Trước thềm sửa đổi Nghị định 24 về kinh doanh vàng: kỳ vọng thu hẹp chênh lệch giá vàng, giảm áp lực tỷ giá

Năm 2012, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô bất ổn, lạm phát cao và thị trường vàng nhiều biến động, Nghị định 24/2012/NĐ-CP được ban hành nhằm ổn định thị trường. Theo đó, Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, góp phần kiểm soát chất lượng, dẹp bỏ tình trạng vàng thương hiệu trôi nổi, hạn chế “vàng hóa” trong nền kinh tế và ngăn ngừa rủi ro từ việc ngân hàng huy động, cho vay vàng.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, nghị định này đã bộc lộ nhiều hạn chế khi thị trường vàng đã thay đổi. Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý thị trường vàng. Ngân hàng Nhà nước đã nhanh chóng hoàn thiện và lấy ý kiến cho dự thảo sửa đổi Nghị định 24, trong đó đề xuất xóa bỏ độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, cho phép các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đủ điều kiện được sản xuất và nhập khẩu vàng.

Theo TS. Bùi Văn Thời, Phó trưởng khoa Quản trị kinh doanh của Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, việc mở cửa thị trường vàng là bước đi cần thiết nhằm thu hẹp chênh lệch giá trong nước và quốc tế, ngăn chặn đầu cơ và găm hàng. Cơ chế mới sẽ giúp thị trường vận hành theo hướng thị trường có kiểm soát, tạo điều kiện phát triển các công cụ tài chính phái sinh liên quan đến vàng.

Việc cho phép nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất, nhập khẩu vàng cũng sẽ tăng nguồn cung, giảm buôn lậu, đảm bảo cạnh tranh minh bạch và giúp Ngân hàng Nhà nước điều tiết thị trường linh hoạt hơn. Cụ thể, khi nhập khẩu vàng nguyên liệu được mở rộng cho các doanh nghiệp, nguồn vàng trong nước tăng lên sẽ ổn định về cung – cầu. Khi đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ điều tiết thị trường vàng dễ dàng hơn thông qua chính sách mua vào – bán ra để ổn định thị trường. Ông cho rằng trong bối cảnh rủi ro kinh tế toàn cầu gia tăng, Nhà nước cũng có thể tận dụng cơ hội để tăng dự trữ vàng – tài sản có tính phòng vệ cao trước khủng hoảng và lạm phát.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), nhu cầu vàng của Việt Nam tuy thấp hơn các thị trường lớn như Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ nhưng vẫn vượt nhiều quốc gia châu Á khác. Tính đến hết quý I.2025, nhu cầu trong nước giảm 15% so với cùng kỳ.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích khách hàng cá nhân Chứng khoán Yuanta Việt Nam, nhận định sự quyết liệt cải cách thể chế từ Chính phủ sẽ tạo thuận lợi để sửa đổi nghị định sớm đi vào thực tiễn. Ông cho rằng Nghị định 24 đã phát huy vai trò ổn định thị trường trong giai đoạn 2008–2011, nhưng hiện tại mô hình này không còn phù hợp khi chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ngày càng nới rộng, hiện khoảng 2,6 triệu đồng/lượng, tạo động lực cho đầu cơ, găm giữ.

Cũng theo ông Minh, tình trạng méo mó của thị trường vàng đang trở thành rào cản cho chính sách tiền tệ và dòng vốn, nhất là trong bối cảnh Việt Nam hướng tới xây dựng trung tâm tài chính quốc tế. Việc sửa nghị định không chỉ góp phần giảm áp lực tỷ giá USD/VND mà còn hạn chế dòng ngoại tệ “ngầm”, giảm hút vốn đầu cơ khỏi thị trường chứng khoán. Khi vàng không còn hấp dẫn cho đầu cơ ngắn hạn, dòng tiền sẽ quay lại các kênh đầu tư dài hạn, giúp mở rộng quy mô và tăng tính hấp dẫn của thị trường vốn.

Ông Minh dự báo giá vàng vẫn sẽ giữ xu hướng tăng trong năm 2025 do rủi ro địa chính trị và chính sách của Mỹ chưa hạ nhiệt. Trong khi đó, USD suy yếu và xu hướng giảm phụ thuộc vào đồng tiền này tại nhiều quốc gia sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu vàng toàn cầu.

“Bản chất vẫn nên xem vàng là kênh phòng thủ cho các giai đoạn rủi ro cao. Vì khó dự báo các rủi ro nên tôi cho rằng nhà đầu tư ưu tiên nắm giữ vị thế vàng trong dài hạn. Đồng thời, nhà đầu tư nên hạn chế đầu cơ vàng hoặc giao dịch ngắn hạn vì dư địa tăng giá ngắn hạn không còn lớn trong khi rủi ro điều chỉnh lớn hơn nhiều,” ông nói.

Theo dự báo của J.P. Morgan Research, giá vàng có thể tăng lên mức 4.049 USD/lượng đến quý 4.2025 và 4.825 USD/lượng đến quý 2.2026.