Tham vọng chấn hưng bóng đá nữ của bà Michele Kang

Ngồi trên chiếc ghế bọc nỉ xám trong phòng khách nhà riêng giữa lòng London, bên dưới một chiếc đèn chùm khổng lồ khiến cả cây đàn dương cầm gần đó trông thật nhỏ bé, tâm trí Michele Kang bất chợt nghĩ đến This Old House, chương trình truyền hình chuyên cải tạo nhà cửa nổi tiếng ở Mỹ. Vừa xong buổi làm việc với kiến trúc sư trong phòng họp bên dưới căn hộ năm phòng ngủ ở Knightsbridge, tâm trí bà vẫn còn luẩn quẩn với những bản thiết kế.

Bà tự nhận mình yêu thiết kế. Nhưng bà cũng thừa nhận không đủ kiên nhẫn để xem hết cả một mùa phát sóng dài tập.

“Tôi chỉ muốn thấy ảnh trước và sau khi cải tạo,” Kang, 65 tuổi, chia sẻ. “Ai quan tâm đến phần giữa chứ? Tôi chỉ muốn thấy thành phẩm cuối cùng thôi.”

Cả cuộc đời, Kang chỉ tập trung vào đích đến. Chính tư duy đặt kết quả lên tất cả đã giúp bà trở thành một nữ doanh nhân công nghệ xuất chúng với tài sản ước tính 1,2 tỷ USD. Dù trong thâm tâm bà ước có thể bỏ qua đoạn đường vòng, bà cũng là người từng lên kế hoạch tỉ mỉ cho sự nghiệp suốt 30 năm sau khi tốt nghiệp ngành Kinh tế tại Đại học Chicago và nhận bằng MBA từ Đại học Yale. Bà quyết định dành 10 năm đầu tiên làm tư vấn để học hỏi toàn diện cách vận hành doanh nghiệp, tiếp theo là 10 năm làm điều hành trước khi thực hiện ước mơ cả đời bà: trở thành CEO.

Cột mốc đó được đánh dấu vào năm 2008 với việc thành lập Cognosante, hãng công nghệ y tế mà bà đã bán vào năm 2024 với mức giá hơn một tỷ USD.

Bạn bè và các đối tác kinh doanh mô tả Michele Kang là người luôn chuẩn bị kỹ lưỡng đến từng chi tiết. John Textor, cựu chủ tịch điều hành của nền tảng phát trực tuyến thể thao FuboTV kể ông thường cố tình đến sớm để “bắt quả tang” bà, ấy vậy nhưng “không quan trọng tôi đến sớm cỡ nào. Bà ấy luôn chỉn chu, từ bộ đồ cao cấp, kiểu tóc hoàn hảo đến thần thái sắc sảo. Trong khi tôi còn ngáp ngủ thì bà ấy đã ghi chép rồi,” ông kể lại.

Dẫu vậy, bản thân Kang cũng không lường trước bước ngoặt sự nghiệp ở chương tiếp theo. Sáu năm trước, một cuộc hội ngộ tình cờ tại một sự kiện ở Capitol Hill đã khơi dậy sự quan tâm của bà đối với bóng đá chuyên nghiệp. Giờ đây, bà đang là chủ sở hữu của ba đội bóng nữ hàng đầu: Washington Spirit thuộc Giải Bóng đá nữ quốc gia Mỹ (NWSL), OL Lyonnes tại Giải VĐQG Pháp và London City Lionesses, đội vừa thăng hạng lên Giải Ngoại hạng nữ Anh. Điều gây bất ngờ hơn cả là người phụ nữ khiêm tốn ấy nay lại được xem là gương mặt đại diện toàn cầu cho làn sóng đầu tư vào thể thao nữ.

“Tôi thậm chí còn không biết Lionel Messi là ai,” bà bật cười khi nhắc đến siêu sao bóng đá người Argentina. “Vậy mà giờ tôi lại ở đây.”

Kang tiếp quản Washington Spirit vào năm 2022 với mức định giá 35 triệu USD, khi ấy bị coi là mức giá “trên trời” cho một đội bóng nữ. Nhưng thực tế đó lại là món hời. Forbes  ước tính hiện Spirit có giá khoảng 130 triệu USD, và họ không phải đội duy nhất chứng kiến mức tăng trưởng ngoạn mục như vậy.

Năm ngoái, đội Angel City FC tại Los Angeles được bán với mức định giá kỷ lục 250 triệu USD cho CEO của Disney, Bob Iger cùng vợ, Willow Bay. Đến tháng một năm nay, NWSL đã trao suất nhượng quyền thứ 16 cho thành phố Denver với phí gia nhập lên đến 110 triệu USD.

“Michele thật sự đã kích hoạt làn sóng bùng nổ định giá này,” ủy viên NWSL Jessica Berman nhận định.

Trong tương lai không xa, Kang tin rằng các CLB bóng đá nữ hoàn toàn có thể đạt mức định giá từ một tỷ USD trở lên, và bà sẵn sàng chi đậm để biến điều đó thành hiện thực. Tính đến hiện tại, chỉ riêng việc mua lại ba đội bóng, đầu tư vào một loạt startup thể thao hướng đến nữ giới và đóng góp 30 triệu USD cho Liên đoàn Bóng đá Mỹ (USSF), bà đã chi hơn 200 triệu USD vào thế giới thể thao. 

Chưa dừng lại: bà đang lên kế hoạch xây dựng trung tâm huấn luyện cho đội Lionesses tại Kent, Đông Nam London. Trong tháng tư, bà công bố khoản tài trợ trị giá 25 triệu USD cho USSF thông qua việc chuyển giao trung tâm nghiên cứu phi lợi nhuận của công ty mình, tập trung vào nghiên cứu cơ sinh học của vận động viên nữ.

Tuy nhiên, cùng lúc đó, Kang và các chủ sở hữu khác vẫn đang đối mặt với một thử thách lớn nếu muốn tiệm cận mức định giá của 124 đội bóng thuộc bốn giải thể thao nam lớn nhất Bắc Mỹ, tất cả đều đã vượt mốc một tỷ USD và tăng trung bình 2.000% kể từ khi Forbes bắt đầu định giá vào năm 1998. Trong khi đó, các giải thể thao nữ vẫn còn non trẻ và phần lớn các đội chưa chứng minh được khả năng tạo ra dòng tiền thực sự. Chẳng hạn, dù Spirit từng vô địch NWSL năm 2021 và vào đến trận chung kết năm 2024, doanh thu của họ năm ngoái chỉ đạt khoảng 15 triệu USD. Trong khi D.C. United, đội bóng nam thi đấu cùng sân vận động, đã thu về 90 triệu USD trong năm 2024, theo ước tính của Forbes.

Những con số này cộng với khoảng cách thu nhập lớn giữa cầu thủ nam và nữ, sự chênh lệch trong độ phủ truyền thông và không ít lần bị phân biệt đối xử đã khiến một số người hoài nghi, cho rằng làn sóng đầu tư vào thể thao nữ hiện nay chỉ là “cú hích xã hội” nhất thời.

Kang không đồng tình với quan điểm đó. “Đây không phải hoạt động từ thiện, cũng không phải chính sách DEI (Đa dạng, Bình đẳng và Hòa nhập) của một tập đoàn nào cả,” bà nói.

“Tôi đang trên một hành trình để chứng minh rằng đây là một cơ hội làm ăn tốt, không chỉ là một ngành kinh doanh, mà còn là một ngành kinh doanh hiệu quả.”

•  •  •

Kang tự nhận mình là người “rất, rất kín tiếng,” và nói rằng bà vẫn đang tập làm quen với sự chú ý mà thể thao chuyên nghiệp mang lại. Khi ngồi trò chuyện với phóng viên tại nhà riêng, bà bật cười: “Anh định phỏng vấn tôi một tiếng thật à? Tôi không có đủ chuyện để kể suốt một tiếng đâu.”

Nhưng đừng nhầm tưởng khiêm tốn đồng nghĩa rụt rè. “Khi bước vào phòng, bà ấy lập tức chiếm trọn sự chú ý, điều đó rất khó làm, nhất là trong môi trường toàn đàn ông,” huyền thoại bóng rổ kiêm tỷ phú Earvin “Magic” Johnson nhận xét.

Johnson đã gia nhập đội Spirit năm ngoái với tư cách nhà đầu tư thiểu số kiêm đối tác chiến lược. Berman, ủy viên của NWSL, vẫn nhớ lần đầu gặp Kang trong một buổi ăn sáng năm 2022: “Bà ấy là người chỉn chu nhất tôi từng gặp, đến mức khiến tôi có phần bị choáng.”

Từ những ngày đầu đời, Kang đã là người không ngại dẫn đầu. Lớn lên ở Hàn Quốc, bà thường từ chối học đàn và chọn chơi thể thao. (Nhiều năm sau, khi vài người bạn thi vào Juilliard, bà đùa với mẹ: “Giá như hồi đó mẹ ép con học piano!”)

Tên thật của bà là Yong-mee. Khi ấy, bà luôn mong muốn được theo chân cha mình du học Mỹ, nhưng bố mẹ không mặn mà gì với việc cho cô con út vượt nửa vòng trái đất. Cuối cùng, Kang đã thuyết phục được cha mẹ cho mình đi Mỹ học vào đầu những năm 1980.

“Tôi nói khéo một chút kiểu như: nếu không cho con đi, biết đâu điều gì đó tồi tệ sẽ xảy ra với con,” Kang, nay đã ly hôn, nhớ lại với nụ cười đầy ẩn ý.

Sau khi hoàn tất chương trình MBA, Kang trở thành đối tác tại Ernst & Young, chuyên mảng công nghệ cao và viễn thông. Năm 2000, bà chuyển sang tập đoàn TRW (chuyên sản xuất linh kiện, phụ tùng xe hơi), giữ vị trí đứng đầu mảng chiến lược doanh nghiệp cho các mảng hoạt động không liên quan đến xe hơi, bao gồm phát triển vũ khí và tàu vũ trụ.

Khi TRW bị tập đoàn hàng không Northrop Grumman thâu tóm bằng một thương vụ thù địch hai năm sau đó, Kang nhìn thấy cơ hội. “Họ giao cho tôi mảng công nghệ y tế đang rơi vào cảnh thua lỗ nặng nề,” bà kể. “Họ nghĩ rằng nếu tôi làm hỏng thì cũng chẳng gây hậu quả nghiêm trọng gì.”

Nhưng thực tế, thời điểm ấy lại vô cùng thuận lợi. Năm 2004, tổng thống Mỹ George W. Bush phát động sáng kiến đảm bảo mọi công dân được tiếp cận hồ sơ y tế điện tử và thành lập Mạng lưới Thông tin Y tế Quốc gia để hiện thực hóa điều đó.

Northrop Grumman là một trong bốn công ty được chọn xây dựng mạng lưới này và ký hợp đồng trị giá 68 triệu USD để số hóa hồ sơ y tế cho nhân viên Bộ Quốc phòng Mỹ. Từ năm 2003 đến 2007, Kang đã giúp bộ phận của mình tăng trưởng doanh thu gấp ba lần.

Khi đã nắm chắc kiến thức trong lĩnh vực công nghệ y tế, vốn được cho là còn rất lạc hậu vào thời điểm đó (và thậm chí đến giờ vẫn vậy, theo nhiều người), Kang quyết định khởi nghiệp. Năm 2008, bà lập ra Cognosante từ văn phòng nhỏ phía trên nhà để xe tại Bethesda, bang Maryland.

Theo lời bà kể, Cognosante không làm gì “ghê gớm.” Nhưng bà nhận ra khi bệnh viện và hiệu thuốc đồng loạt chuyển từ hồ sơ giấy sang hệ thống số, đã xuất hiện quá nhiều hệ thống khác nhau không thể kết nối, chẳng hạn như mỗi nơi lại dùng một định dạng tập tin riêng cho thông tin bảo hiểm hoặc dùng mã bệnh khác nhau. Cognosante giúp kết nối những điểm rời rạc đó, giúp bác sĩ và nhân viên y tế truy cập hồ sơ, hình ảnh chẩn đoán từ bất cứ đâu, đặc biệt tập trung vào cải thiện luồng thông tin tại các cơ quan y tế cấp bang.

Nhưng lần này, thời điểm lại không còn thuận lợi. Chỉ vài tháng sau khi thành lập Cognosante, khủng hoảng tài chính từ thị trường cho vay dưới chuẩn khiến cả nền kinh tế rơi vào suy thoái. Trong lúc các ngân hàng hoang mang cực độ, Kang đã phải bán ra khoảng 700 ngàn USD cổ phiếu Northrop Grumman để duy trì hoạt động công ty.

“Tôi nhận được rất nhiều đề nghị đầu tư vào những gì mình đang làm, nhưng tôi không nhận bất kỳ khoản nào, không phải vì tôi không cần tiền, mà vì nếu nhận tiền từ họ, tôi sẽ không thể dấn thân theo kiểu rủi ro mà tôi định sẽ làm,” bà chia sẻ.

Sau khi vượt qua cơn bĩ cực, Cognosante bắt đầu mở rộng mạng lưới khách hàng sang các cơ quan liên bang như Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, và Trung tâm Medicare & Medicaid. Công ty cũng mở rộng sang các mảng như an ninh mạng và phát hiện gian lận trong hệ thống Medicaid. Đến một thời điểm, Kang nhận ra mình có hai lựa chọn: hoặc đưa công ty lên sàn, hoặc tìm đội ngũ điều hành mới. Năm ngoái, bà chọn phương án thứ hai, bán lại Cognosante cho một công ty con của tập đoàn công nghệ Accenture của Ireland.

“Nếu muốn đưa công ty lên một tầm cao mới để cạnh tranh với những ‘gã khổng lồ,’ thì anh cần một nhóm lãnh đạo khác,” Kang nói. “Ngay từ đầu, tôi đã xác định mười năm là khoảng thời gian tối đa mình sẽ dẫn dắt tổ chức này.”

•  •  •

Kang từng hình dung mười năm tiếp theo sẽ dành cho hoạt động thiện nguyện, và đó cũng chính là kế hoạch khi bà ký tấm séc khoảng hai triệu USD để mua 35% cổ phần đội Spirit vào năm 2020.

Quyết định này đến không lâu sau một buổi gặp gỡ với các chủ đội bóng tại một buổi tiệc ở Washington D.C. do đội tuyển nữ quốc gia Mỹ tổ chức để mừng chức vô địch World Cup.

“Lúc đó tôi hoàn toàn không có chút ‘ngứa ngáy’ nào với bóng đá cả, tôi chẳng biết gì về môn thể thao này,” bà kể.

Nhưng bà rất thích ý tưởng hỗ trợ các vận động viên nữ và tin rằng nếu giải đấu này có thể rút ngắn khoảng cách với thể thao nam, thì “tương lai sẽ thật tuyệt vời, không chỉ cho các cầu thủ mà quan trọng hơn là cho rất nhiều bé gái nhỏ tuổi.” Hơn nữa, bà nói, trong suốt sự nghiệp của mình: “Tôi luôn là người đầu tiên nhảy vào khi người khác vẫn đang do dự.”

“Tôi nhìn thấy giá trị và nếu tôi không bắt đầu trân trọng nó, thì ai sẽ làm điều đó thay cho chúng ta?” bà nói. “Tôi bỏ ra 5 triệu hay 35 triệu thì cũng không KHÁC BIỆT NHIỀU.”

---

Cơ hội thật sự đến vào năm sau, khi một bê bối nghiêm trọng nhấn chìm đội bóng. Ba cầu thủ chia sẻ với tờ Washington Post rằng họ thường xuyên bị HLV Richie Burke quát tháo, sỉ nhục họ và dọa cho ngồi ghế dự bị, cả trong trận đấu lẫn khi tập luyện.

Kaiya McCullough, một hậu vệ tân binh, kể rằng Burke từng đùa cợt mang tính phân biệt chủng tộc và rằng trải nghiệm với ông ta khiến cô rơi vào trạng thái “sinh tồn,” đến mức không biết liệu mình còn muốn tiếp tục chơi bóng nữa hay không.

Burke phủ nhận mọi cáo buộc nhưng sau đó bị sa thải. Một cuộc điều tra toàn giải đấu sau đó đã phanh phui các cáo buộc tương tự với nhiều HLV ở ba đội bóng khác. Các cầu thủ của Spirit đã đăng thư ngỏ kêu gọi CEO kiêm cổ đông lớn nhất khi đó, Steve Baldwin, bán đội lại cho Kang.

Quá trình đàm phán trở nên căng thẳng, khi Baldwin bị cho là đã tố cáo Kang cố tình “dàn dựng một cuộc đảo chính.” Nhưng cuối cùng, bà đã giành quyền kiểm soát đội bóng bằng cách đưa ra mức giá cao hơn một đề nghị khác từ tỷ phú trái phiếu Todd Boehly, người sau đó đã mua lại cả hai đội nam và nữ của CLB Chelsea với tổng giá trị 5,2 tỷ USD vào tháng 5.2022.

Mức giá 35 triệu USD mà Kang đưa ra khiến nhiều người bất ngờ bởi các đội bóng tại giải NWSL trước đó hiếm khi được định giá quá năm triệu USD.

Thực tế, dù đội tuyển nữ Mỹ vô địch World Cup thì bóng đá nữ chuyên nghiệp vẫn có một lịch sử đầy thăng trầm. Giải Women’s United Soccer Association, một nỗ lực trị giá 40 triệu USD nhằm hưởng ứng làn sóng hứng khởi với môn thể thao vua sau kỳ World Cup 1999, ra mắt với tám đội vào năm 2001 nhưng phải giải thể chỉ sau ba mùa kèm khoản lỗ được cho là lên đến 100 triệu USD. Nỗ lực tiếp theo tên Women’s Professional Soccer cũng chỉ tồn tại từ năm 2009 đến năm 2011 rồi thất bại tiếp.

Đến năm 2013, giải NWSL ra đời và cho thấy nhiều tín hiệu tích cực hơn, đủ để Kang cảm thấy sẵn sàng nâng tỷ lệ sở hữu lên khoảng 80% trong thương vụ năm 2022, bất chấp việc giải đấu vẫn chưa có lợi nhuận.

“Tôi nhìn thấy giá trị, và nếu tôi không trân trọng nó thì ai sẽ làm điều đó thay cho chúng ta?” bà nói. “Tôi bỏ ra 5 triệu hay 35 triệu thì cũng không khác biệt nhiều.”

Ngay sau đó, hàng loạt thay đổi bắt đầu diễn ra, từ đầu tư vào bộ máy điều hành đến đội ngũ huấn luyện đến xây dựng lại đội hình xung quanh tiền đạo ngôi sao Trinity Rodman (con gái của huyền thoại bóng rổ Dennis Rodman).

Khi Kang mới đến, doanh thu của đội Spirit hằng năm ước tính khoảng năm triệu USD. Đến năm 2024, con số đó đã tăng gấp ba. Lượng khán giả mỗi trận cũng tăng gần gấp đôi, từ chưa đầy 6.000 người năm 2022 lên gần 14.000 người hiện nay.

“Bà ấy chưa từng chùn bước khi cần đầu tư, không chỉ để giúp Spirit tốt hơn mà còn để nâng tầm thể thao nữ nói chung,” Magic Johnson nói.

Ông chia sẻ rằng từng có cơ hội đầu tư vào một đội khác thuộc NWSL là Angel City FC, nhưng cuối cùng ông lại bị Kang thuyết phục và quyết định rót vốn vào Spirit.

“Bà ấy sẽ không dừng lại cho đến khi thể thao nữ đạt đến nơi mà nó xứng đáng thuộc về, và bà sẽ tự mình đưa nó đến đó nếu cần thiết.”

Không dừng lại ở đội Spirit, Kang đã đồng ý mua lại 53% cổ phần của đội bóng nữ Pháp, khi đó mang tên Olympique Lyonnais Féminin, vào tháng năm năm 2023, tách riêng hoạt động của đội bóng đá nữ nổi tiếng toàn cầu khỏi đội nam. Cuối năm đó, bà tiếp tục mua lại đội bóng London City Lionesses và thành lập Kynisca Sports International, một công ty mẹ có trụ sở tại London để quy tụ toàn bộ các khoản đầu tư bóng đá của bà dưới một mái nhà. Giờ bà đang nhắm đến một đội bóng tại khu vực Nam Mỹ.

Mô hình sở hữu nhiều đội bóng là điều phổ biến trong bóng đá nam chuyên nghiệp, ví dụ như City Football Group hiện đang nắm giữ hơn một chục CLB trên toàn cầu, bao gồm cả Manchester City và New York City FC.

Nhưng với bóng đá nữ, đây vẫn là một mô hình mới, trong đó Kang đang áp dụng các nguyên tắc vận hành hiệu quả từ bóng đá nam. Nhờ việc tập trung hóa các hoạt động tuyển trạch toàn cầu, đào tạo cầu thủ và huấn luyện viên, bà có thể tối ưu chi phí cho toàn bộ hệ thống. Đồng thời, sự hiện diện tại nhiều quốc gia giúp bà thu hút các thương hiệu toàn cầu trở thành nhà tài trợ. Công ty cũng đang phát triển các chuẩn mực chung cho hệ thống cơ sở vật chất, khi Kang lên kế hoạch xây dựng các trung tâm huấn luyện hiện đại cho cả ba đội bóng của mình.

“Michele xuất hiện và bắt đầu nói về tỷ lệ chấn thương dây chằng trong chu kỳ kinh nguyệt, bà ấy đang rót tiền vào nghiên cứu cơ thể phụ nữ và cách huấn luyện phù hợp với thể trạng nữ giới,” chia sẻ từ John Textor, người đứng đầu Eagle Football Holdings, công ty từng sở hữu đội bóng Lyon (OL Lyonnes) và hiện vẫn là cổ đông thiểu số sau khi Kang mua lại.

“Bà ấy không phải con thuyền trôi theo thủy triều đang lên, chính bà là người làm cho thủy triều dâng.”

Sau tất cả, cuối cùng cũng có ai đó bắt đầu theo kịp sự nhiệt huyết của Kang. Trong năm qua, NWSL đã thu hút được các nhà tài trợ danh tiếng như AT&T và Google. Và bước ngoặt tài chính thực sự diễn ra vào năm 2023 khi giải đấu ký kết loạt hợp đồng bản quyền truyền hình với CBS, ESPN, Ion và Amazon Prime, tổng trị giá 240 triệu USD trong vòng bốn năm, cao gấp khoảng 60 lần so với mức phí bản quyền trước đó.

Kang, người đứng giữa làn sóng này, vẫn chưa thể tin nổi những gì mình đã làm được chỉ trong năm năm. “Việc tôi đang nói về từ ‘di sản’ lúc này thật sự rất siêu thực,” bà chia sẻ. Nhưng đồng thời, bà cũng tận hưởng từng khoảnh khắc và vô cùng tự hào về các đội bóng của mình. Bà cố gắng có mặt tại hầu hết các trận đấu của Spirit. Khi nhắc đến trận thua trong trận chung kết mùa giải 2024, bà chỉ biết cười lớn và nói: “Đừng nhắc đến chuyện đó nữa.”

Vậy liệu Spirit sẽ trở lại và giành cúp vô địch vào tháng 11 tới? Bà cười rạng rỡ rồi nói: “Chắc chắn rồi. Nhớ lời tôi đấy nhé.”

Biên dịch: Hoàng Thi, Biên tập: Trí Vương — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 7/8.2025