi đang cạn. Kem này rất quan trọng để xây dựng máy chủ AI. Dù Trung Quốc chưa hoàn toàn chặn xuất khẩu, nhưng vấn đề giấy phép đang làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Hàng tồn kho của chúng tôi chỉ đủ trong hơn tháng nữa. Chúng tôi đang trông chờ vào kết quả đàm phán Mỹ – Trung.”

Quan chức kinh tế và thương mại hàng đầu 2 nước đã gặp nhau tại London, sau đó tuyên bố đạt được khuôn khổ nhằm giải quyết bất đồng.

Giám đốc 1 đơn vị cung cấp linh kiện cho Nvidia và AWS cho biết, họ đã tìm giải pháp thay thế cho kem hàn nhiệt từ giữa tháng 4, nhưng loại không chứa bismuth chi phí cao hơn rất nhiều.

Bismuth là nguyên tố phổ biến trong thiết bị điện tử. Trung Quốc kiểm soát 69% nguồn cung toàn cầu. Kem hàn chứa bismuth đặc biệt quan trọng trong module làm mát, dùng cả cho siêu máy tính AI và trung tâm dữ liệu.

Theo Refinitiv, giá bismuth toàn cầu ngoài Trung Quốc đã tăng 460% từ đầu năm nay.

Một quan chức Shenmao Technology nói với Nikkei Asia: “Hiện tại, kem hàn chứa bismuth không phải từ Trung Quốc đang thiếu hụt. Chúng tôi đã đẩy mạnh tìm nguồn cung từ Mexico, Việt Nam và nơi khác nhằm đáp ứng nhu cầu khách hàng.”

Đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc dùng đất hiếm làm đòn bẩy thương mại. Cuối 2024, Bắc Kinh liệt kê vonfram, than chì và ma-giê nằm trong danh sách hạn chế xuất khẩu. Các nguyên tố này Trung Quốc gần như nắm ưu thế tuyệt đối.

Theo giới quan sát, đất hiếm đã trở thành quân bài chính trong cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung. Washington cũng xác định, đất hiếm là lỗ hổng lớn, mặc dù có tiến bộ trong sứ mệnh đa dạng hóa nguồn cung.

Ông Johnson Deng, quan chức cấp cao của Apple chia sẻ: “Thiếu đất hiếm trở thành nỗi đau của chúng tôi trong 3 tháng qua. Từ tháng 4, chúng tôi đã triển khai ứng phó như giao tiếp chặt chẽ với khách hàng để thay đổi vật liệu và thiết kế. Chúng tôi cũng cố gắng tìm đất hiếm ở nơi khác như Úc, nhưng Trung Quốc chiếm ưu thế quá mạnh.”

Ông Pierre Chen, chủ tịch Yageo – nhà cung cấp linh kiện cho Apple và Nvidia lo ngại, thiếu đất hiếm từ Trung Quốc đang gây gián đoạn nguồn cung, trong bối cảnh rất khó tìm được nguồn thay thế. Đổi vật liệu khác cũng không dễ, cần rất nhiều thời gian và công sức.

(Biên dịch: NVP)