Đơn hàng vẫn giảm nhưng doanh nghiệp quen dần bất ổn thuế

Báo cáo Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam của S&P Global PMI công bố hôm 2.6 cho biết, chỉ số PMI tiếp tục dưới ngưỡng 50 điểm. Tuy nhiên, tín hiệu đáng mừng là đã tăng lên mức 49,8 điểm (cao hơn mức 45,6 điểm của tháng 4). Điều này cho thấy các điều kiện kinh doanh của ngành sản xuất đã gần như ổn định.

Người tham gia khảo sát cho rằng nguyên nhân của sự giảm sút gần đây là do vấn đề thuế quan và nhu cầu thị trường giảm. Tác động đến nhu cầu được cảm nhận rõ nhất ở các thị trường xuất khẩu, khi số lượng đơn đặt hàng mới từ nước ngoài giảm với tốc độ nhanh hơn nhiều so với tổng số đơn đặt hàng mới.

Tuy nhiên, có một tín hiệu lạc quan là sản xuất đã tăng trưởng trở lại trong tháng 5, thể hiện ở việc sản lượng tăng. Sự ổn định hơn về chính sách thuế quan được cho là nguyên nhân tạo nên điều này và cải thiện niềm tin kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp.

Andrew Harker, giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence, bình luận trong thông báo rằng, tin tức về thuế quan tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc xác định xu hướng của ngành sản xuất Việt Nam.

Tháng 5 đã chứng kiến một bức tranh ổn định hơn về các chính sách thuế quan của Mỹ so với tháng 4, từ đó khiến sản lượng tăng trở lại và niềm tin kinh doanh cải thiện.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất vẫn thận trọng về tác động của thuế quan và lại chứng kiến sự giảm mạnh của số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới, mà điều này đã góp phần làm tổng số lượng đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm.

“Khi chúng ta tiến gần đến thời điểm giữa năm, mọi ánh mắt sẽ đổ dồn vào chính sách thuế quan của Mỹ để xem ngành sản xuất của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng như thế nào,” ông Andrew Harker nói.

Tâm lý thích nghi với các chính sách về thuế quan cũng được HSBC ghi nhận ở hơn 5.700 doanh nghiệp quốc tế tại 13 thị trường trong cuộc khảo sát Global Trade Pulse 2025.

Theo khảo sát này, 66% doanh nghiệp đã phải đối mặt với tình trạng chi phí gia tăng do biến động thuế quan và thương mại và chi phí có thể tiếp tục gia tăng cả trong ngắn hạn lẫn dài hạn. Các doanh nghiệp cũng nhìn thấy trước khả năng sụt giảm doanh thu bình quân 18% do chậm trễ trong chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, bất chấp những khó khăn, các doanh nghiệp vẫn lạc quan về mở rộng thương mại toàn cầu vẫn vững vàng. Gần 9 trên 10 doanh nghiệp tự tin vào khả năng tăng trưởng thương mại quốc tế trong vòng hai năm tới.

Các doanh nghiệp cũng sắp xếp lại chuỗi cung ứng cũng như xem xét lại cách thức và thị trường hoạt động. Hầu hết đang bắt đầu hoặc có kế hoạch áp dụng chiến lược nearshoring (chuyển hoạt động sản xuất về gần thị trường khách hàng quan trọng) và reshoring (mang hoạt động sản xuất trở lại quốc gia xuất xứ của doanh nghiệp).

Tại doanh nghiệp Việt Nam, khảo sát ghi nhận, doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng chi phí tăng cao hơn hẳn so với mức trung bình toàn cầu và dự kiến sẽ phát sinh thêm chi phí ngắn hạn do bất ổn thương mại. Nhưng 81% người tham gia vẫn tự tin về tăng trưởng quốc tế.

Để ứng phó với bất ổn thương mại, hơn 40% doanh nghiệp Việt Nam đã mang hoạt động sản xuất về lại Việt Nam, dịch chuyển trọng tâm sang thị trường trong nước và gia tăng hoạt động phân tích dữ liệu.

Ông Surajit Rakshit, giám đốc toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu của HSBC Việt Nam, nhận định: “Bối cảnh thuế quan và thương mại bất định trong hiện tại mang đến nhiều thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp toàn cầu nhưng bản thân doanh nghiệp lại cho thấy sự kiên cường và khả năng thích ứng linh hoạt trong hoạt động kinh doanh”.

Trong một diễn biến có liên quan, Cục Hải quan thống kê, trong kỳ kỳ 1 tháng 5 (từ 1 – 15.5.2025), kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt gần 16,9 tỷ USD, giảm hơn 18% so với kỳ liền kề trước đó. Trong đó, các mặt hàng giảm ở mức hai con số là máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng giảm 513 triệu USD (giảm gần 20%); hàng dệt may giảm 401 triệu USD (giảm 23%).

Tính chung từ đầu năm đến hết 15.5, tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đạt 157,5 tỷ USD, vẫn tăng tăng 13% so với cùng kỳ năm 2024.

Báo Điện tử Chính phủ đưa tin, Việt Nam và Hoa Kỳ đã kết thúc vòng đàm phán lần thứ 2 Hiệp định song phương về Thương mại đối ứng, diễn ra từ ngày 19-22.5. Hai bên đã đạt tiến bộ tích cực, xác định các nhóm vấn đề đạt được đồng thuận hoặc quan điểm đã gần nhau, các nhóm vấn đề cần tiếp tục thảo luận để đi đến thống nhất trong thời gian tới.