Giảm phát tại Trung Quốc đang ở bước ngoặt quan trọng?

Tháng 12.2024, WSJ dẫn phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình: “Giảm phát có gì tệ? Mọi người không thích khi hàng hóa rẻ hơn hay sao?”

Thông thường, khi giảm phát bắt đầu, người tiêu dùng tin giá còn đi xuống, nên trì hoãn mua hàng. Các công ty khó khăn hơn, phải giảm đầu tư và tiền lương. Điều này lại gây sức ép lên giá.

Vòng xoáy giảm phát như trên đã diễn ra với Nhật Bản vào những thập niên trước, đẩy giá cùng tiền lương xuống thấp nhất trong những nền kinh tế phát triển. Xứ mặt trời mọc đã rút được kinh nghiệm đắt giá, là phải ngăn giảm phát từ sớm.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc nghiên cứu kỹ trường hợp Nhật Bản, để không rơi vào tình huống tương tự. Nhưng một số ý kiến cho rằng, rất khó xử lý nếu giới lãnh đạo tin rằng giảm phát chưa có hại cho nền kinh tế.

Chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi của Trung Quốc, không bao gồm thực phẩm và năng lượng, chỉ tăng 0,5% vào năm 2024, thấp nhất trong 15 năm qua. Trong khi đó, chính quyền trung ương vẫn chật vật nhằm đưa nền kinh tế cất cánh. Theo Cục Thống kê quốc gia, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2.2025 âm 0,7%, giảm mạnh so với dương 0,5% vào tháng 1.

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu nhìn lại lịch sử Trung Quốc, lạm phát gây đe dọa lớn hơn giảm phát.

Khi chiến tranh thế giới thứ 2 kết thúc năm 1945 với sự thất bại của Nhật Bản, Trung Quốc rơi vào cuộc nội chiến giữa 2 phe của ông Tưởng Giới Thạch và Mao Trạch Đông.

Phe của ông Mao với số lượng ít hơn, dần giành được lợi thế thông qua chiến tranh du kích tại nông thôn. Phe của ông Tưởng liên tục in tiền tài trợ cho cuộc chiến, gây lạm phát nghiêm trọng tại những đô thị họ kiểm soát.

Phe của ông Mao thành lập Ngân hàng Nhân dân vào tháng 12.1948 và bắt đầu phát hành đồng tiền riêng, tức đồng nhân dân tệ ngày nay. Họ đã kiềm chế được lạm phát vào giai đoạn thành lập chính thể Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tháng 10.1949.

Lạm phát cũng gây khủng hoảng chính trị. Ví dụ các cuộc biểu tình năm 1989 do giá cả tăng gần 20%.

Từ đó, Trung Quốc tập trung nhiều vào quản lý tài chính. Dẫu vậy, một số ý kiến nhận xét, chính phủ có kinh nghiệm kiểm soát lạm phát, nhưng chưa thành thạo trong đối phó giảm phát.

Hiện nay nền kinh tế đối mặt nguy cơ cao hơn, khi cuộc chiến thuế quan với Hoa Kỳ, khiến hàng giá rẻ của Trung Quốc khó xuất khẩu ra bên ngoài.

Ông Tatsuhito Tokuchi, cựu Chủ tịch ủy ban đầu tư tại CITIC Securities chia sẻ: “Nếu Trung Quốc xử lý sai cuộc chiến chống giảm phát, cũng như chiến tranh thương mại với Mỹ leo thang, đất nước rộng nhất châu Á có thể trải qua thập kỷ mất mát tương tự Nhật Bản những năm 90 thế kỷ trước.”

(Biên dịch: NVP)