Indonesia thu thuế giảm, ngân sách nhà nước bị đe dọa

Giới chuyên gia cảnh báo, tình hình tài chính sẽ thêm khó khăn, với những chính sách phúc lợi đầy tham vọng của Tổng thống Prabowo Subianto.

Ngày 13.3, Bộ Tài chính báo cáo thu thuế đạt 14,6 tỷ USD, chiếm 75% tổng thu nhà nước. Con số này giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani Indrawati cho rằng, đi xuống do biến động kinh tế toàn cầu và giá hàng hóa giảm. Indonesia là nước sản xuất than và niken rất lớn, nhưng giá liên tục hạ từ khi đạt mức cao kỷ lục năm 2022. Điều này tác động đến chi tiêu và doanh thu.

Thứ trưởng Tài chính Anggito Abimanyu nói giá hàng hóa giảm gây tổn hại một số lĩnh vực quan trọng, như khai khoáng, sản xuất hàng hóa và tiền tệ, đẩy nhanh sự sụt giảm thuế doanh nghiệp.

Theo ông Abimanyu, thu thuế giảm phản ánh thực trạng của nền kinh tế. Trong 2 tháng đầu năm, chính phủ chi ngân sách 21,22 tỷ USD, dẫn đến thâm hụt 0,13% GDP. Đây là sự đi lùi so với mức thặng dư ghi nhận cùng kỳ năm ngoái.

Hai tháng đầu năm nay là lần đầu tiên Indonesia thâm hụt ngân sách sau giai đoạn đỉnh của Covid-19 năm 2021.

Giới phân tích lo ngại, thâm hụt ngân sách sẽ ngày càng lớn, khi Tổng thống Prabowo thúc đẩy nhiều chương trình an sinh xã hội. Ví dụ cung cấp bữa ăn miễn phí cho 80 triệu trẻ em và xây 3 triệu căn nhà cho hộ gia đình có thu nhập thấp.

Luật pháp Indonesia giới hạn thâm hụt ngân sách ở mức 3% GDP. Chính phủ đặt mục tiêu thâm hụt 2,53% năm 2025. Tổng thống Prabowo muốn nâng thêm mức trần, nhưng giới chức cho biết chính phủ sẽ giữ nguyên.

Ông Josua Pardede, chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng Permata nói, nguy cơ thâm hụt ngày càng tăng, đặc biệt nếu bất ổn toàn cầu vẫn tiếp diễn. Biến động giá hàng hóa tác động đến xuất khẩu và thu thuế.

Theo vị chuyên gia này, thâm hụt trong 2 tháng đầu báo hiệu các thách thức nghiêm trọng, với mục tiêu tổng thể cả năm lẫn mục tiêu tăng trưởng 8% mỗi năm vào cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Prabowo. Đạt được mục tiêu tăng trưởng đó, cần nỗ lực rất nhiều nhằm duy trì ổn định trong nước, tối ưu hóa xuất khẩu lẫn ứng phó biến động bên ngoài.

Bộ Tài chính hôm 13.3 cho biết, chính phủ sẽ tuân thủ kế hoạch phân bổ lại 18,66 tỷ USD từ ngân sách tới hàng chục bộ và tổ chức nhà nước, nhằm ưu tiên hơn cho phúc lợi xã hội như bữa ăn miễn phí và thành lập quỹ đầu tư quốc gia mới.

Một số đơn vị như Bộ Công chính và Bộ Giao thông Vận tải, sẽ bị cắt giảm mạnh. Điều này gây ra phản ứng từ dư luận, vì ảnh hưởng tới dịch vụ công, học phí đại học và việc làm.

Công ty nghiên cứu BMI nhấn mạnh tác động của chính sách dưới thời Tổng thống Prabowo với đồng rupiah, một trong những tiền tệ có hiệu suất kém nhất châu Á, trong bối cảnh thương mại của Hoa Kỳ biến động. BMI dự đoán đồng rupiah tiếp tục mất giá, xuống còn 17.000 đổi 1 USD cuối năm nay.

Thứ trưởng Abimanyu thông tin, chính phủ đang cân nhắc một số kế hoạch tăng doanh thu ngoài thuế, như nâng phí hoặc bản quyền với những công ty khai thác than, niken và dầu cọ.

Nhiều doanh nghiệp yêu cầu Bộ Tài chính sửa Coretax – hệ thống thuế kỹ thuật số của Indonesia, vì liên tục trục trặc khiến người nộp thuế gặp khó khăn. Điều này có thể đẩy thâm hụt ngân sách lên trên 3%.

(Biên dịch: NVP)