Để thông minh trong thời đại AI cần cách tư duy đa chiều

Vào tháng 4.2024 khi kết thúc mùa giải bóng rổ đại học Mỹ, huấn luyện viên Tara VanDerveer nghỉ hưu. Bà đạt kỷ lục 1.216 trận thắng trong vai trò huấn luyện viên trưởng của đội bóng rổ trường đại học, phần lớn trong số đó là tại Đại học Stanford, nơi bà huấn luyện đội nữ từ năm 1985.

Đây là một lời hứa. Nếu nghiên cứu về sự nghiệp của huấn luyện viên VanDerveer, bạn sẽ hiểu sâu hơn về ý nghĩa của việc trở nên thông minh trong thời đại AI (trí tuệ nhân tạo). Một trong những bí mật của bà là tư duy đa chiều. Từ đó, có thể đưa ra một dự đoán: Trong thời đại AI, cách chúng ta định nghĩa trí thông minh của con người sẽ thay đổi. Tư duy đa chiều sẽ là những phương thức thông minh mới.

Ai thông minh hơn, bậc thầy cờ vua hay triệu phú chơi bài poker chuyên nghiệp? Hầu hết chúng ta sẽ trả lời là bậc thầy cờ vua. Những nhân tài vĩ đại gần đây, từ Garry Kasparov đến Magnus Carlsen, có thể sở hữu chỉ số IQ nằm ở phân vị thứ 99,9.

Ngược lại, bài poker là chiến thắng dành cho sự may mắn và dối trá (tức là khả năng lừa gạt) cũng như khả năng phân tích sâu sắc.

Thế nhưng, AI đã chiến thắng trong trò chơi nào trước tiên? Đó là môn cờ vua. AI chiến thắng ngoạn mục vào năm 1997, khi Deep Blue của IBM đánh bại kỳ thủ cờ vua giỏi nhất thế giới, Garry Kasparov.

Rồi đến năm 2015, câu chuyện lặp lại thêm một lần nữa. Kỳ thủ cờ vây giỏi nhất thế giới, Fan Hui, đã thua AlphaGo, một chương trình do DeepMind của Google ở London phát triển, năm ván đấu liên tiếp. 

Theo diễn giả AI Neil Sahota, các công cụ AI như PioSolver và Simple Postflop, có thể giúp ích cho người chơi poker. Cờ vua thì lại là bộ môn mang tính quyết định. Luôn có nước đi tiếp theo tốt nhất và AI sẽ tìm ra nước đi đó nhanh hơn bất kỳ người chơi nào có thể.

Bài poker, con người và sự lộn xộn, có vẻ giống thế giới kinh doanh và đầu tư hơn là cờ vua. Ván bài poker không mang tính quyết định. Thành công phụ thuộc vào rất nhiều may mắn. Người chơi poker đặt cược vào nguồn thông tin không chắc chắn: các quân bài do người chơi khác nắm giữ; những lá bài còn lại trong bộ bài và kỹ năng lừa gạt đối thủ.

Người chơi poker phải có lòng can đảm để tiếp tục đặt cược ngay cả khi gặp xui xẻo. Họ phải có sức chịu đựng ngồi chơi trong ba giờ đồng hồ. Nếu có nhiều kiến thức về toán học, lịch sử đến tâm lý học thì sẽ rất hữu ích. Những người chơi poker giỏi nhất là những người có tư duy sâu rộng và đa chiều.

Trở lại với huấn luyện viên VanDerveer. Có lần tôi phỏng vấn bà cho cuốn sách tôi viết. Bà nói: “Trong thể thao, bạn không cần phải có bằng sáng chế cho ý tưởng. Bạn có thể ăn trộm. Thế là tôi đã trở thành tên trộm giỏi. Tôi đi xung quanh và xem tập luyện bóng bầu dục. Tôi xem tập luyện bóng nước. Tôi có ý tưởng, tôi nói chuyện với huấn luyện viên, tôi cố gắng học cách thực hiện công việc của mình tốt hơn.”

Sau khi VanDerveer đến Stanford vào năm 1985, bà đã tìm đến huấn luyện viên trưởng môn điền kinh. Ông đề nghị VanDerveer đưa đội bóng rổ của bà xuống đường đua để họ có thể rèn luyện tốc độ chân và nhảy thẳng đứng bằng cách thực hiện những động tác như tập nhón ngón chân, lao tới, chạy nước rút ngắn và tập chân trần trên cỏ.

Những việc này đã có hiệu quả. VanDerveer cho biết: “Chúng tôi đã giúp bọn trẻ cải thiện khả năng nhảy thẳng đứng 20cm trong vòng ba tháng. Kết quả đó khiến tôi vô cùng kinh ngạc.”

Có bao nhiêu huấn luyện viên bóng rổ truyền thống sẽ tiếp cận huấn luyện viên của môn thể thao khác để tìm ra hướng cải thiện? VanDerveer đã làm điều đó.

Như vậy, tóm lại chúng ta cần tận dụng tối đa AI. AI chắc chắn là siêu công nghệ của thế hệ chúng ta. Nhưng đừng để AI ngăn cản bạn tìm ra những cách khác để trở nên thông minh hơn. Hãy tìm kiếm những ý tưởng thành công mà bạn có thể áp dụng từ các lĩnh vực khác – đó là tư duy đa chiều.

————————————————

Rich Karlgaard là biên tập viên tại Forbes. Là tác giả & nhà tương lai học, ông đã xuất bản một số cuốn sách, mới nhất là cuốn Late Bloomers, khám phá đột phá về ý nghĩa của việc trở thành tài năng nở muộn trong nền văn hóa bị ám ảnh bởi điểm SAT và thành công sớm. Truy cập: www.forbes.com/sites/richkarlgaard

Theo Forbes Việt Nam số 130, tháng 6.2024