Từ tháng 9.2025, tất cả tài khoản chưa xác thực sinh trắc học sẽ bị đóng vĩnh viễn

Mục đích của việc chuẩn hóa các hệ thống thanh toán tạo nền tảng để phát triển kinh tế số, theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước.

Thanh toán không tiền mặt của Việt Nam sắp bước vào giai đoạn sàng lọc và nâng cấp quyết liệt.

Cụ thể, sau khi triển khai đối chiếu sinh trắc học với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hệ thống ngân hàng đã lọc ra chỉ còn 113 triệu tài khoản cá nhân và 711.000 tài khoản tổ chức đủ điều kiện thực hiện giao dịch online – giảm mạnh từ con số 200 triệu tài khoản ghi nhận năm trước. Những tài khoản không xác thực được cho là “tài khoản chết”, “ngủ đông” hoặc “mở ra với mục đích gian lận”, theo nhận định của Ngân hàng Nhà nước.

“Dự kiến từ tháng 9.2025, tất cả tài khoản chưa xác thực sinh trắc học sẽ bị đóng vĩnh viễn,” ông Tuấn cho biết.

Tuy nhiên, để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của các doanh nghiệp lớn, Ngân hàng Nhà nước dự kiến sẽ bổ sung quy định cho phép một số đối tượng đặc thù, bao gồm các công ty trong danh sách Fortune 500, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và công ty niêm yết… được mở tài khoản thanh toán tổ chức mà không bắt buộc xác thực sinh trắc học.

Các bổ sung này sẽ có hiệu lực vào ngày 1.9.2025. Vụ trưởng Phùng Anh Tuấn lưu ý, chính sách vẫn cần phải được triển khai đúng hạn, đảm bảo yêu cầu pháp lý và quản lý rủi ro. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước cam kết tích cực bổ sung, điều chỉnh để tạo không gian vận hành ổn định cho các tổ chức tài chính và doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Cùng với việc siết tài khoản, Ngân hàng Nhà nước đang triển khai kho dữ liệu tập trung về các tài khoản, thẻ và ví nghi ngờ gian lận. Hiện dự án đã ghi nhận trên 350 ngàn tài khoản đáng ngờ và triển khai thí điểm từ tháng 4.2025 tại BIDV. Sau 1 tháng, kho dữ liệu đã giúp 40 ngàn khách hàng dừng giao dịch chuyển tiền với tổng giá trị ước tính 160 tỷ đồng nhờ các cảnh báo chủ động.

Trong tháng 6 và 7, các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, VietinBank và Agribank sẽ tham gia, hướng tới mục tiêu hình thành mạng lưới chia sẻ cảnh báo gian lận theo nguyên tắc “có qua có lại”. Tổ chức tín dụng nào chủ động chia sẻ danh sách tài khoản nghi ngờ sẽ được kết nối và truy cập cơ sở dữ liệu do Ngân hàng Nhà nước quản lý.

Một thay đổi trọng yếu khác là từ 1.7.2025, ví điện tử sẽ chính thức được công nhận là phương tiện thanh toán, ngang hàng với tài khoản, thẻ và tiền mặt. Người dùng có thể chuyển tiền giữa các ví, giữa ví và tài khoản mà không cần qua tài khoản ngân hàng liên kết, mở ra không gian tăng trưởng mới cho hệ sinh thái fintech.

Cùng lúc, Thông tư 40 sửa đổi (dự kiến có hiệu lực từ 1.9.2025) sẽ mở rộng quyền hoạt động cho các ví điện tử, song đồng thời siết chặt quản lý rủi ro: ví không được tiếp tay cho các hình thức gian lận, tín dụng đen, lô đề hay giao dịch tài chính bất hợp pháp.

Ngân hàng Nhà nước cũng đã phát cảnh báo về các vụ lừa đảo sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán chưa đáp ứng chuẩn bảo mật eKYC quốc tế. Thông tư 50 sắp ban hành sẽ quy định cụ thể lộ trình nâng chuẩn an toàn bảo mật đối với các tổ chức trung gian thanh toán.

Ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh: hình thức quét mã QR hiện nay phần lớn mới chỉ dừng lại là chuyển khoản giữa các tài khoản ngân hàng, không bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng nếu có tranh chấp. Chỉ khi QR thực sự là một công cụ thanh toán trọn gói, có bên cung ứng dịch vụ đồng hành trong toàn bộ giao dịch, thì chuyển đổi số trong thanh toán mới đi đến đích.

Vấn đề là chi phí giao dịch QR hiện vẫn cao, đòi hỏi sự điều chỉnh từ các ngân hàng, tổ chức phát hành thẻ và đơn vị trung gian để tạo đà phổ cập toàn diện hơn cho thanh toán không tiền mặt.

Theo Ngân hàng Nhà nước, trong quý I.2025, thanh toán số tiếp tục ghi nhận đà tăng trưởng mạnh mẽ. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý 35,6 triệu giao dịch với tổng giá trị đạt 81,5 triệu tỷ đồng, tăng 36,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giao dịch qua hệ thống Napas đạt 2,45 tỷ giao dịch, tương ứng 14,97 triệu tỷ đồng, tăng 13,5% về số lượng. Riêng giao dịch qua POS ghi nhận 181 triệu lượt, với tổng giá trị đạt 292.000 tỷ đồng, giảm nhẹ 0,5% so với quý I.2024.