Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ hơn xuất khẩu đất hiếm

Bộ Thương mại Trung Quốc bổ sung 5 nguyên tố đất hiếm vào danh sách kiểm soát, như holmium và erbium ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, tiêu biểu là công nghệ laser. Các mặt hàng này phải tuân thủ yêu cầu cấp phép xuất khẩu từ ngày 8.11, bên cạnh 7 nguyên tố đã bị hạn chế từ tháng 4.2025.

Nhiều thiết bị sản xuất và chế biến đất hiếm cũng phải tuân thủ biện pháp kiểm soát xuất khẩu, như pin lithium-ion và vật liệu cathode.

Trang web của Bộ Thương mại Trung Quốc giải thích, động thái không nhắm vào bất kỳ quốc gia, khu vực hay tổ chức nào, mà là chính sách chung.

Cùng ngày, quy định mới liên quan đến xuất khẩu nam châm đất hiếm cũng được áp dụng ngay lập tức.

Với cá nhân và tổ chức ở nước ngoài, nếu muốn xuất khẩu sang nước thứ 3 các mặt hàng chứa đất hiếm từ Trung Quốc như samari hay terbi, cũng phải xin giấy phép từ ngày 1.12.

Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định, họ sẽ không cấp phép nếu xuất khẩu tới tổ chức thuộc quân đội nước ngoài hoặc nằm trong danh sách đen theo dõi. Xuất khẩu tới các tổ chức có tiềm năng ứng dụng trong quân sự, sẽ được xem xét từng trường hợp cụ thể.

Thông báo được đưa ra, trước 3 tuần cuộc gặp tiềm năng giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, bên lề Hội nghị thượng đỉnh hợp tác kinh tế châu Á Thái Bình Dương (APEC) ở Hàn Quốc. Đất hiếm là trọng tâm đàm phán giữa 2 siêu cường Mỹ – Trung thời gian qua. Ông Trump liên tục yêu cầu quyền tiếp cận với những nguyên tố quan trọng.

Ngay sau khi ông Trump công bố thuế đối ứng với hàng loạt nước trong đó có Trung Quốc vào tháng 4.2025, Bắc Kinh đã ra quy định kiểm soát xuất khẩu nam châm đất hiếm. Đây là nguyên tố ứng dụng trong hàng loạt sản phẩm công nghệ như xe điện, tua bin gió và vũ khí. Động thái khiến nhiều doanh nghiệp Mỹ và châu Âu lao đao, đẩy chuỗi cung ứng toàn cầu vào thế không ổn định.

Trung Quốc khẳng định, biện pháp kiểm soát mới nhất không nhằm vào Hoa Kỳ, nhưng cũng đang khiến quan hệ 2 nước căng thẳng.

Trước đó vào đầu tháng 10, Ủy ban về Trung Quốc thuộc Hạ viện Mỹ kêu gọi chính phủ hợp tác với Nhật Bản và Hà Lan, để hạn chế xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến sang Trung Quốc. Một cuộc điều tra đã phát hiện ra rằng, các công ty như Tokyo Electron và ASML thu lợi đáng kể khi bán thiết bị công nghệ cao cho nhiều tổ chức liên quan tới quân đội Trung Quốc.

Bà Altynay Junusova, chuyên gia phân tích tại viện nghiên cứu Mercator nhận định, biện pháp mới của Trung Quốc là phản ứng mang tính chiến lược, trước những động thái gần đây của Hoa Kỳ muốn siết nguồn cung linh kiện công nghệ cao.

Hoa Kỳ đã áp dụng nhiều quy tắc kiểm soát xuất khẩu, để hạn chế quyền tiếp cận của Trung Quốc với linh kiện công nghệ cao, cả linh kiện được sản xuất ở nước ngoài bằng công nghệ Mỹ.

Bà Junusova nói tiếp: “Trung Quốc cho thấy họ cũng có thể kiểm soát xuất khẩu các vật liệu quan trọng, ảnh hưởng lớn tới chuỗi cung ứng. Đất hiếm mang ý nghĩa chiến lược về quốc phòng và AI, bao gồm cả nghiên cứu phát triển. Đây là quyết định nhằm thử thách cuộc chơi do Hoa Kỳ đặt ra.”

Theo công ty môi giới Western Securities, quy định mới về cơ bản là cấm công dân Trung Quốc hỗ trợ hoạt động liên quan tới đất hiếm ở nước ngoài, nếu không có sự đồng ý của chính phủ. Điều này sẽ ngăn doanh nghiệp nước ngoài mở rộng năng lực sản xuất một cách nhanh chóng.

Sau quyết định trên, cổ phiếu nhiều nhà sản xuất đất hiếm Trung Quốc tăng mạnh. Cổ phiếu China Northern Rare Earth tăng 10% tại sàn Thượng Hải. Cổ phiếu JL Mag Rare-Earth tăng 15% tại sàn Thâm Quyến.

(Biên dịch: NVP)