WHO ban bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu từ bệnh đậu mùa khỉ

Vào ngày 23.7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ban bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu với nguy cơ lây nhiễm rõ ràng hơn nữa theo quy mô quốc tế, khi chính phủ các nước trên thế giới chạy đua kìm hãm đợt bùng phát.

Đây là mức độ cảnh báo cao nhất của WHO và từng ban bố cho 6 đợt bùng phát gồm Ebola, Zika, COVID-19 và virus bại liệt kể từ khi được đưa ra vào năm 2007.

Tổng giám đốc của WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus – trong tháng 6.2022 cho biết về “những lo ngại nghiêm trọng” nhưng chưa cân nhắc đó là tình trạng khẩn cấp – đã triệu tập các chuyên gia từ ủy ban khẩn cấp để thảo luận về quy mô của đợt bùng phát.

Tuy ủy ban vẫn chưa đi đến sự đồng thuận chung về việc bệnh đậu mùa khỉ có phải trường hợp khẩn cấp y tế công cộng toàn cầu hay không, ông Tedros vẫn quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp và nhận định “chỉ trong khoảng thời gian ngắn, chúng ta đã ghi nhận đợt bùng phát nhanh chóng lây lan trên toàn thế giới,”

Trong hơn một thập kỷ qua, bệnh đậu mùa khỉ đã lây lan tại các quốc gia ở khu vực Trung Phi và Tây Phi, chỉ mới xuất hiện ở phần còn lại của thế giới và chủ yếu phát bệnh ở mức độ trung bình nhưng có thể gây tử vong cũng như biểu hiện các triệu chứng khiến người mắc cảm thấy đau đớn.

Đậu mùa khỉ là “họ hàng” của đậu mùa, một trong những căn bệnh tồi tệ nhất lịch sử nhân loại và chỉ loại bỏ thông qua tiêm ngừa vaccine, với các chuyên gia cảnh báo rằng virus này có thể lây lan thành đại dịch toàn cầu.

Đã có tương đối nguồn thông tin về virus đậu mùa khỉ do đây là “họ hàng” của bệnh đậu mùa nên vaccine và phương pháp điều trị đậu mùa có thể mang lại hiệu quả trước bệnh đậu mùa khỉ và được dùng để kìm hãm đợt bùng phát. Tuy vậy, nguồn cung vaccine toàn cầu hạn chế và ít dữ liệu về cách sử dụng đối với bệnh đầu mùa khỉ.

Tương tự với đại dịch COVID-19, các nước giàu có như Mỹ đã nhanh chóng đảm bảo số lượng vaccine dự trữ, nhưng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung trong nhiều tháng cho đến khi tiếp nhận thêm và đang ưu tiên những mũi tiêm đầu tiên cho người dân có nguy cơ mắc bệnh nặng. Những quốc gia nghèo khó hơn, tiêu biểu là các nước châu Phi nơi căn bệnh đã lây lan trong nhiều năm qua, đang chật vật để giảm thiểu nguy cơ.

Phần lớn các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ trên toàn thế giới được xác nhận từ những người quan hệ đồng tính nam, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng tính với người có nhiều bạn tình khác nhau. Tuy đậu mùa khỉ chưa được xem là bệnh lây truyền qua đường tình dục, điều mà một số chuyên gia đang tiến hành điều tra, nhưng quan hệ tình dục lại có tác động đến đợt bùng phát.

Vào tháng 6.2022, chính phủ Mỹ đã mở rộng phạm vi tiêm ngừa bệnh đậu mùa khỉ nhằm khuyến khích những người có nguy cơ trở nặng cao nhận liều vaccine và tập trung vào họ. Giới chức y tế công cộng tỏ ra thận trọng với từ ngữ cho thể dẫn đến sự kỳ thị về người đồng giới và lưỡng tính nam, chiến lược về sức khỏe công cộng gây hại và không hiệu quả. Các chuyên gia y tế đã chỉ trích thông điệp kém hiệu quả của Mỹ làm sai lệch thông tin về những người có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.

Ông Tedros cho biết hệ số lây nhiễm “thể hiện cả cơ hội để tiến hành các biện pháp chăm sóc sức khỏe công cộng và thách thức vì một số quốc gia, cộng đồng dân cư chịu ảnh hưởng đang đối mặt với phân biệt đối xử đe dọa đến mạng sống.”

Từ đầu năm 2022, WHO đã ghi nhận hơn 16.000 ca mắc bệnh đậu mùa khỉ tại 75 quốc gia và vùng lãnh thổ, Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết.

Việc chậm triển khai xét nghiệm và giám sát đã gây cản trở lên khả năng phát hiện đợt bùng phát tại những quốc gia giàu có. Nhìn chung, khả năng xét nghiệm tại các nước nghèo khó hơn cũng rất hạn chế và Tedros cho biết thông tin WHO tiếp nhận từ những quốc gia ở khu vực Trung Phi và Tây Phi là rất ít ỏi. Thông tin về số trường hợp tử vong gây ra “khó khăn lớn để đưa ra các biện pháp can thiệp” nhằm kiểm soát đại dịch, ông Tedros bổ sung thêm.

Xem thêm: Cảnh báo: Bệnh đậu mùa khỉ có những triệu chứng khác trước
WHO tuyên bố đậu mùa khỉ chưa phải tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu

Biên dịch: Minh Tuấn