Startup về AI và tham vọng ngăn chặn tất cả tội phạm ở Mỹ

Trong một căn phòng không cửa sổ tại sở cảnh sát Dunwoody ở Atlanta, trung úy Tim Fecht nhấn nút khởi động và một chiếc drone DJI bay vút lên mái nhà. Hệ thống đã đánh dấu xong tọa độ: một trung tâm thương mại tại địa phương, nơi ai đó gọi 911 để báo cảnh sát về một vụ trộm cắp. Khi Fecht nhẹ tay thu hẹp ống kính, camera trượt đến hình ảnh một người đàn ông đang cúi đầu chăm chú vào chiếc điện thoại trong tay. Rồi ống kính lại chuyển hướng, dừng lại ở nhóm người đang đứng chờ chuyến tàu kế tiếp. Họ đứng cách xa hàng trăm mét, vậy mà từng đường nét trên khuôn mặt và cử chỉ đều hiện lên rõ mồn một trên màn hình lớn như một bức tường. Đó là một căn phòng rộng như một lớp học, nơi những mảng tường phủ kín màn hình. Trên đó, từng dòng dữ liệu hiện lên không ngơi nghỉ: hình ảnh từ camera giám sát, biển số xe được quét tự động, báo cáo về tiếng súng vang lên ở một góc thành phố, và cả bản đồ số, lúc nào cũng nhấp nháy, cho thấy vị trí các xe tuần tra đang di chuyển. Cuộc gọi 911 liên tục đổ về, trí tuệ nhân tạo càng làm việc không ngơi. Từng lời nói của người dân được hệ thống chuyển thành văn bản, hiển thị ngay trên một màn hình khác, bên cạnh. Mọi thông tin đều trong tầm tay Fecht. Chỉ cần vài cú click chuột, cả thành phố như mở ra, phơi bày từng nhịp thở, từng cử động dưới con mắt của người giám sát.

Cách Dunwoody khoảng 20 phút lái xe, trong căn phòng bày la liệt những “hiện vật công nghệ” như thiết bị camera và cảm biến phát hiện tiếng súng, Garrett Langley, nhà đồng sáng lập kiêm CEO 38 tuổi, đang điều hành đế chế trị giá 7,5 tỷ USD mang tên Flock Safety. Ra đời năm 2017, công ty này được ước tính sẽ đạt doanh thu khoảng 300 triệu USD trong năm 2024 và đã âm thầm xây dựng mạng lưới hơn 80.000 camera phủ khắp các tuyến đường, xa lộ và bãi đỗ trên toàn nước Mỹ.
Những “con mắt thép” này không chỉ chụp biển số, mà còn nhận diện cả những chi tiết nhỏ nhất, như một tấm kính vỡ, vết trầy xước, hay hình dán cũ kỹ phía sau xe. Theo Langley, hệ thống của Flock giúp phá hơn một triệu vụ án mỗi năm và con số đó vẫn đang tiếp tục tăng. Tháng tám tới, những chiếc camera của Flock sẽ rời mặt đất, bay lên cùng những thiết bị bay không người lái “Made in America” do chính công ty chế tạo. Những chiếc drone ấy được sản xuất ngay tại nhà máy mới khánh thành đầu năm nay, gần trụ sở chính ở Atlanta. Với bước tiến này, Flock không chỉ mở rộng chiều sâu cho mô hình kinh doanh, mà còn hướng tới mục tiêu táo bạo: thách thức vị thế thống trị của DJI – “ông trùm” drone đến từ Trung Quốc.

Langley đưa ra một dự đoán táo bạo: chưa đầy 10 năm nữa, hệ thống camera của Flock sẽ gần như “xóa sổ” tội phạm ở Mỹ, cả trên không lẫn dưới đất. Nghe qua, đó có vẻ là giấc mơ viển vông kiểu “AI có thể giải quyết mọi thứ” của giới công nghệ, nhưng Langley vẫn tin tưởng tuyệt đối vào mục tiêu của mình, dù đang phải đối mặt với làn sóng phản đối dữ dội từ các nhóm bảo vệ quyền riêng tư và đối thủ lớn Axon Enterprise (doanh thu 2024 ước tính đạt 2,1 tỷ USD). 

Ông tin rằng nước Mỹ hoàn toàn có thể và cần phải trở thành nơi mọi người đều cảm thấy an toàn. Và khi đất nước này được phủ kín bởi mạng lưới giám sát do Flock chế tạo, điều đó sẽ thành hiện thực. “Tôi đã gặp không ít nhà hoạt động cho rằng tội phạm là cái giá phải trả cho xã hội hiện đại. Tôi thì không nghĩ vậy,” Langley nói. “Tôi tin rằng ta có thể vừa có một thành phố không tội phạm, vừa giữ được các quyền tự do dân sự… Chúng ta có thể có tất cả.” Theo Langley, ở những nơi Flock đã hiện diện, tội phạm hầu như không còn chỗ ẩn náu, đặc biệt là nhóm thanh niên 16–24 tuổi với các hành vi vi phạm nhẹ. 

Nhưng mọi chuyện không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Trở lại Sở Cảnh sát Dunwoody, đội của Fecht vẫn chưa thể xác định danh tính tên trộm kia. Nhưng Fecht và cấp trên của ông, Patrick Krieg, hào hứng kể ra hàng loạt vụ án khác mà họ cho rằng Flock đã đóng vai trò then chốt trong việc truy tìm thủ phạm: một băng trộm cây ATM và đột nhập hiệu thuốc dọc bờ Đông bị lần ra nhờ camera của Flock truy dấu chiếc xe tẩu thoát; một gã đàn ông mang súng tiến vào khu phố đông đúc nhưng bị drone phát hiện nhờ hình xăm trên cổ và bị khống chế kịp thời; một phụ nữ rút súng đe dọa hàng xóm. Trong lễ diễu hành Quốc khánh Mỹ sắp tới tại Dunwoody, Flock sẽ theo dõi sát sao các khu phố để ngăn chặn hành vi gây rối. “Công nghệ này giúp chúng tôi đảm bảo an toàn cho cộng đồng trong những sự kiện quy mô lớn,” Krieg nói. 

Sau kỳ nghỉ ở châu Âu cùng gia đình, Langley xuất hiện rạng rỡ hơn bao giờ hết. Flock đang tăng trưởng bùng nổ: doanh thu ước tính năm 2024 đạt 300 triệu USD, tăng gần 70% so với 175 triệu USD năm ngoái. Mặc dù chưa có lãi và chưa có kế hoạch sớm có lãi, Flock vẫn ưu tiên đẩy mạnh tăng trưởng, được hậu thuẫn bởi vòng gọi vốn 275 triệu đô la vào tháng ba, dẫn đầu bởi Andreessen Horowitz. Với những con số ấy, Flock đã dễ dàng có mặt trong danh sách Cloud 100 năm 2025 của Forbes – bảng xếp hạng các công ty điện toán đám mây tư nhân hàng đầu thế giới. Langley tin tưởng rằng việc đưa Flock trở thành công ty trị giá 100 tỷ USD là hoàn toàn khả thi. Nhà đầu tư kỳ cựu Ilya Sukhar, đối tác tại Quỹ Matrix và thành viên HĐQT Flock, chia sẻ: “Nghe có vẻ sáo rỗng, nhưng cảm giác như chúng tôi mới chỉ bắt đầu thôi. Tôi hoàn toàn có thể hình dung được con đường đưa công ty tới tầm vóc đó.”

Mỗi camera đọc biển số xe của Flock có giá từ 3.000 đến 3.500 USD, kèm theo phí sử dụng FlockOS, hệ điều hành giúp người dùng truy cập toàn bộ dữ liệu thu thập được qua trình duyệt hoặc ứng dụng di động. Mức phí này được tính dựa trên số lượng người dùng hoặc số camera. Chẳng hạn, Sở Cảnh sát Dunwoody chi khoảng 500.000 USD mỗi năm cho hệ thống gồm 105 camera, thiết bị định vị tiếng súng, một chiếc drone DJI và phần mềm điều khiển toàn bộ mạng lưới đó.

Động lực tăng trưởng của Flock không chỉ đến từ 5.000 cơ quan thực thi pháp luật tại 49 bang (ngoại trừ Alaska). Hãng còn phục vụ 1.000 khách hàng doanh nghiệp, trong đó có những tên tuổi lớn như FedEx, Lowe’s và Simon Property, chủ sở hữu trung tâm thương mại lớn nhất nước Mỹ. Ngoài ra, còn có hiệp hội cư dân, doanh nghiệp nhỏ, trường học và các tổ chức cộng đồng, như Liên đoàn Người Do Thái vùng Đại Atlanta, đơn vị đã lắp đặt 64 camera Flock tại nhiều cơ sở khác nhau trong thành phố, bao gồm cả trung tâm cộng đồng vừa báo cáo hàng loạt đe dọa bài Do Thái gần đây tới cảnh sát Dunwoody. Các khách hàng này có thể lựa chọn chia sẻ dữ liệu camera với cảnh sát, qua đó mở rộng mạng lưới giám sát mà Flock cung cấp cho các cơ quan chức năng. Và phần lớn họ đã làm như vậy.

•  •  •

Khi cùng những người bạn đồng môn tại Georgia Tech là Matt Feury (36 tuổi) và Paige Todd (40 tuổi) sáng lập công ty vào năm 2017, Langley chưa từng có chút kinh nghiệm nào trong lĩnh vực công nghệ an ninh công cộng. Trước đó, họ từng chung tay làm một ứng dụng giúp nâng cấp chỗ ngồi tại các sự kiện thể thao và hòa nhạc lên hạng VIP. Ý tưởng ấy không gây được tiếng vang lớn, nhưng đủ để gom ba người họ thành một đội. Dự án được Cox Enterprises mua lại, nhưng không được phát triển tiếp và rơi vào quên lãng. Tuy nhiên, chính trải nghiệm đó đã đặt nền móng cho bước chuyển tiếp theo trong sự nghiệp của họ.

Lấy cảm hứng từ một vụ cướp chưa được giải quyết trong khu phố của Langley, bộ ba bắt đầu nghiên cứu làm ra nguyên mẫu đầu tiên của Flock: một camera điện thoại Android đặt trong hộp chống nước, chụp ảnh xe hơi và nhận dạng biển số xe để tìm kiếm thông tin qua một ứng dụng khác. Tuy thô sơ, nhưng sản phẩm là bằng chứng cho tiềm năng hiện thực hóa của ý tưởng này.

Khi nhà đầu tư mạo hiểm Ilya Sukhar rót vốn vào năm 2018, Flock vẫn đang chật vật với câu hỏi lớn: làm sao để tạo ra một chiếc camera bền bỉ, dùng năng lượng mặt trời, hoạt động 24/7, có thể truyền hình ảnh tức thì lên điện toán đám mây để xử lý hàng loạt. “Phải mất khá lâu mới tìm được lời giải,” Sukhar nhớ lại. Nhưng đến năm 2020, mọi thứ dần đi vào quỹ đạo và Flock bắt đầu dựng nên mạng lưới camera phủ khắp nước Mỹ. Giới cảnh sát ngay lập tức bị thuyết phục: chỉ cần vài cú nhấp chuột, họ có thể lần theo dấu một chiếc xe trên toàn quốc. 

Song không phải ai cũng nhìn Flock bằng ánh mắt thiện cảm. Các tổ chức bảo vệ quyền riêng tư gọi đó là “một cơn ác mộng giám sát đại trà”. Nhóm DeFlock, do Will Freeman ở Colorado sáng lập, đã tạo nên bản đồ cộng đồng hiển thị hơn 29.000 vị trí camera, trong đó hai phần ba là của Flock. Nhóm này cũng điều hành một kênh Discord nơi người dân cùng nhau phản đối việc lắp đặt hệ thống này ở khu mình sống. Freeman cho rằng, điều Flock đang làm “đi ngược lại tinh thần Tu chính án thứ Tư”, bởi “họ đang theo dõi người dân mọi lúc, mọi nơi”. Anh cáo buộc Langley tham vọng “trùm một tấm lưới giám sát lên nước Mỹ để kiếm lợi.” Không phải ai cũng chọn phản đối bằng lời. Nhiều camera bị đập phá, đánh cắp; nhân viên Flock bị gửi thư đe dọa. Langley lo lắng đến mức tất cả văn phòng, nhà máy và xe lắp đặt của Flock đều không gắn logo, để tránh bị nhận diện.

Mối lo lớn nhất của Langley lúc này mang tên Axon – gã khổng lồ trong ngành công nghệ an ninh. Flock từng có một mối quan hệ hợp tác đầy hứa hẹn với công ty niêm yết trị giá 59 tỷ USD này, vốn nổi tiếng là “cha đẻ” của súng điện Taser, sau khi Axon rót vốn vào năm 2020. Theo thỏa thuận, Axon sẽ quảng bá hệ thống camera nhận diện biển số của Flock và giúp tích hợp chúng vào nền tảng của mình. Thế nhưng đến tháng một vừa qua, CEO kiêm đồng sáng lập Axon Rick Smith bất ngờ chấm dứt hợp tác, cáo buộc Flock “chặt chém” giá và ép khách hàng lệ thuộc vào sản phẩm của mình. Ba tháng sau, Axon tung ra dòng camera nhận diện biển số riêng và có khách hàng đầu tiên là Sở Cảnh sát Atlanta, vốn đang sử dụng dịch vụ của Flock. Axon còn giảm giá 20% so với đối thủ và tặng một năm dùng phần mềm miễn phí cho những khách hàng đầu tiên. Langley lập tức phản công. Ông cho rằng Axon lạm dụng vị thế độc quyền để bóp nghẹt đối thủ và tuyên bố: “Tôi sẽ đánh bại họ. Chúng tôi sẽ mang đến một sản phẩm tốt hơn, giá rẻ hơn.” 

Đây không phải lần đầu Axon bị cáo buộc chơi xấu. Năm 2020, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) từng kiện Axon vì thương vụ thâu tóm VieVu, một hãng sản xuất camera gắn trên người cảnh sát, với lý do thương vụ này có thể tạo ra độc quyền. Vụ việc sau đó bị hủy do kéo dài quá lâu, nhưng ba chính quyền địa phương gồm Baltimore, Holmdel (New Jersey) và LaSalle County (Illinois) vẫn đang kiện Axon với cáo buộc tương tự. Axon phủ nhận mọi hành vi cạnh tranh không lành mạnh, cho biết họ chỉ chiếm chưa đến 15% thị phần trong thị trường thiết bị cho lực lượng thực thi pháp luật trị giá 11 tỷ USD. 

Flock cũng không tránh khỏi rắc rối với giới chức quản lý. Bang Illinois đang điều tra việc cảnh sát tại đây có thể đã phạm luật khi chia sẻ dữ liệu từ hệ thống camera Flock cho các cơ quan ngoài tiểu bang nhằm phục vụ điều tra các vụ nhập cư trái phép hoặc phá thai. Sau vụ việc, Flock đã cập nhật phần mềm để ngăn việc chia sẻ xuyên bang ở những nơi có quy định cấm. Năm ngoái, một cuộc điều tra của Forbes phát hiện Flock nhiều lần lắp đặt thiết bị mà không có giấy phép hoặc chứng chỉ phù hợp, vi phạm hàng loạt quy định địa phương. Langley thừa nhận công ty vẫn còn nhiều thiếu sót, nhưng việc phải chờ 12 tháng chỉ để được phê duyệt giấy phép lắp đặt là điều “vô lý”.  

Một số địa phương thậm chí còn tìm cách cấm hoặc gỡ bỏ hệ thống của Flock. Đầu năm nay, Hội đồng thành phố Austin (Texas) quyết định không gia hạn hợp đồng với công ty, viện dẫn cuộc điều tra của Forbes và việc cơ quan Di trú & Hải quan Mỹ (ICE) từng truy cập dữ liệu từ Flock. Năm 2023, hạt Camden (Missouri) thông qua đạo luật cấm cảnh sát sử dụng camera quét biển số. Tuy nhiên, những thiết bị đã lắp đặt không được tháo xuống ngay. Khi ủy viên hạt Ike Skelton tự tay gỡ một camera sau nhiều lần yêu cầu bất thành, ông bị truy tố tội phá hoại cơ sở hạ tầng công cộng và cản trở hoạt động chính quyền. Nếu bị kết án, ông sẽ mất quyền tái tranh cử. Dù phiên tòa chưa diễn ra, Skelton khẳng định mình hành động đúng “luật của địa phương”, đồng thời lo ngại Flock đang tạo nên “một hệ thống giám sát mà người dân không bao giờ biết mình đang bị theo dõi”. 

Langley dường như không mấy bận tâm trước những tranh cãi đó. “Khi bạn tạo ra một sản phẩm thực sự có thể thay đổi cuộc sống con người, chắc chắn sẽ có nhiều người tức giận,” ông nói. “Nhưng điều đó chỉ chứng tỏ những gì chúng tôi đang làm là có ý nghĩa thật sự.”

•  •  •

Công ty vẫn đang bền bỉ tiến bước, với hàng loạt sản phẩm mới đang nằm trong lộ trình phát triển. Họ đang bổ sung tính năng phát hiện tai nạn giao thông vào hệ thống nhận dạng tiếng súng mang tên Raven, đồng thời nâng cấp khả năng ghi hình biển số xe. Xa hơn một chút trong tương lai là Nova – “viên ngọc quý” mà Flock kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng của mình, được thai nghén từ thương vụ thâu tóm Lucidus, một startup có trụ sở tại Nashville, bang Tennessee, vào tháng 2.2025. Flock đã xây dựng lại công cụ của Lucidus, song cốt lõi vẫn được giữ nguyên: Nova hứa hẹn kết nối và tra cứu hồ sơ lực lượng thực thi pháp luật với đủ loại dữ liệu công, từ thông tin nhà đất, dữ liệu cư trú, đến số lịch sử tín dụng cá nhân. 

Martin Howley, giám đốc sản phẩm của Nova, kể lại một câu chuyện về một đơn vị cảnh sát đối tác đang truy tìm nghi phạm giết người. Khi dùng Nova để phân tích hình ảnh từ máy bay không người lái, cảnh sát đã xác định được khoảng thời gian sáu giờ mà thi thể nạn nhân bị phi tang tại một địa điểm cụ thể. Nhờ vậy, họ có thể thu hẹp phạm vi tìm kiếm trên hệ thống camera Flock để truy dấu những chiếc xe xuất hiện trong khu vực vào thời điểm ấy. 

Trong các email mà Forbes thu thập được, một giám đốc phụ trách mảng thực thi pháp luật của Amazon Web Services từng mô tả công nghệ của Lucidus là “một trong những công cụ tuyệt vời nhất từng được phát minh cho ngành cảnh sát”. Và đó là trước cả khi Flock đặt tay vào cải tiến nó. “Tất cả điều này chẳng khác nào một cách lách qua luật bảo mật và Hiến pháp,” ông Jay Stanley, nhà phân tích chính sách cấp cao của ACLU, cảnh báo.

Bên cạnh việc mở rộng dòng sản phẩm, Flock cũng tham vọng đẩy xa sứ mệnh của mình hơn bao giờ hết. Họ không đơn thuần chỉ muốn phá án. Họ muốn cải thiện giao thông, tăng tốc sửa chữa hạ tầng và biến dữ liệu thành sức mạnh giúp thành phố vận hành hiệu quả hơn. Langley vẽ nên viễn cảnh một “xã hội dưới ánh nhìn toàn diện” (panopticon) kiểu Mỹ, nơi công dân sống trong an toàn tuyệt đối, còn chính quyền thì tận dụng mọi dữ liệu để nâng cao chất lượng sống.

“Chúng tôi đã triển khai tất cả những chiếc camera Flock này nhằm phục vụ công tác phòng chống tội phạm,” Langley nói. “Vậy tại sao chúng ta không bước sang làm việc với bộ phận công trình đô thị và bảo họ: ‘Đừng cử người đi tìm ổ gà nữa. Tôi đã có toàn bộ dữ liệu đó rồi. Hãy cùng nhau xây dựng một thành phố tốt đẹp hơn đi chứ?’”

Thứ khiến Langley hào hứng nhất lúc này là những chiếc drone mới của Flock. Tại một khu công nghiệp cách Atlanta 16km, trong nhà máy rộng gần 9.000m² trị giá 10 triệu USD, ông giới thiệu một mẫu drone mới. Nhìn qua thì cũng không khác gì các drone cảnh sát thông thường; điểm khác biệt duy nhất đó là: nó là hàng Mỹ chính gốc. Điều này sẽ rất quan trọng nếu ngày càng nhiều bang đi theo lệnh cấm của Florida – không cho sử dụng drone sản xuất tại Trung Quốc trong công tác giám sát. Langley thừa nhận rằng chưa công ty nào có thể vượt mặt DJI, ít nhất là ở thời điểm hiện tại. Nhưng ông sẽ cố gắng hết sức.

Phiên bản đầu tiên của chiếc drone ấy sẽ chính thức ra mắt vào tháng tám tới. Toàn bộ quá trình điều khiển được thực hiện qua một trình duyệt đơn giản: chỉ cần bàn phím và chuột. Cảm giác điều khiển nó không khác gì đang chơi một trò chơi điện tử. Mà cũng phải thôi. Đội ngũ đứng sau thiết bị này chính là những kỹ sư từng góp phần tạo nên loạt game bắn súng Overwatch nổi tiếng.Trên màn hình hiện dần lên những dòng chú thích: “Trung tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần”, “Một cửa hàng McDonald’s”… Rồi chỉ với một cái lướt nhẹ con chuột, ống kính phóng to vào một sân bóng chày cách đó cả trăm mét, nơi hai người đàn ông đang nô đùa dưới nắng. Người cầm gậy đánh trượt một quả, rồi ở cú kế tiếp, anh ta vung tay và bóng bay đi trong một đường cong đẹp đến nao lòng. Anh không hề biết, khoảnh khắc tưởng chừng riêng tư đó lại đang nằm trọn trong tầm mắt của một chiếc drone – được điều khiển từ nơi cách đó hơn ba nghìn cây số, giữa lòng một nhà máy giám sát của Flock.

Bảng xếp hạng thường niên lần thứ mười về các công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực điện toán đám mây tư nhân, được Forbes thực hiện cùng Bessemer Venture Partners và Salesforce Ventures, cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) tiếp tục chiếm ưu thế tuyệt đối. OpenAI giữ vững vị trí đầu bảng, trong khi đối thủ Anthropic vươn lên sát nút từ vị trí thứ năm. Tân binh Anysphere, nhà phát triển công cụ lập trình Cursor, đứng ở vị trí thứ tám. Ramp, một công ty fintech mới gia nhập danh sách năm ngoái, cũng tăng hạng đáng kể, vượt lên vị trí thứ sáu từ vị trí 37 trước đó. Danh sách 25 công ty hàng đầu được trình bày dưới đây.

Biên dịch: Hoàng Thi — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 9/10.2025