Mark Surman chia sẻ về startup AI của Mozilla

“Làm thế nào để chúng ta giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực từ công nghệ, đảm bảo rằng rằng giá trị của con người, lợi ích công cộng và tính dân chủ cùng nằm trong một hệ thống?”

Mozilla, công ty phát triển và quản lý trình duyệt web Firefox, sẽ thành lập startup có tên Mozilla.ai với sứ mệnh tạo ra giải pháp công nghệ sử dụng mã nguồn mở và đáng tin cậy hơn những đối thủ cạnh tranh mới nổi hiện nay, như ChatGPT. Sáng ngày 22.3, Mozilla thông báo cựu nhà khoa học trưởng Moez Draief và Capgemini Invent sẽ điều hành Mozilla.ai, với Mozilla Foundation rót khoản vốn ban đầu 30 triệu USD.

Trong buổi phỏng vấn dài với Forbes về mối nguy cũng như tiềm năng từ công nghệ mới, chủ tịch của Mozilla Foundation Mark Surman đã có những chia sẻ xoay quanh Mozilla.ai và Mozilla sẽ ứng dụng công nghệ AI theo hướng khác biệt.

“AI như trình duyệt web cách đây 25 năm trước. Đó là nền móng cho những gì chúng ta đang phát triển,” Surman cho biết.

Theo Mark Surman, rủi ro không chỉ nằm ở việc “số ít các doanh nghiệp có sức ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế thế giới” đang chạy đua tạo ra những sản phẩm mà không để ý đến hệ quả theo sau đó, mà là cái cách họ chỉ tập trung vào kiếm lợi nhuận. “Một vài trong số những công ty lớn nhất thế giới đang vội vàng chạy theo xu hướng AI mới này để duy trì vị thế của mình,” ông nhận định.

Đây không phải điều gì mới lạ với Mozilla, công ty vốn đã tập trung vào đưa ra những cuộc thảo luận và sáng kiến đổi mới xoay quanh công nghệ AI trong những năm qua. Việc thành lập startup Mozilla.ai diễn ra cùng thời điểm Microsoft, nhà đầu tư lớn của OpenAI – đơn vị đứng sau ChatGPT, sa thải bộ phận đạo đức và xã hội cho AI.

Liệu có sự cạnh tranh gay gắt? Câu trả lời là có. “Nếu bạn du hành về 25 năm trước, thời điểm Mozilla thành lập và nói rằng mình có mã nguồn mở của trình duyệt này nhưng đã lỗi thời ở thời hiện đại, những gì bạn nhận được sẽ là sự chế giễu. Vì ngược lại, điều đó làm mới trình duyệt web và thực sự tạo ra phần lớn những thuộc tính web, cũng như mạng xã hội hiện nay,” Surman cho biết.

“Chúng tôi cần phải phát triển một vài công nghệ cơ bản để cho thấy AI có thể hoạt động theo một cách khác biệt, một giải pháp độc lập khác với những gì mà các tập đoàn lớn đang hướng tới. Và đó là hướng đi của Mozilla.ai. Chúng tôi là những nhà hoạt động nhưng cũng thực dụng, ủng hộ và phát triển công nghệ. Sứ mệnh của chúng tôi gắn với việc đưa Internet thành một môi trường tự do, dễ dàng tiếp cận và mang lại lợi ích cho tất cả mọi người,” Surman cho biết.

Mozilla đã phản ứng về việc Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) kết luận rằng Microsoft có hành vi độc quyền, khi yêu cầu các hãng sản xuất máy tính phải cấp phép và cài đặt sẵn trình duyệt web Internet Explorer để có thể sử dụng phần mềm của tập đoàn này.

Khi trình duyệt web sử dụng mã nguồn mở Netscape ra mắt, cộng đồng nhà phát triển của Mozilla khi ấy đã tạo ra trình duyệt web hoạt động độc lập và miễn phí, lấy tên Firefox. Hiện nay, Mozilla Corporation, công ty con của Mozilla Foundation, vẫn đang phát triển các trình duyệt web, ứng dụng, mã hóa và công cụ miễn phí.

“Chúng tôi nhìn thấy những điều tuyệt vời từ sự kết nối giữa con người, sáng kiến đổi mới và tính sáng tạo. Nhưng chúng tôi không nhìn thấy mặt trái từ môi trường Internet với sự độc quyền, thông tin sai lệch về tính dân chủ,” Surman vào những ngày đầu Firefox hoạt động chia sẻ.

Mark Surman và những người khác nhìn nhận rằng Internet có thể vũ khí bắt đầu từ gần một thập niên trước, thời điểm cựu nhân viên kỹ thuật và nhà thầu phụ của Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) Edward Snowden rò rỉ thông tin mật về việc chính phủ Mỹ bí mật theo dõi người dân. Theo sau đó là sự kiện công ty dữ liệu Anh, Cambridge Analytica thu thập trái phép dữ liệu người dùng của 87 triệu tài khoản Facebook và dùng dữ liệu để gây ảnh hưởng đến ý kiến ​​cử tri.

Thế giới cần phải tiếp tục đổi mới, đồng thời tạo ra những giải pháp an toàn, minh bạch hơn và dễ dàng tiếp cận hơn. Surman ví điều này như an toàn thực phẩm hoặc dây đai an toàn. Mark Surman, một người theo hướng học thuật sinh sống và làm việc tại Toronto (Mỹ), nhận định GenZ nhận thực về điều này.

“Gen Z nhận thức rõ thuật toán nào đang kiểm soát con người và cố gắng tìm ra cách đảo ngược lại. Điều họ còn thiếu là nền tảng để có thể đọc các loại thuật toán khác nhau, tạo ra nhiều dạng công ty,” Surman cho biết.

Không phải Terminator (Kẻ hủy diệt), mà kịch bản tồi tệ nhất với Surman là từ bộ phim The Matrix (Ma trận), nhưng bình thường hơn. “Đó là khi công nghệ ngày càng quyền lực, mọi thứ theo hướng tự động hóa và gần như không cần con người kiểm soát, với loài người chúng ta chỉ thuận theo điều đó. Chúng ta đều mất cảnh giác trước những cảm giác tốt tạo ra từ công nghệ,” Surman cho biết.

Nhưng một lần nữa, ông cho rằng “Viễn cảnh tồi tệ nhất là khi chính chúng ta làm tổn thương lẫn nhau. Tôi cho rằng trong một thời đại khi mâu thuẫn, xung đột vô cùng lớn, điều đó có thể dẫn đến việc AI giúp con người ‘vũ khí hóa’ thông tin và tạo ra xung đột. Chỉ cần có những công cụ hoạt động tốt hơn trong tay, một người nào đó cũng có thể trở thành ‘phản diện’.”

Vì vậy, thay vào đó, chúng ta hãy phát triển công cụ này cho những người truyền cảm hứng về đổi mới sáng tạo hơn. Từng đối mặt với những tập đoàn lớn, Surman hiểu rõ quyền lực đi kèm với dân chủ hóa công nghệ và tạo nền tảng cho mọi người sử dụng điều đó.

Biên dịch: Minh Tuấn