Gates Foundation tài trợ 48 dự án AI tạo sinh ở những quốc gia có thu nhập thấp và trung bình

Ngày 9.8, Bill & Melinda Gates Foundation đã công bố 48 dự án nhận nguồn tài trợ của chương trình trị giá 5 triệu USD để phát triển các ứng dụng AI được xây dựng trên mô hình ngôn ngữ lớn nhắm đến giải quyết các vấn đề cấp bách ở những quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

Mỗi dự án sẽ nhận được 100.000 USD. Những dự án này nghiên cứu các vấn đề trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ phát triển chatbot dựa vào ChatGPT để tạo và quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử chi tiết cho nhân viên chăm sóc sức khỏe bà mẹ ở Pakistan đến công cụ dạy kèm AI để cung cấp giáo dục chuyên biệt cho học sinh ở Kenya.

Trong khi phần lớn những dự án nhận tài trợ đang hướng tới thử nghiệm việc sử dụng AI tạo sinh cho các vấn đề chăm sóc sức khỏe như đánh giá nguy cơ lây nhiễm HIV, chăm sóc trước sinh và kê đơn thuốc kháng sinh, thì một số khác lại tập trung vào việc áp dụng công nghệ này cho các vấn đề khác xảy ra ở địa phương. 

Chẳng hạn, một nhóm gồm các nhà khoa học ở Uganda có kế hoạch sử dụng khoản tài trợ này để xây dựng ứng dụng dựa trên ChatGPT nhằm cung cấp cho nông dân thông tin về bệnh cây trồng. Trong dự án, các nhà khoa học đang lên kế hoạch xây dựng bộ dữ liệu bằng tiếng Luganda.

Tại Việt Nam, một nhà nghiên cứu đang tạo chatbot tư vấn cho người dân vùng bị xâm nhập mặn bằng cách tinh chỉnh GPT-4 với dữ liệu bằng tiếng Việt.

Trong khi đó, tổ chức phi lợi nhuận ở Brazil có kế hoạch sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn để phát triển bot hỗ trợ cho nhà tâm lý học và luật sư giúp đỡ những phụ nữ trải qua bạo lực giới.

Ở thời điểm hiện tại, hầu hết công ty AI lớn đều nằm ở các nước giàu. Mục tiêu của sáng kiến này là khuyến khích sự phát triển của AI tạo sinh trên toàn thế giới để có thêm nhiều người hưởng lợi từ công nghệ này.

“Thông thường, những tiến bộ trong công nghệ mang lại lợi ích không đồng đều ở nhiều nơi trên thế giới do các kiểu phân biệt đối xử, bất bình đẳng và thiên kiến hiện hữu,” Juliana Rotich, nhà khoa học máy tính người Kenya, thành viên của ủy ban an toàn AI của quỹ, cho biết.

“Hầu hết các công cụ đang được phát triển ở Bắc bán cầu sử dụng dữ liệu từ các khu vực có nguồn lực thấp hơn nên dữ liệu đó thường không đầy đủ hoặc không chính xác.”

Các ứng dụng chatbot yêu cầu người dùng nhập lời gợi ý dựa trên văn bản nhưng không phải ai cũng nói được tiếng Anh hoặc có điện thoại thông minh. Đó là lý do một số nhà nghiên cứu lên kế hoạch phát triển một tính năng chuyển đổi giọng nói (bằng ngôn ngữ địa phương) thành văn bản để giúp AI tạo sinh dễ tiếp cận hơn.

Họ cũng phải đối mặt với các lỗi của ChatGPT và những thứ tương tự, được đào tạo dựa trên hàng tỉ thông số của dữ liệu công khai chưa được lọc và vật lộn với những thông tin không chính xác trong thực tế cũng như thành kiến về chủng tộc và giới tính. Để giải quyết mối lo ngại này, quỹ tạo ra một trung tâm hỗ trợ gồm nhiều chuyên gia AI trên thế giới để hướng dẫn những nhà nghiên cứu nhận tài trợ đánh giá rủi ro tiềm ẩn.

Trong hai tuần, đội của Brey đã nhận khoảng 1.300 đề xuất từ các nhà nghiên cứu, tổ chức phi lợi nhuận và công ty tư nhân ở 103 quốc gia. Các ứng dụng này được đánh giá dựa trên một số tiêu chí, bao gồm nghiên cứu phải được thực hiện ở quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, tập trung vào một vấn đề xã hội quan trọng. Ngoài ra, họ phải sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn cho ứng dụng. 

Zameer Brey, quyền phó giám đốc phụ trách các nỗ lực phát triển AI của quỹ cho biết, tiêu chí cuối cùng rất quan trọng vì mục tiêu của chương trình là đánh giá những vấn đề thực tế mà mô hình ngôn ngữ lớn sẽ gây ra cho người dùng ở các quốc gia đang phát triển, chẳng hạn như mức độ truy cập của những công cụ này.

Những nhà nghiên cứu được chọn sẽ có ba tháng để hoàn thành dự án, trong đó họ chủ yếu sử dụng và tinh chỉnh GPT-4 và GPT 3.5 của OpenAI, với một số dự án sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn như LaMDA và Bert của Google cũng như mô hình chuyển văn bản thành văn bản được đào tạo trên 100 ngôn ngữ được gọi là mT5.

Brey cho biết, thông qua chương trình mới, Gates Foundation hi vọng sẽ xây dựng một “cơ sở bằng chứng” về những trường hợp sử dụng, rào cản và học tập AI tạo sinh, đồng thời xác định cách AI có thể được ứng dụng trong các cộng đồng thu nhập thấp.

Biên dịch: Gia Nhi

———————-

Xem thêm:

Novavax hợp tác với Gates Foundation để phát triển vaccine phòng sốt rét và lao
Bill Gates không đề xuất tạm dừng phát triển AI vì không thực tế