Tương lai là vũ trụ ảo có độ phân giải thấp

Khi Phillip Wang giới thiệu Gather, startup sáu tháng tuổi, cho các nhà đầu tư mạo hiểm cuối năm 2020, anh mời họ lên sân thượng văn phòng công ty. Không gian này thật lý tưởng để thương lượng hợp đồng, với ánh đèn neon xanh lục rực rỡ hắt vào từ thành phố và những đám mây mang sắc hồng cam. Anh có thể khoe mức giá với các nhà đầu tư tiềm năng. Đối với quy mô của công ty Gather- 25 nhân viên vào thời điểm đó – công ty chỉ phải trả 175 đô la Mỹ một tháng để thuê toàn bộ tòa nhà.

Vì đó là văn phòng ảo, cả công ty tồn tại bên trong ứng dụng do công ty phát triển. Ngày nay, do những biến thể virus corona mới khiến nhiều nhân viên chưa trở lại nơi làm việc nên 100 ngàn người đi làm bằng cách đăng nhập vào trang web của Gather mỗi ngày. Hơn 15 triệu người sử dụng trang web ít nhất một lần — nhiều người sử dụng để tham gia các hội nghị ảo và các bữa tiệc sinh nhật, biểu diễn nhạc rock và đám cưới.

“Nhiều người hình dung metaverse như một vũ trụ khoa học viễn tưởng chỉ còn cách chúng ta năm, bảy năm tới,” Wang nói với tốc độ nhanh gấp ba. “Họ hình dung những thế giới viễn tưởng này chỉ có các công ty công nghệ lớn mới xây dựng được.”

Nhưng CEO 23 tuổi có kiểu tóc vuốt dựng lên đã xây dựng thành công metaverse khá thân thiện với người dùng. Thay vì giống như thế giới giả tưởng bóng bẩy, thế giới ảo của Gather có độ phân giải thấp nhất định, gợi nhớ đến trò chơi điện tử Pokémon 20 năm qua. Người chơi di chuyển hình đại diện 2D xung quanh bằng các phím mũi tên, di chuyển vào và ra khỏi các cuộc trò chuyện video khi họ đi ngang qua những người khác. Cho dù đó chỉ đơn giản là phiên bản Zoom mang tính tương tác cao hơn hay là nền tảng cho tương lai chung của chúng ta, Gather đang thu hút sự chú ý của thung lũng Silicon.

Do bốn sinh viên mới tốt nghiệp đại học thành lập trong bối cảnh đại dịch bùng phát, startup đã nhanh chóng phát triển lên 75 nhân viên và được các nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu đầu tư 77 triệu đô la Mỹ, mới đây nhất là vào tháng 11 được định giá ở mức 700 triệu đô la Mỹ. Gather từ chối tiết lộ doanh thu, nhưng Forbes ước tính công ty đã đạt hơn 10 triệu đô la Mỹ hồi năm ngoái, năm hoạt động trọn vẹn đầu tiên.

Vẻ đẹp của Gather giống như Wang từng biết thời niên thiếu, khi anh tiêu tốn vô số giờ chìm đắm trong các game không hề nổi bật về đồ họa như Minecraft ở ngoại ô Seattle. Anh cũng say mê tin học và toán học. Trong năm thứ hai trung học, anh lọt vào tốp 100 trong 70 ngàn người tham gia Olympic toán dành cho học sinh trung học. Trong năm cuối trung học, anh nhận được việc làm học máy suốt cả năm tại Microsoft và tiếp tục học Đại học Carnegie Mellon, tốt nghiệp sau ba năm học.

Sau khi tốt nghiệp, Wang và người bạn học Kumail Jaffer và Cyrus Tabrizi được nhận vào vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator danh tiếng năm 2019. Bộ ba đã làm việc chăm chỉ với mục tiêu xây dựng phần cứng tạo điều kiện kết nối xã hội trở nên dễ dàng. Nhưng họ đã từ chối kinh doanh, thậm chí bỏ qua “ngày hội đầu tư”, trong thời gian đó các thành viên khác ở vườn ươm đã mời chào hàng trăm nhà đầu tư tiềm năng. “Thời gian đó rất hữu ích, khi chúng tôi bị áp lực phải làm tất cả những thứ đó rồi mới nhận ra mình không phù hợp,” Wang nói.

Đến tháng 5.2020, họ đã tiêu hết số tiền 150 ngàn đô la Mỹ của Y Combinator. Wang và Jaffer đề xuất con đường khác để có thể thương mại hóa các cuộc họp như hội nghị học thuật khi loại hình này chuyển sang trực tuyến. Tabrizi không đồng ý. Wang và Jaffer tách ra, ra mắt Gather cùng với các kỹ sư tốt nghiệp viện Công nghệ Massachusetts là Alex Chen và Nate Foss, những người gặp Wang trong thời thực tập hồi đại học.

Bị thực tế ảo hấp dẫn, cả bốn người đã scan cơ thể mình, tái tạo môi trường thực tế trong thế giới trực tuyến, dành tám giờ mỗi ngày để làm việc với bộ tai nghe và kính đeo trên mặt. “Đó là lúc chúng tôi nhận ra vẫn còn nhiều thứ cần phải làm,” Wang cho biết. “Nhưng khi chúng tôi có thể hơi nheo mắt lại để nhìn qua kính thực tế ảo thì thấy được toàn bộ hình ảnh về thế giới ảo đang trở nên lớn dần.”

Để nhanh chóng xây dựng môi trường có thể truy cập, Gather đã trở lại công nghệ có sẵn: bàn phím, chuột và nghệ thuật pixel có độ phân giải thấp trên trình duyệt web. Họ ra mắt phiên bản đầu tiên tháng 5.2020. Phiên bản này nhanh chóng được sử dụng rộng rãi ở các trường đại học. Giáo sư và các sinh viên của Đại học Chicago đã sử dụng để tái tạo ra trường học ảo để mọi người có thể học với nhau hoặc gặp gỡ nói chuyện xung quanh khuôn viên trường; các thành viên của khoa vật lý sớm bị phát hiện sử dụng phiên bản này để chơi bài trong phòng chờ.

Các nhà lãnh đạo của thung lũng Silicon đã nhanh chóng chú ý đến. Dylan Field, nhà sáng lập 29 tuổi kiêm CEO của Figma, startup thiết kế trị giá 10 tỉ đô la Mỹ, đã liên hệ với Wang vào tháng 11.2020, trước khi những người sáng lập bắt đầu nghĩ về mô hình kinh doanh. “Anh ấy nói với tôi là không rõ liệu có thể đưa mô hình này trở thành mô hình thương mại hay không,’” Field nhớ lại.

Không nản lòng, anh giới thiệu Wang với thêm nhiều nhà đầu tư mạo hiểm. Có thể đoán trước được, Wang đã làm họ thất vọng khi nói: “Ông bà phải sẵn sàng cho khả năng Gather biến thành Wikipedia,” đề cập đến trang web phi lợi nhuận nổi tiếng nhất trên Internet. Đối tác của Sequoia Capital, Shaun Maguire, đã hình dung trước sự do dự của Wang. “Những người sáng lập Gather quả quyết metaverse đang được hình thành, nhưng vấn đề ở chỗ: Làm thế nào để bạn đảm bảo vũ trụ ảo này được phát triển tốt nhất có thể?” Maguire, người dẫn đầu vòng gọi vốn đầu tiên của công ty trị giá 26 triệu đô la Mỹ hồi tháng 1.2021, nói.

Trong khi các startup thường mất một năm trở lên để tăng trưởng đến mức có thể thuyết phục các nhà đầu tư mạo hiểm yên tâm đầu tư lại, nhưng Sequoia lại quyết tâm đầu tư cho Gather ngay cả trước khi vòng gọi vốn đầu tiên được công bố. “Công ty thực sự tăng trưởng trong khoảng thời gian từ tháng giêng đến tháng ba,” Maguire nói.

Trong khi tối ưu hóa mã video, doanh thu Gather tăng gấp bốn lần hằng tháng lên 400 ngàn đô la Mỹ nhờ vào các khách hàng như Coca-Cola và Amazon đang xây dựng bản sao của thế giới ảo tưởng từ bộ phim truyền hình phát trực tuyến bom tấn The Wheel of Time (Vòng quay thời gian). Sequoia và Index Ventures đã dẫn đầu vòng gọi vốn thứ hai trị giá 50 triệu đô la Mỹ của công ty. Y Combinator và Field của Figma cũng là những nhà đầu tư.

“Mặc dù Thung lũng Silicon hay đưa ra lời khuyên ‘tiến lên nhanh chóng và phá vỡ mọi thứ’ nhưng có rất ít công ty thật sự tăng trưởng thần tốc,” Field nói. “Họ phát triển nhanh đội ngũ và xây dựng văn hóa chỉ trong sáu tháng, trong khi đó chúng ta mất gần năm năm để thực hiện.” Từ ngôi nhà tạm thời hiện tại ở Nam California, Wang dự định đi đến nhiều nơi khác trong năm nay, dành nhiều tháng ở Pittsburgh, Boston, London và Thụy Sĩ, trong tất cả khoảng thời gian đó anh làm việc trực tuyến từ trụ sở chính của Gather.

Anh đùa là một ngày nào đó, mọi người có thể mua sắm trong các trung tâm mua sắm kỹ thuật số trên ứng dụng của anh hoặc cùng nhau xem phim với bạn bè ở một quốc gia khác. Hoặc có thể Gather sẽ trở thành một công ty cung cấp cơ sở hạ tầng, giúp những người khác xây dựng những trải nghiệm này. Cho dù startup 22 tháng tuổi của anh chọn hướng nào, công ty chắc chắn sẽ tăng trưởng nhanh. Đối với những người mới xây dựng metaverse, tầm nhìn năm năm của Field là một hồi chuông báo tử.

———————————

SÁCH LƯỢC
Theo John Dobosz
Ngày nay, văn phòng có thể vắng vẻ và các công ty như Gather có tiềm năng tạo ra thị trường ngách sinh lợi trong thế giới làm việc ảo. Tuy nhiên, ngoài các văn phòng ra, có rất nhiều nơi vẫn mở cửa và cổ tức đang gia tăng. Agree Realty ở Bloomfield Hills, Michigan là một quỹ tín thác đầu tư bất động sản cho thuê bất động sản bán lẻ để nhượng quyền thương mại quốc gia như 24 Hour Fitness, 7-Eleven, Wawa và PetSmart. Doanh thu của quỹ năm nay dự kiến sẽ tăng 23%, lên 416 triệu đô la Mỹ, với nguồn vốn từ hoạt động tăng 7,8%, lên 3,85 đô la Mỹ mỗi cổ phiếu. Mỗi cổ phiếu được nhận 0,227 đô la Mỹ hằng tháng và Agree thu về lợi nhuận 4,3%.

——————————–

Biên dịch: Quỳnh Anh
Bản in theo tạp chí Forbes Việt Nam số 103, tháng 3.2022

*Nguồn: Y Combinator. Giá trị đã được điều chỉnh để phản ánh vốn hóa thị trường tính đến ngày 26.1.2022, hoặc nguồn vốn gần đây nhất.