Đồng peso của Philippines mất giá do bê bối tham nhũng

Sụt giảm giá trị đồng peso cho thấy niềm tin rất thấp của nhà đầu tư vào ổn định của Philippines. Xu hướng trên đảo ngược sự phục hồi mạnh mẽ trong năm 2024, nhờ dòng vốn do người lao động Philippines ở nước ngoài gửi về.

Thời điểm căng thẳng thương mại Mỹ – Trung lên cao, hầu hết tiền tệ châu Á đều bị ảnh hưởng. Peso lại nổi lên như nơi trú ẩn an toàn. Sự ổn định dựa trên logic đơn giản: kiều hối bằng USD gửi về bảo vệ đồng peso khỏi bị bán tháo.

Tình thế đã thay đổi. Kiều hối đang bị giảm hiệu quả bởi cáo buộc tham nhũng có hệ thống. Hàng loạt công trình chống lụt bị gian lận, tiền chi nhưng không xây, đã gây ra cuộc khủng hoảng niềm tin, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường.

Ngày 28.10, đồng peso xuống mức thấp kỷ lục 59,262 đổi 1 USD, cao hơn mức 59,168 thiết lập năm 2022. Cùng ngày, Ngân hàng Trung ương Philippines (BSP) cho biết, đồng peso mất giá phản ánh lo ngại của thị trường về khả năng tăng trưởng kinh tế chậm, tranh cãi chi tiêu cơ sở hạ tầng, cũng như kỳ vọng về chính sách nới lỏng tiền tệ bổ sung.

Tính đến ngày 7.11, đồng peso vẫn giữ mức thấp 58,9 đổi 1 USD.

Theo số liệu chính thức công bố ngày 7.11, GDP Philippines chỉ tăng 4% trong quý 3, thấp hơn nhiều mức 5,24% của quý 3.2024. Các phân tích chỉ ra, tăng trưởng có thể đạt 6% nếu nguồn vốn công dùng hiệu quả.

Bộ trưởng Tài chính Ralph Recto ngày 14.10 nói rằng, thu ngân sách đang chậm lại do tham nhũng, trực tiếp cản trở phát triển kinh tế.

Tâm lý nhà đầu tư ngay lập tức bị ảnh hưởng. Ông Michael Enriquez, chủ tịch Sun Life Investment Management & Trust nói: “Tham nhũng khiến peso suy yếu. Chênh lệch lãi suất đã tồn tại trong thời gian dài, nhưng giá trị đồng tiền không phản ánh mạnh điều này. Để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư, cần có kết quả điều tra chống tham nhũng rõ ràng, cũng như cải cách tất cả cơ quan chính phủ.”

Giáo sư Leonardo Lanzona từ đại học Ateneo De Manila chỉ ra, kinh tế Mỹ tiếp tục tăng trưởng bất chấp trở ngại thương mại toàn cầu. Ông nói: “Mất giá của peso cơ bản do sức mạnh liên tục tăng của kinh tế Mỹ, bất chấp sự kém cỏi của ông Trump. Tiếp tục đầu tư vào Mỹ, nhất là trí tuệ nhân tạo, giúp kinh tế nước này mạnh lên và peso yếu đi.”

Theo ông Lanzona, thuế quan cao mà Mỹ áp đặt với Philippines cũng làm giảm giá đồng peso. Thâm hụt thương mại, chênh lệch lãi suất và lạm phát cao, làm trầm trọng thêm vấn đề của đồng peso. Xuất khẩu tốt và kiều hối nhiều cũng không giúp tình hình cải thiện.

Kiều hối từ nước ngoài đổ về Philippines vẫn ổn định. Tháng 8.2025, con số là 2,98 tỷ USD, tăng nhẹ so với tháng 7.

Về vấn đề nhà đầu tư tháo chạy, một chuyên gia ngân hàng giấu tên nói: “Họ rút khỏi Philippines không hẳn vì nền tảng kinh tế yếu kém, mà vì hệ thống không có liêm chính. Nên bắt giữ những quan chức tham nhũng và yêu cầu họ bồi thường để lấy lại niềm tin.”

Lâu nay nhiều người dân Philippines tin rằng, peso yếu cộng với kiều hối cao có lợi cho nền kinh tế. Peso yếu thì thu nhập bằng USD của lao động Philippines ở nước ngoài gửi về sẽ nhiều hơn, thúc đẩy chi tiêu hộ gia đình.

Tuy nhiên ông Robert Dan Roces, chuyên gia kinh tế tại SM Group nhận định: “Khoảng cách lãi suất thúc đẩy dòng vốn chảy ra, gây áp lực lên tỷ giá. Với 1 quốc gia nhập khẩu ròng, peso yếu khiến chi phí nhiên liệu, thực phẩm và nợ tăng, tạo áp lực cho tăng trưởng.”

Theo ông, kiều hối đang mang lại nhiều giá trị cho các gia đình, nhưng giá cả leo thang có thể tiêu trừ phần lớn lợi ích đó.

BSP cũng nhận ra thách thức. Lo ngại tăng trưởng yếu từ bê bối tham nhũng khiến BSP tiếp tục hạ lãi suất. Trong năm 2025, BSP đã 4 lần giảm, xuống còn 4,75%.

Theo giới chuyên gia, ưu tiên nhu cầu nội địa và khôi phục tâm lý kinh doanh, thay vì tập trung ổn định tiền tệ, cho thấy BSP đang thoải mái để thị trường tự quyết định tỷ giá hối đoái.

BSP sẽ họp hội đồng tiền tệ lần cuối cùng trong năm 2025 vào ngày 11.11. Đây là thời điểm quan trọng khi mùa lễ hội làm tăng chi tiêu, đẩy nhu cầu USD để nhập khẩu hàng hóa. Điều này gây áp lực khiến peso có thể giảm giá thêm, bất kể chính sách tiền tệ như thế nào.

(Biên dịch: NVP)