Chuyện gì đã diễn ra trên thị trường phái sinh hôm nay?

Ngay phiên sáng 14.7.2025, áp lực đáo hạn đã thể hiện rõ. VN30 (chỉ số cơ sở làm tham chiếu cho các hợp đồng phái sinh) mở cửa tăng hưng phấn hơn 21 điểm, song chỉ trong vòng 30 phút, rơi gần 30 điểm sau áp lực bán mạnh từ khối ngoại, đặc biệt tại SSI. Khối lượng giao dịch tăng vọt, chỉ trong 60 phút đầu đã đạt gần 50% thanh khoản cả phiên liền trước.

Sự đảo chiều gấp gáp và mạnh mẽ khiến phiên giao dịch trở nên kịch tính bên cả thị trưởng phái sinh: Long thắng Short bằng một cây nến xanh, chênh lệch điểm trong phiên lên tới 38 điểm, thanh khoản bật mạnh.

Biến động này kéo theo basis (chênh lệch) giữa hợp đồng VN30F1M và chỉ số VN30 xuống mức âm hơn 4 điểm, phản ánh tâm lý thận trọng của nhà đầu tư phái sinh. Basis âm thường xuất hiện khi nhà đầu tư kỳ vọng thị trường cơ sở điều chỉnh hoặc giảm trong ngắn hạn.

Ngày đáo hạn chính thức, thứ Năm, ngày 17.7.2025, đang được giới đầu tư theo dõi sát sao. Đây là thời điểm thường chứng kiến sự sụt giảm thanh khoản ở thị trường cơ sở, ngược lại, phái sinh thường có giao dịch tăng đột biến và các pha đảo chiều bất ngờ. Khối lượng giao dịch của VN30F1M trong phiên hôm nay đã tăng 17% so với phiên trước.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hữu Hoằng, Giám đốc Khách hàng Cá nhân của Chứng khoán Rồng Việt, những gì diễn ra trong phiên 14.7 chỉ là biến động thông thường tại vùng đỉnh, tín hiệu đảo chiều rõ ràng vẫn chưa xuất hiện.

Ông cho biết chỉ số RSI (động lượng tương đối) trên khung ngày, tuần và tháng đang bước vào vùng quá bán, đặc biệt trên khung tuần, cho thấy áp lực điều chỉnh ngày càng rõ rệt. Đồng thời, sự tham gia của dòng vốn ngoại qua P-Notes khiến chỉ số VN30 có thể biến động rất mạnh theo chiều hướng ngắn hạn.

Trước đây, basis giữa VN30 và VN30F1M từng là chỉ báo dẫn dắt cho thị trường cơ sở. Tuy nhiên, chỉ báo này hiện không còn phát huy hiệu quả khi dòng tiền P-Notes đổ vào mạnh và mang tính thời điểm, theo đại diện của Rồng Việt.

Theo ông Hoằng, dưới tác động của dòng vốn ngoại và kỳ vọng các quỹ ETF cũng như quỹ mở tiếp tục được bơm vốn nhờ DXY duy trì dưới mốc 100 điểm, vị thế Short đang dần bị ép phải cắt lỗ.

Tổng hợp của Forbes Việt Nam, tính đến ngày 11.7.2025, khối lượng hợp đồng Long mở (OI) của khối ngoại đã tăng mạnh lên gần 30.000 hợp đồng, từ mức chỉ 9.000 vào đầu tháng, cho thấy sự áp đảo rõ rệt của nhà đầu tư nước ngoài với xu thế Long.

Lũy kế, khối ngoại đang tạm lãi khoảng 384 tỷ đồng trên thị trường phái sinh trong kỳ đáo hạn tháng 7. Ngược lại, tự doanh và nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ đang tạm lỗ, tự doanh tạm lỗ tương ứng gần 33 tỷ đồng.

Ông Hoằng đánh giá, việc khối ngoại đẩy mạnh vị thế Long, cho thấy họ đang có niềm tin rõ ràng vào triển vọng tăng trưởng của VN-Index và VN30. Thậm chí, khi gần sát ngày đáo hạn F1, khối ngoại đã dịch chuyển sang hợp đồng F2 (đáo hạn vào tháng sau) với gần 5.400 hợp đồng Long, tiếp tục thể hiện kỳ vọng vào đà tăng nửa cuối tháng 7.

Dù vậy, ông Hoằng khuyến nghị nhà đầu tư cần chú trọng quản trị vốn. Trong bối cảnh chỉ số momentum đang ở vùng đỉnh và chỉ số ATR (Average True Range – biên độ dao động thực tế trung bình) đạt mức cực đại, nhà đầu tư nên giảm quy mô giao dịch mỗi lệnh, nới rộng ngưỡng cắt lỗ (SL) và chốt lời (TP). Những ai quen với SL, TP nhỏ chỉ 2–3 điểm nên tạm dừng giao dịch trong giai đoạn này.

Đáng chú ý, phiên ngày 10.7.2025, thị trường phái sinh đã ghi nhận mức chênh lệch tới 80 điểm trong vòng 1 phút, một trong những pha biến động mạnh nhất kể từ các dịp đặc biệt như “Ngày giải phóng” 9.4.2025.

Chứng khoán Yuanta Việt Nam dự báo chỉ số VN30F1M có thể tiến về vùng 1.620–1.623 điểm vào cận ngày đáo hạn phái sinh, phản ánh kỳ vọng tăng tiếp diễn ngắn hạn từ vùng hiện tại 1.601 điểm.

Box:

Khung thời gian biến động đáng chú ý trên thị trường phái sinh:
9h–10h:   Thời điểm dòng vốn P-Notes hoạt động mạnh.
14h–14h15:     Giai đoạn các ETF giải ngân.
14h15–14h25: Thời điểm các kho phái sinh giảm tỷ lệ đòn bẩy (leverage).
Khung tháng: Thường biến động vào cuối kỳ review (đánh giá) của các ETF lớn.