Chiến lược khai thác năng lượng của nhà sản xuất phim

Ngồi trên chiếc ghế dài màu cam sáng trong văn phòng ở Michelin House, London, trụ sở cũ theo phong cách chiết trung của công ty lốp xe Anh, Dominika Kulczyk khoa chân múa tay khi thảo luận về chủ đề yêu thích.

Người thừa kế một trong những gia sản lớn nhất Đông Âu, mặc chiếc đầm màu đỏ để ủng hộ chiến dịch thuyết phục quốc hội Ba Lan cung cấp băng vệ sinh miễn phí trong trường học, tuyên bố: “Tôi cực kỳ yêu thích năng lượng nữ tính.” Khi nói đến việc chế độ phụ quyền đang làm trầm trọng thêm vấn đề biến đổi khí hậu như thế nào, bà nhoài người về phía trước tỏ vẻ nhiệt tình và tập trung thuyết phục.

“Mọi thứ tôi làm là điều mà tôi tin tưởng,” Kulczyk, 45 tuổi, người chuyển đến London bảy năm trước sau khi ly hôn được ba năm, chia sẻ. Cuộc hôn nhân cũ giữa bà và hoàng tử Ba Lan Jan Lubomirski-Lankoronski kéo dài 10 năm. Năm 2020, bà mua căn nhà phố trị giá 75 triệu đô la Mỹ, rộng hơn 2.300m² gần Harrods.

Trong phần lớn cuộc đời trưởng thành của mình, niềm tin của bà là phim tài liệu – bà đã sản xuất hơn 70 bộ phim tài liệu, gồm Accused of Witchcraft (2017), Begging for Change (2019) và Fighting for Mercy (2023). Nhưng đừng cho rằng bà là một kẻ chỉ biết chơi bời tự do. Trong khi hơn một nửa trong số 337 nữ tỉ phú trên thế giới được thừa kế tài sản, thì chỉ có 63 người, bao gồm cả Kulczyk, đang tích cực làm giàu.

Việc bà tham gia kinh doanh thậm chí không phải là điều mà người cha quá cố của bà nghĩ đến. Jan Kulcngzyk, người giàu nhất Ba Lan, với tài sản ròng trị giá bốn tỉ đô la Mỹ khi ông qua đời vào năm 2015, đã chuẩn bị cho con trai mình là Sebastian tiếp quản các khoản đầu tư của gia đình, tập trung vào dầu khí, bất động sản và sản xuất bia.

Về phần mình, Dominika bận rộn với việc điều hành quỹ từ thiện mà bà thành lập vào năm mình ly hôn. “Tôi thậm chí còn nghe nói, ‘Này, chúng ta đang kiếm tiền; còn con thì đang tiêu tiền đấy,” bà nhớ lại.

Nhưng cái chết đột ngột của cha bà do biến chứng từ ca tiểu phẫu thuật tim đã tạo ra một chuỗi sự kiện dẫn đến việc bà chia tách tài sản với em trai mình và gánh chịu trách nhiệm cho công việc kinh doanh năng lượng tái tạo đang thất bại của gia đình, Polenergia. “Tôi là người tin rằng năng lượng là tất cả,” bà nói về quyết định của mình. “Mọi thứ đều là năng lượng.”

Cổ phiếu của nhà sản xuất điện độc lập được giao dịch công khai này đã tăng gần bốn lần kể từ khi bà quyết định mạo hiểm, mang lại mức vốn hóa thị trường 1,2 tỉ đô la Mỹ (bà sở hữu 43%). Công ty vừa khai trương trang trại điện gió lớn thứ hai của Ba Lan, cung cấp đủ điện cho 183 ngàn hộ gia đình – thời điểm hoàn hảo trong bối cảnh châu Âu đang ráo riết tìm kiếm các giải pháp thay thế cho dầu và khí đốt của Nga.

Ngày nay, Kulczyk có tài sản trị giá khoảng 1,9 tỉ đô la Mỹ. Con số đó giảm so với mức cao nhất 2,1 tỉ đô la Mỹ của bà vào năm 2021, nhưng nhiều hơn 500 triệu đô la Mỹ so với tài sản của em trai Sebastian, người đã từ chối bình luận cho bài báo này.

Hành trình trở thành nhà tư bản khí hậu của Kulczyk bắt đầu vào năm 2017. Bà đang quay một bộ phim tài liệu ở Colombia thì CEO của Polenergia, một trong những công ty nhỏ trong danh mục đầu tư khổng lồ mà bà và em trai được thừa kế, gọi điện cho bà. Một luật mới khiến việc xây dựng các trang trại điện gió mới ở Ba Lan, phần cốt lõi trong hoạt động kinh doanh của Polenergia, gần như không thể thực hiện được, và công ty đang trên bờ vực sụp đổ.

Thay vì đổ thêm tiền vào công việc kinh doanh đang mắc nợ nhiều, Sebastian lại muốn bán công ty. “Tôi nhớ tôi đã rất tức giận! Tôi hét lên như bị điên,” Kulczyk kể. “Tôi đã nghĩ: ‘Em trai thân yêu, em phải dừng tư tưởng mua bán này ngay! Đây là tương lai của em.’”

Về lý thuyết, hai chị em là đồng sở hữu của Kulczyk Investments, nhưng Sebastian, 43 tuổi, đã điều hành công ty từ năm 2013, hai năm trước khi cha họ qua đời. Mặc dù được trao một ghế trong ban cố vấn của Kulczyk Investments, nhưng Kulczyk nói rằng bà không được phép tham dự các cuộc họp hội đồng quản trị hoặc “nói chuyện công việc” giống như cách của Sebastian.

“Chẳng hiểu vì sao tôi từng chấp nhận rằng mình không có cơ hội để đồng sáng tạo những gì là của tôi mãi cho đến thời điểm này,” bà chia sẻ. Quyết tâm cứu Polenergia, bà đã thỏa thuận với em trai mình. Thay vì chia mọi thứ theo tỉ lệ 50/50, bà sẽ nhận được cổ phần của Polenergia, gần như vô giá trị vào thời điểm đó, và Sebastian sẽ nhận được phần còn lại trong danh mục đầu tư của Kulczyk Investments, bao gồm lợi ích trong tập đoàn hóa chất Ba Lan Ciech và công ty dầu mỏ Serinus Energy.

Polenergia là một rủi ro lớn, nhưng Kulczyk có nguồn an toàn khổng lồ: Khoảng 1,4 tỉ đô la Mỹ tiền mặt từ việc bán 3% cổ phần của gia đình trong công ty bia khổng lồ SABMiller của Nam Phi vào năm 2016, vẫn chiếm phần lớn trong khối tài sản của bà.

Tiết kiệm chi tiêu hơn, Polenergia cố gắng duy trì hoạt động. Nhưng cổ phiếu của công ty đã giảm mạnh và một thử thách khác nhanh chóng xuất hiện. Vào tháng 5.2018, công ty khổng lồ về năng lượng do nhà nước kiểm soát Polska Grupa Energetyczna (PGE) đã đề nghị mua toàn bộ công ty với giá khoảng 170 triệu đô la Mỹ.

Điều đó có ý nghĩa đối với các nhà đầu tư, và cổ phiếu lập tức tăng giá. Nhưng quyết tâm giữ quyền kiểm soát và bơm tiền mặt từ nhà máy bia, Kulczyk đã phản đối bằng một đề nghị cao hơn, định giá công ty ở mức 250 triệu đô la Mỹ. PGE rút lui.

Tuy nhiên, bà biết mình không thể tiếp tục làm theo cách đó để thoát khỏi rắc rối. Vì vậy, áp dụng phương pháp của cha mình, bà mời đối tác “lớn hơn và tốt hơn” so với Polenergia. Tháng 2.2021, bà bán 23% cổ phần của công ty cho Brookfield Renewable Partners, công ty con của Brookfield Asset Management dưới trướng tỉ phú Canada Bruce Flatt, với giá 175 triệu đô la Mỹ. (Brookfield sau đó mua thêm 9% cổ phần của công ty.)

Kể từ khi được Kulczyk giải cứu, Polenergia đã tiếp tục xây dựng các trang trại điện gió (hiện đang chờ xét duyệt để đảm bảo tuân thủ luật Ba Lan, không xây dựng gần các khu vực đông dân cư), mở rộng sang lĩnh vực năng lượng mặt trời và đang khám phá hydro xanh.

Công ty ghi nhận khoản lãi 70 triệu đô la Mỹ trong 12 tháng kết thúc vào tháng 9.2022 với doanh thu 1,7 tỉ đô la Mỹ. Hai trang trại điện gió khổng lồ mà công ty đang phát triển ở biển Baltic, hợp tác với công ty năng lượng khổng lồ của Na Uy Equinor (doanh thu 150 tỉ đô la Mỹ năm 2022), dự kiến sẽ sớm đi vào hoạt động.

Sau khi hoàn thành, dự án sẽ tiêu tốn của hai đối tác khoảng bốn tỉ đô la Mỹ (một nửa là nợ), sẽ tạo ra năng lượng tương đương với khoảng 10 ngàn thùng dầu của Nga mỗi ngày. Một trang trại điện gió ngoài khơi thứ ba, lớn hơn đang được xây dựng nhưng chưa có ngày hoàn thành dự kiến, sẽ cung cấp gấp đôi sản lượng đó.

Từ góc độ kinh tế thuần túy, xung đột ở Ukraine là cơ hội hai chiều đối với Polenergia. Một mặt, xung đột này làm tăng đáng kể nhu cầu về năng lượng thay thế ở châu Âu. Mặt khác, công ty cho biết họ đã mất khoảng 50 triệu đô la Mỹ doanh thu vào năm ngoái do giá năng lượng không ổn định và các gián đoạn thị trường khác, cũng như các biện pháp kiểm soát giá của chính phủ sau đó.

Tuy nhiên, về lâu dài, triển vọng của Polenergia sẽ rất tuyệt vời. Ba Lan, một trong những quốc gia phụ thuộc vào than nhiều nhất ở châu Âu, đã chứng kiến việc sản xuất điện tái tạo đạt kỷ lục mới vào năm 2022 khi nước này cố gắng giải quyết khó khăn về năng lượng do Nga gây ra. Sản xuất điện gió tăng gần 22% trong năm ngoái so với năm trước, trong khi nước này cắt giảm tiêu thụ than 2,7% và sử dụng khí đốt hơn 20%, theo dữ liệu từ tổ chức tư vấn Ember tại Anh.

Làm sạch nguồn cung cấp năng lượng của Ba Lan không phải là cách duy nhất mà Kulczyk áp dụng để nỗ lực thúc đẩy đất nước tiến lên. Vào tháng 5.2023, bà dự định trình quốc hội Ba Lan dự luật mới yêu cầu các trường học cung cấp băng vệ sinh miễn phí cho các bé gái vị thành niên. (Nghiên cứu từ quỹ của bà phát hiện ra rằng hơn một nửa học sinh nữ nghỉ học ít nhất một lần vì đến kỳ kinh nguyệt.)

Việc các bé gái cảm thấy xấu hổ và nghỉ học gây ra hậu quả lớn, làm tổn hại đến khả năng của nữ giới để tạo ra bất cứ điều gì “thực sự quan trọng trong xã hội, chẳng hạn như chính trị, kinh tế hoặc kinh doanh,” Kulczyk nói. “Và rồi chúng ta sẽ có thế giới của đàn ông.”

Nhưng điều đó sẽ không xảy ra nếu nữ tỉ phú nỗ lực chiến đấu vì lý tưởng này.