Cách Nisa Leung hỗ trợ các công ty công nghệ sinh học tỉ đô của Trung Quốc

Nisa Leung là người đầu tiên sử dụng loại vaccine phòng COVID-19 dạng xịt đầu tiên trên thế giới, đặt trong lọ dựng có kiểu dáng tựa một ly cà phê cao lớn do CanSino Biologics có trụ sở tại Thượng Hải, Trung Quốc phát triển và công bố hồi tháng 9.2022. Đây là một trong những công ty được bà rót vốn đầu tư.

Chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn bên lề hội nghị CEO toàn cầu của Forbes (Forbes Global CEO 2022), Nisa Leung, giám đốc quản lý của Qiming Venture Partners, cho biết “Chưa ai biết trước được những biến thể Covid-19 khác có xuất hiện trong tương lai hay không.”

Ấn tượng với vaccine phòng bệnh viêm màng não dành cho trẻ em đầu tiên tại Trung Quốc do CanSino Biologics phát triển, năm 2015, Nisa Leung đã quyết định đầu tư, chỉ một thời gian ngắn sau khi hãng dược phẩm sinh học này xây dựng nhà máy sản xuất vaccine đầu tiên. Đến nay, CanSino Biologics đã phát triển thành một trong những công ty công nghệ sinh học hàng đầu Trung Quốc, đạt giá trị vốn hóa 3,8 tỉ USD.

Sự hứng thú với những sáng kiến đổi mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe trở thành yếu tố dẫn lối thành công cho Nisa Leung (52 tuổi), thành viên danh sách Forbes 50 Over 50 năm 2022 và thường xuyên góp mặt trong danh sách Midas List (100 nhà đầu tư mạo hiểm thành công nhất thế giới).

Năm 2022, Leung đứng thứ hai trong số những “nữ tướng” đầu tư mạo hiểm tốt nhất Trung Quốc, xếp sau Anna Fang – giám đốc điều hành của ZhenFund. Bên cạnh CanSino, danh mục đầu tư của Nisa Leung còn có Gan & Lee Pharmaceuticals, công ty sản xuất insulin lớn nhất Trung Quốc do tỉ phú Zhongru Gan đồng sáng lập.

Thành lập vào năm 2006 và đặt trụ sở tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Qiming Venture Partners là nhà đầu tư giai đoạn sớm của những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, như Meituan của tỉ phú Wang Xing và Xiaomi của tỉ phú Lôi Quân (Lei Jun).

Tổng cộng, Qiming Ventures Partners đã huy động 9,4 tỉ USD từ 11 quỹ đầu tư, tập trung rót vốn vào hai lĩnh vực công nghệ tiêu dùng và chăm sóc sức khỏe. Tính từ năm 2020, Qiming đã đầu tư vào 480 doanh nghiệp, với 34 công ty niêm yết trên sàn chứng khoán và 25 trong số đó hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

Hồi tháng 12.2022, giới chức Trung Quốc thông báo nới lỏng các biện pháp hạn chế phòng dịch COVID-19 trên quy mô toàn quốc, tạo đà tăng trưởng cho thị trường chứng khoán nước này khi các nhà đầu tư tin tưởng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ mở cửa trở lại hoàn toàn. Trước đó, dữ liệu từ Refinitiv đưa ra hoạt động giao dịch cổ phiếu năm 2020 tại Trung Quốc giảm mạnh 45%, mức thấp nhất kể từ năm 2008.

Nisa Leung cho rằng “Trung Quốc có vị thế vô cùng đặc biệt trong chuỗi giá trị toàn cầu” và bà vô cùng lạc quan về hoạt động đầu tư vào ngành chăm sóc sức khỏe tại quốc gia tỉ dân trong ngắn hạn cũng như dài hạn, mặc dù lĩnh vực này đã ghi nhận số nhà đầu tư đăng ký vượt mức trong giai đoạn đại dịch.

“Sức đề kháng” tốt trước đại dịch của các nhà sáng lập nhận vốn đầu tư từ Nisa Leung tiếp thêm cho bà sự tự tin. Leung cho biết, một vài công ty trong danh mục đã chuyển sang làm việc và sinh hoạt tại chỗ từ 2-3 tháng trong năm 2020 khi Thượng Hải bị phong tỏa. Thay vì tắm vòi sen, một số nhân viên dần làm quen với việc vệ sinh cá nhân ngay trong phòng tắm của văn phòng.

“Sự kiên trì là điều vô cùng quan trọng. Để thích với những thời khắc khó khăn do lệnh phong tỏa đòi hỏi đội ngũ nhân sự phải có niềm tin vô cùng lớn, chấp nhận làm việc với mức thu nhập thấp hơn hoặc làm không lương cho đến khi hoạt động trở lại bình thường. Do vậy, tôi luôn nói rằng ‘Hãy tin tưởng vào các doanh nghiệp Trung Quốc, vì họ có sự nỗ lực rất lớn,” bà cho biết.

Sinh ra và lớn lên tại Hong Kong, Nisa Leung tốt nghiệp cử nhân ngành Quản lý tại đại học Cornell và hoàn thành chương trình thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (M.B.A) từ trường Kinh doanh đào tạo sau đại học Stanford (GSB).

Hành trình trở thành nhà đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Leung bắt đầu sau khi cô chứng kiến người chú của mình chống chọi với căn bệnh ung thư gan khi gia đình đưa ông đến Quảng Châu điều trị. Leung ra thấy những thiếu sót trong phương pháp trị liệu tại Trung Quốc.

“Tôi cảm thấy thương xót mỗi khi nhìn thấy những bệnh nhân mắc bệnh ung thư gan cầu xin sự giúp đỡ từ cộng đồng trên mạng xã hội. Ung thư gan vẫn là nguyên nhân gây tử vong cao thứ ba tại Hong Kong, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân phần nào được cải thiện nếu có thể loại bỏ khối u từ sớm,” Leung cho biết trong một bài đăng trên blog của Qiming năm 2019.

Vì lẽ đó, Nisa Leung đã trực tiếp đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Trung Quốc, đưa các doanh nghiệp có trụ sở tại Mỹ đến thị trường nội địa, đồng thời “ươm mầm” các công ty khởi nghiệp trong nước. Cô đầu tư vào các lĩnh vực như ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong nghiên cứu, điều chế thuốc, sử dụng thuật toán tân tiến để dự đoán chuyển động của phân tử. Từ đó, xác định phân tử có khả năng điều trị bệnh.

Một trong những khoản đầu đáng chú ý nhất của Nisa Leung là Schrödinger, công ty phát triển phần mềm A.I giúp các nhà khoa học tìm ra hợp chất điều trị hiệu quả.

“Gần như toàn bộ khoản đầu tư chưa mang lại hiệu quả. Tuy vậy, tôi vẫn cho rằng đây là hướng đầu tư đúng đắn và sẽ tạo ra lợi nhuận cho Qiming nếu thành công. Nếu thất bại, tôi sẽ bỏ tiền túi để bù vào,” Leung cho biết. Khoản đầu tư đặt cược năm 2019 đã đem lại quả ngọt, khi năm 2020, Schrödinger phát hành công khai lần đầu (IPO) trên sàn Nasdaq với trị giá 220 triệu USD, cao hơn mức niêm yết ban đầu.

Một thương vụ khác của Nisa Leung là Zai Lab, doanh nghiệp dược phẩm sinh học khổng lồ có vốn hóa thị trường 4,1 tỉ USD. Thành lập năm 2014, Zai Lab từng chịu những hoài nghi về khả năng duy trì hoạt động lâu dài với quy mô nhân sự chỉ ba phụ nữ tham gia mảng nghiên cứu dược phẩm – lĩnh vực không một ai chú ý đến vào thời điểm đó.

Với Nisa Leung, việc đầu tư vào các doanh nghiệp nhỏ xuất phát từ sự dũng cảm và cân nhắc kỹ lưỡng để lấp đầy khoảng trống đó. Năm 2017, Zai Lab lên sàn Nsadaq và hoàn tất đợt niêm yết thứ hai trên sở giao dịch chứng khoán Hong Kong (HKEX) năm 2020.

“Tôi luôn nói rằng ‘Hãy tin tưởng vào các doanh nghiệp Trung Quốc vì họ có sự nỗ lực rất lớn,” Nisa Leung

Sau 17 năm làm việc tại Qiming, Nisa Leung trở thành cái tên dẫn dắt những nhà đầu tư nữ tại Trung Quốc. Bên cạnh đó, bà ca ngợi cách tìm kiếm nhân tài của quỹ này, với xấp xỉ 37% các công ty thuộc danh mục đầu tư của Qiming có nhà sáng lập nữ hoặc phụ nữ giữ những vị trí điều hành doanh nghiệp.

“Chúng tôi không cố gắng xác định từng nữ doanh nhân. Mà chúng tôi luôn tìm ra những người giỏi nhất. Sau nhiều năm làm việc tại thung lũng, tôi có thể nói rằng bản thân sẽ không có được thành công như ngày hôm nay nếu vẫn còn làm ở đó,” cô cho biết. Nhìn chung, Leung cho rằng cơ hội để nữ giới tham gia lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tại Trung Quốc là vô cùng rộng mở.

Nisa Leung nhận định, những bệnh phụ khoa thường gặp ở phụ nữ, cần được theo dõi kỹ càng, mở ra cơ hội cho hoạt động nghiên cứu y khoa. Một vài công ty tập trung vào u xơ tử cung, một dạng khối u lành tính phát triển từ cơ tử cung và lạc nội mạc tử cung phát triển mô bên ngoài tử cung, ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản của phụ nữ.

Tuy vậy, việc thiếu phương pháp điều trị khiến nhiều người lầm tưởng về mức độ ảnh hưởng từ những loại bệnh này. Theo Nghiên cứu từ chương trình Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu (GBD) được quỹ Bill and Melinda Gates Foundation tài trợ, u xơ tử cung ảnh hưởng đến tuổi sinh đẻ của 77% phụ nữ trên toàn thế giới, trong khi lạc nội tử cung là 10%.

“Chúng tôi muốn tìm ra những cách chữa trị cho nhiều căn bệnh mà hiện nay chưa có phác đồ điều trị,” Leung cho biết. Năm 2021, Qiming tham gia vòng gọi vốn series B trị giá 56 triệu USD của HopeMed – công ty công nghệ sinh học tập trung vào điều trị lạc nội mạc tử cung và các loại bệnh lý khác do thiếu thụ thể tế bào, bao gồm tình trạng hói đầu ở cả nam và nữ.

Với các căn bệnh về mô phổi, Qiming đầu tư vào Insilico Medicine, công ty khởi nghiệp về công nghệ sinh học đặt trụ sở tại Hong Kong gần đây công bố kết quả tích cực từ đợt thử nghiệm ban đầu cho loại thuốc điều trị viêm phổi nghiên cứu bằng công nghệ A.I.

Tiếp đến là các căn bệnh chưa rõ căn nguyên. Nisa Leung dự báo các startup hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sẽ đưa ra những hướng điều trị mới và thử nghiệm với những căn bệnh như hội chứng suy giảm trí nhớ, ví dụ như Parkinson và Alzheimer. Do đó, công cụ phục vụ cho mục đích nghiên cứu cũng sẽ phát triển.

Đơn cử như tiến bộ trong kỹ thuật sinh thiết lỏng, phương pháp không xâm lấn trong việc chẩn đoán khối u có thể đưa ung thu từ bệnh nan y thành bệnh mãn tính có thể kiểm soát.

“Sẽ thật tuyệt nếu chúng tôi có thể góp một phần công sức giúp tuổi thọ trung bình trên thế giới tăng thêm 5 năm. Chúng tôi vẫn còn nhiều thứ cần phải thực hiện, vì có rất nhiều căn bệnh cần được chữa trị,” Nisa Leung chia sẻ.

Biên dịch: Minh Tuấn