Tessa Wijaya, bước chuyển thành công từ ngân hàng đầu tư sang startup thanh toán

Xendit, startup cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số có tốc độ phát triển nhanh chóng tại Indonesia và đang hướng đến việc mở rộng quy mô hơn nữa ở khu vực Đông Nam Á.

Vào năm 2016, khi quyết định thay đổi công việc từ ngân hàng đầu tư sang startup cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số của Indonesia, với Tessa Wijaya, đó không phải vì đãi ngộ tốt hơn với việc thu nhập của cô giảm 80%. Nữ doanh nhân đến từ thị trấn nhỏ ở Tây Java cho biết không cô có vấn đề gì về việc thu nhập giảm nhiều.

“Tôi quyết định thay đổi với suy nghĩ mình cần phải học hỏi về lĩnh vực kinh doanh mới,” Wijaya chia sẻ.

Đó là bước chuyển vô cùng thành công cho Tessa Wijaya và Xendit, công ty cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số đang mở rộng quy mô, nơi cô là nhà đồng sáng lập và giám đốc vận hành (COO). Không chỉ là nhân tố thúc đẩy quá trình tăng trưởng của Xendit, Wijaya (40 tuổi) cũng hết sức ủng hộ việc có nhiều người phụ nữ tham gia lĩnh vực công nghệ hơn nữa. Do đó, cô đã triển khai chương trình tư vấn Women in Tech Indonesia (Phụ nữ trong lĩnh vực Công nghệ tại Indonesia), với những buổi hội thảo và diễn đàn số nơi các doanh nhân và chuyên gia công nghệ chia sẻ kinh nghiệm.

Tuy không công bố lợi nhuận, Xendit (chưa niêm yết) đã tạo dựng niềm tin cho nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm. Trong vòng gọi vốn Series C vào tháng 9.2021, Xendit đã huy động thành công 150 triệu USD và trở thành kỳ lân khi nâng mức định giá lên 1 tỉ USD. 8 tháng sau, công ty huy động thêm 300 triệu USD trong vòng gọi vốn Series D do Coatue và Insight Partners dẫn dắt. Vòng gọi vốn mới nhất đã nâng tổng số vốn huy động lên 538 triệu USD, lớn nhất từ một công ty của Đông Nam Á hoạt động trong lĩnh vực thanh toán kỹ thuật số.

Xendit giúp các doanh nghiệp mua sắm điện tử bằng các kênh thanh toán của công ty như thẻ tín dụng, ví điện tử, mã QR và những công cụ khác. Trên trang web chính thức, Xendit cho biết có thể tạo tài khoản để doanh nghiệp bắt đầu tiếp nhận các hình thức thanh toán trong chưa đầy 5 phút. Tại thị trường Indonesia, Xendit đang cạnh tranh với Doku và Midtrans của Goto.

Hiện nay, công ty có đội ngũ nhân sự với hơn 900 người, tăng từ chưa đến 10 nhân viên vào thời điểm mới thành lập. Ban đầu tập trung vào Indonesia, Xendit đã mở rộng quy mô sang Philippines và đang hướng đến các thị trường khác tại Đông Nam Á. Khác với một vài công ty công nghệ đang cắt giảm nhân sự trong khoảng thời gian khó khăn của thị trường, Xendit cho biết không sa thải nhân viên nào.

Moses Lo, có quốc tịch Úc và thành viên trong danh sách Under 30 châu Á năm 2016 của Forbes, thành lập Xendit khi đang theo học chương trình thạc sĩ quản trị kinh doanh tại đại học California–Berkeley, với ước mơ ban đầu trở thành phiên bản Đông Nam Á của ứng dụng thanh toán Venmo (Mỹ). Lo, mang hai dòng máu Indonesia (mẹ) và Malaysia (cha), tập trung vào thị trường Indonesia – bắt đầu hình thành môi trường khởi nghiệp năng động – để vận hành dịch vụ thanh toán kỹ thuật số.

Tuy có kiến thức về startup, Moses Lo lại không biết quá nhiều về Indonesia. Ngay sau khi bắt đầu kinh doanh tại quốc gia này, anh được một người bạn chung giới thiệu tới Wijaya, người có hứng thú với lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech) như cơ hội kinh doanh. Sau khi nhận hai bằng tốt nghiệp tại đại học Syracuse và đại học Sydney, cô đã có 6 năm làm việc cho các ngân hàng đầu tư, gồm Mizuho Asia Partners và Principia Management Group được cựu bộ trưởng bộ Thương mại Indonesia Thomas Lembong thành lập.

Moses Lo và Tessa Wijaya có buổi gặp tại cửa hàng cà phê Starbucks ở Jakarta và tìm thấy điểm chung. Một tuần sau lần gặp mặt đó, Wijaya đồng ý tham gia. “Ngay từ đầu, Tessa đã là nhân tố không thể thay thế với sự am hiểu sâu rộng về hệ sinh thái nội địa, nhiệt huyết trong việc tìm ra cách giải quyết những vấn đề tại Đông Nam Á và háo hức tăng thêm nhân tài cũng như công nghệ mang tầm thế giới tại khu vực này,” Lo cho biết trong lá thư gửi qua email.

“Đông Nam Á nay đã trở thành một nơi rất thú vị để hoạt động.”

Đối với Wijaya, chuyển sang startup là sự điều chỉnh. “Văn phòng của Xendit khi ấy là một ngôi nhà nhỏ với căn phòng được thuê chung với startup khác để tiết kiệm chi phí. Tôi nhận thức rằng không dễ dàng để bắt đầu kinh doanh tại Indonesia. Nhưng tôi nhìn thấy sự tận tâm từ Lo và đội ngũ nhân sự của Xendit, khi họ thậm chí còn dọn đến ở tại văn phòng,” cô nhớ lại.

Wijaya đã tham gia vào đúng thời điểm. Không chỉ mang đến kinh nghiệm với các mô hình tài chính và khả năng thuyết trình, Wijaya đã giúp Xendit mở rộng việc hợp tác từ mạng lưới quan hệ của cô. Càng về sau, cô đảm nhận nhiều trọng trách hơn về hoạt động và tài chính. Năm 2018, Wijaya được Lo bổ nhiệm vào vị trí COO.

Theo báo cáo Nền kinh tế số tại Đông Nam Á năm 2021 (e-Conomy SEA 2021) của Google, Temasek và Bain & Company, tuy thanh toán kỹ thuật số tại khu vực Đông Nam Á có tốc độ tăng trưởng ổn định, nhưng tiền mặt đến nay vẫn được ưa chuộng.
Tuy vậy, tiền mặt có thể gặp khó trong việc “ngôi vương”, với báo cáo đưa ra dự đoán giao dịch bằng tiền mặt sẽ hạ vị thế áp đảo khi thị phần trong tổng giá trị giao dịch (GTV) giảm từ 60% năm 2019 xuống 47% vào năm 2025. Qua đó, đem lại cơ hội rộng mở hơn cho các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số như Xendit.

Reet Chaudhuri, giám đốc của công ty tư vấn McKinsey & Company tập trung vào lĩnh vực thanh toán tại châu Á – Thái Bình Dương, nhận định chi tiêu trực tuyến ở khu vực này sẽ tiếp tục tăng trưởng kể cả khi nền kinh tế rơi vào suy thoái. Tuy vậy, ông lưu ý môi trường cạnh tranh đã trở nên chật chội và biên lợi nhuận thấp cho các sản phẩm cốt lõi.

Bên cạnh đó, một số công ty đang chuyển hướng sang các sản phẩm giá trị gia tăng. “Các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số nhận ra mình đang có nguồn dữ liệu khổng lồ, vì họ biết món hàng nào được mua, có giá bao nhiêu và từ ai,” Chaudhuri cho biết.

Xendit đã thích ứng với sự thay đổi từ môi trường kinh doanh. Các công ty công nghệ du lịch như Traveloka, đối tác từng đem lại nhiều doanh thu nhất cho Xendit, đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch COVID-19.

Xendit đã tìm kiếm những khách hàng khác như các công ty thương mại điện tử, cũng như doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) nhìn nhận chuyển đổi số như cách duy trì việc kinh doanh. Wijaya cho biết hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ đã đăng ký sử dụng dịch vụ của Xendit trong hơn hai năm qua.

Wijaya cũng cho biết một trong ba mục tiêu khi huy động vốn của Xendit để phát triển nhiều sản phẩm hơn nữa cho các doanh nghiệp SME, bên cạnh bổ sung sản phẩm giá trị gia tăng và đưa sản phẩm ra thị trường Đông Nam Á. Kể từ năm 2021, công ty đã cung cấp dịch vụ vay vốn lưu động cho các doanh nghiệp SME. Vào tháng 4.2022, Xendit đầu tư vào số ít cổ phần của Bank Sahabat Sampoerna, ngân hàng SME của hai tỉ phú Indonesia Putera Sampoerna và Djoko Susanto.

Với dịch vụ vay vốn, Xendit hi vọng phát triển nền tảng ngân hàng theo hướng dịch vụ (BaaS), khi các doanh nghiệp thương mại điện tử và sàn giao dịch phi ngân hàng cung cấp những dịch vụ ngân hàng như tài khoản tiết kiệm và thẻ tín dụng thông qua việc liên kết với ngân hàng số.

Xem thêm: Kỳ lân Xendit của Indonesia huy động được 300 triệu USD trong vòng gọi vốn Series D
Kỳ lân Xendit của Indonesia đầu tư vào ngân hàng của tỉ phú Putera Sampoerna

Tessa Wijaya nhìn nhận cơ hội to lớn từ Indonesia, thị trường với ngày càng nhiều người kết nối mảng di động nhưng có 66% dân số chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng. Cô nhận định dịch vụ ngân hàng là lĩnh vực tăng trưởng mạnh tiếp theo, và cho biết Xendit đang đánh giá tính khả thi và cách công ty hợp tác với các ngân hàng.

Trong quá trình mở rộng quy mô tại khu vực Đông Nam Á, tháng 12.2020, Xendit tham gia thị trường Philippines và đầu tư vào công ty cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số của nước này là Dragonpay, đã xây dựng mối quan hệ vững chắc với các khách hàng nội địa trong một thập kỷ qua. Trong hai năm tới, Xendit đặt mục tiêu mở rộng sang Malaysia, Singapore và Việt Nam.

“Đông Nam Á nay đã trở thành một nơi rất thú vị,” Wijaya cho biết. Cô lưu ý, có sự khác biệt giữa hai thị trường Indonesia và Philippines, và sẽ thật sai lầm khi các doanh nghiệp quốc tế cho rằng khu vực Đông Nam Á giống nhau. Wijaya cho rằng các quốc gia Đông Nam Á có những nền văn hóa, vấn đề và giai đoạn ứng dụng công nghệ khác nhau.

“Tôi nghĩ rằng Xendit sẽ không tiến vào thị trường đó nếu chúng tôi không tìm ra đội ngũ nhân sự nội địa mạnh để phát triển sản phẩm theo hướng nội địa hóa. Ví dụ như, chúng tôi đã dành ra một năm để tìm đến Yang Yang Zhang (giám đốc quản lý của Xendit tại Philippines). Chúng tôi có được thành công như ngày hôm nay là nhờ có cô ấy,” Wijaya cho biết.

Nỗ lực giúp nhiều phụ nữ tham gia lĩnh vực công nghệ hơn của Tessa Wijaya có thể được ghi nhận trong Xendit. Với khoảng 40% nhân sự của Xendit tại Indonesia là nữ giới, Wijaya đã đưa ra các chính sách để họ giữ vai trò quản lý, như kế hoạch quay trở lại làm việc (return-to-work) cho những người vừa mới sinh cũng như hình thức làm việc linh hoạt và từ xa.

Wijaya cũng là nhà đầu tư thiên thần cho một vài startup. “Việc này không phải về tiền bạc vì tôi đầu tư rất ít, đó là có thể đưa ra những lời khuyên và chia sẻ kinh nghiệm để giúp họ phát triển,” cô cho biết.

Biên dịch: Minh Tuấn