Khi ông lớn vận tải biển Yinson vươn tầm thế giới

Sau khi dự hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Lima, thủ đô Peru vào tháng 11 năm ngoái, thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim tranh thủ ghé thăm Rio de Janeiro để tham dự một buổi tiệc ấm cúng do doanh nhân Lim Han Weng cùng con trai là Lim Chern Yuan tổ chức, nhằm chúc mừng lễ khai trương văn phòng mới của Yinson Production tại Brazil.

Yinson Production là doanh nghiệp chủ lực của Yinson Holdings, tập đoàn niêm yết trên sàn Bursa Malaysia, đồng thời là “đứa con tinh thần” của gia đình ông Lim. Thủ tướng Anwar không tiếc lời ca ngợi công ty khi gọi đây là biểu tượng thể hiện “cam kết của Malaysia trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng toàn cầu bằng sự đổi mới sáng tạo và tinh thần trách nhiệm.”

Chỉ sau hơn 10 năm, công ty có trụ sở tại Kuala Lumpur với giá trị vốn hóa thị trường 1,1 tỷ USD đã vươn mình thành thế lực toàn cầu trong lĩnh vực cung cấp tàu nổi, xử lý, chứa và chất dỡ dầu (FPSO). Đây là những cỗ máy khổng lồ nổi trên biển, có thể hút dầu từ đáy đại dương, xử lý tạp chất, lưu trữ dầu thô và chuyển nó sang các tàu vận chuyển. Giá mỗi chiếc có thể vượt một tỷ USD, một con số xứng tầm dành cho những “mỏ vàng đen.”

Hiện Yinson sở hữu chín tàu FPSO, hoạt động theo các hợp đồng thuê dài hạn từ 15 đến 25 năm tại nhiều quốc gia trải dài từ Angola, Ghana, Nigeria đến Việt Nam và đặc biệt là Brazil.

Kể từ khi đặt chân vào khu vực Mỹ Latinh vào năm 2018, vốn là thị trường FPSO sôi động bậc nhất hành tinh, Yinson đã nhanh chóng xây dựng được vị thế. Công ty đang vận hành hai tàu theo hợp đồng ký với tập đoàn dầu khí quốc doanh Petrobras và một tàu khác với công ty tư nhân Enauta. Chỉ riêng Brazil đã đóng góp khoảng 40% trong tổng doanh thu 7,6 tỷ ringgit (tương đương 1,7 tỷ USD) trong năm tài chính kết thúc vào tháng 1.2025.

“Chúng tôi phải toàn cầu hóa,” ông Lim nói dứt khoát. “Không thể mãi trông chờ vào thị trường nội địa.”

Sức mạnh của Yinson trên bản đồ ngành FPSO không chỉ nằm ở số lượng tàu, mà còn nằm ở giá trị các hợp đồng đã ký, hiện đạt 21 tỷ USD và kéo dài đến tận năm 2048. Điều này giúp Yinson trở thành thế lực lớn thứ ba trên thế giới trong ngành này, chỉ sau SBM Offshore (Hà Lan, 35 tỷ USD) và Modec (Nhật Bản, 27 tỷ USD).

Tháng hai năm nay, cha con ông Lim xuất hiện tại Thượng Hải (Trung Quốc) để tham dự lễ đặt tên và hạ thủy “át chủ bài” lớn nhất của hãng: chiếc FPSO Agogo trị giá hai tỷ USD, được đặt theo tên mỏ dầu ngoài khơi Angola. Con tàu do Trung Quốc đóng, sẽ phục vụ trong vòng 15 năm theo hợp đồng với Azule Energy – liên doanh giữa BP và Eni (Ý). Với công suất xử lý 120 ngàn thùng dầu/ngày, Agogo được kỳ vọng sẽ mang lại cho Yinson doanh thu khoảng 5,3 tỷ USD. Đây cũng là con tàu đầu tiên trong đội tàu của Yinson được trang bị công nghệ xanh, giúp giảm 27% lượng khí thải carbon trong suốt thời hạn hợp đồng so với các tàu thế hệ cũ.

Dù thế giới đang đối mặt với nhiều bất ổn kinh tế, gia đình ông Lim vẫn giữ vững mái chèo với Yinson. Các hợp đồng thuê tàu FPSO vẫn duy trì hoạt động ổn định bất kể giá dầu tăng giảm, giúp tập đoàn giữ vững lợi nhuận ngay cả trong giai đoạn đại dịch Covid-19 gây chấn động toàn cầu. CEO 40 tuổi Lim Chern Yuan cũng không tỏ ra nao núng trước những sóng gió vĩ mô từ cuộc chiến thuế quan phát động bởi tổng thống Mỹ Donald Trump.

“Chúng tôi vẫn tiếp tục đấu thầu các dự án,” anh khẳng định. “Tầm nhìn dài hạn là một phần trong mô hình kinh doanh của chúng tôi. Vòng đời hợp đồng của Yinson còn dài hơn nhiệm kỳ của hầu hết nguyên thủ các nước.”

Giới đầu tư quốc tế “máu mặt” bắt đầu tin vào câu chuyện được Yinson vẽ nên. Tháng một năm nay, Yinson Production huy động được một tỷ USD từ việc bán cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi và quyền mua cổ phần cho một nhóm nhà đầu tư danh tiếng, gồm Quỹ Đầu tư Abu Dhabi, Cơ quan Quản lý Đầu tư British Columbia và quỹ đầu tư tư nhân RRJ Capital có trụ sở tại Singapore. 

Khoản vốn này sẽ được dùng để tiếp tục mở rộng mảng kinh doanh chủ lực là tàu FPSO, đồng thời thúc đẩy danh mục năng lượng xanh đang phát triển mạnh dưới thương hiệu Yinson Renewables – công ty con đang triển khai các dự án điện mặt trời và điện gió tại nhiều quốc gia.

“Năng lượng tái tạo đang là phần tăng trưởng nhanh nhất trong bức tranh năng lượng toàn cầu, và quá trình chuyển đổi là điều chắc chắn sẽ diễn ra,” anh Lim Chern Yuan nhận định. “Chính vì thế, chúng tôi gia nhập cả hai sân chơi.”

Nhờ xu hướng bùng nổ xe điện và trung tâm dữ liệu, nhu cầu điện toàn cầu được dự báo sẽ tăng 17%, từ 30 ngàn terawatt-giờ (TWh) năm 2022 lên 35 ngàn vào năm 2027, theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) công bố vào tháng hai. Trong đó, năng lượng tái tạo dự kiến sẽ chiếm khoảng 35% tổng sản lượng điện toàn cầu, phần còn lại vẫn đến từ than, khí đốt và dầu mỏ.

Yinson chính thức bước vào mảng năng lượng tái tạo từ năm 2020, hiện đã xây dựng được danh mục dự án có tổng công suất hơn 550 megawatt (MW) trải dài khắp châu Á – Thái Bình Dương, châu Âu và châu Mỹ Latinh. Tuy chỉ chiếm 2% doanh thu năm 2024 và vẫn còn đang trong giai đoạn đầu tư lỗ, nhưng CEO Lim Chern Yuan tỏ ra đầy tự tin: anh kỳ vọng năng lượng tái tạo sẽ tăng trưởng “theo cấp số nhân” từ nay đến năm 2030, cột mốc Yinson đặt mục tiêu trở thành doanh nghiệp hoàn toàn trung hòa carbon.

Với tài sản ròng ước tính 480 triệu USD, ông Lim Han Weng, nhà sáng lập Yinson, hiện đứng thứ 41 trong danh sách 50 người giàu nhất Malaysia.

Câu chuyện khởi nghiệp của ông là hành trình vươn lên từ con số không: sau khi tốt nghiệp trung học ở Penang, ông lập nghiệp bằng nghề bán xe hơi. Năm 1984, ông cùng vợ là bà Bah Lim Kian, hiện vẫn tham gia điều hành tập đoàn với vai trò giám đốc chiến lược, thành lập một công ty vận tải nhỏ tại Johor Bahru. Cái tên Yinson là cách ông tri ân mẹ mình, bà Yin, và mang hàm ý “mây trỗi dậy” (“vân thăng” theo âm Hán-Việt) trong tiếng Hoa, tượng trưng cho khát vọng vươn cao của một doanh nghiệp khi ấy còn rất non trẻ.

•  •  •

Sau gần mười năm xây dựng doanh nghiệp, Yinson bắt đầu chuyển hướng sang lĩnh vực logistics hàng hải, cung cấp tàu hỗ trợ ngoài khơi cho ngành dầu khí, khởi đầu từ châu Phi. Công ty chính thức niêm yết vào năm 1996.

Đến năm 2005, khi anh Lim Chern Yuan chính thức gia nhập công ty sau khi tốt nghiệp ngành tài chính – kế toán tại Đại học Melbourne, công ty bắt đầu chuyển mình mạnh mẽ, vươn lên những mảng dịch vụ có giá trị cao hơn. Cột mốc đầu tiên đến vào năm 2011, khi Yinson tham gia một liên danh do Petrovietnam (Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam) dẫn đầu và trúng thầu hợp đồng vận hành một tàu nổi lưu trữ dầu (FSO). Bước đi tiếp theo như đã được vạch sẵn: tiến vào lĩnh vực FPSO, cung cấp các dịch vụ phức tạp hơn.

“Chúng tôi biết rằng nếu muốn thực sự phát triển, thì phải làm chủ được kỹ thuật đã,” anh Chern Yuan nhớ lại. Cơ hội đến vào năm 2013, khi Fred. Olsen Production của Na Uy được rao bán. Yinson quyết định thâu tóm đối thủ lớn hơn mình với giá 170 triệu USD, dù lúc ấy vốn hóa thị trường của Yinson chỉ vào khoảng 120 triệu USD.

“Thời điểm đó, chúng tôi đúng là đang cố mặc cái áo lớn hơn người mình,” anh thừa nhận. Tuy nhiên, thương vụ với vốn đi vay này đã đưa Yinson vươn mình thành thế lực vận hành FPSO toàn diện.

Thương vụ rót vốn mới nhất cho Yinson Production đã dẫn đến một trạng huống khá đặc biệt: công ty được định giá 3,7 tỷ USD, lớn gấp ba lần vốn hóa của chính tập đoàn mẹ. Theo nhà phân tích Ahmad Maghfur Usman từ công ty chứng khoán Nomura (Nhật Bản) tại Kuala Lumpur, sự chênh lệch này xuất phát từ mối lo ngại về khối nợ đang ngày càng lớn của Yinson Holdings. Tính từ năm 2020, tổng nợ của họ đã tăng gấp bốn lần lên 16 tỷ ringgit, đẩy hệ số đòn bẩy tài chính lên gần 1,9 lần.

Theo CEO Chern Yuan, nguyên nhân do công ty đã đầu tư bốn tàu mới trong vòng ba năm gần đây, với tổng giá trị hơn bốn tỷ USD. Anh tự tin rằng những dự án này sẽ mang lại dòng tiền đủ lớn để trả nợ đúng hạn. Tuy nhiên, cổ phiếu của Yinson đã mất giá 23% trong vòng một năm qua, một phần do thị trường lao dốc sau các chính sách thuế quan.

Dù vậy, Maghfur Usman vẫn giữ quan điểm lạc quan, cho rằng cổ phiếu của Yinson Holdings đang bị định giá thấp và khuyến nghị nhà đầu tư “mua vào” với dự báo giá có thể tăng tới 87% trong vòng 12 tháng tới.

CEO Chern Yuan cho biết công ty đang tìm cách tăng lợi ích cho cổ đông bằng ba cách: tăng cổ tức, đẩy mạnh chương trình mua lại cổ phiếu và có thể tách Yinson Production thành một công ty riêng để niêm yết ngoài châu Á. “Hy vọng các động thái này sẽ giúp thu hẹp khoảng cách định giá,” anh nói.

Dù vậy, Yinson Holdings đã gặp một cú hẫng nhẹ trong năm tài chính kết thúc vào đầu năm nay: lợi nhuận ròng giảm 22% xuống còn 752 triệu ringgit, trong khi doanh thu tụt 35%. Nguyên nhân chủ yếu là chi phí tài chính tăng cao do gánh nặng nợ vay, và sự sụt giảm trong doanh thu mảng kỹ thuật.

“Chúng tôi kỳ vọng kết quả sẽ khởi sắc hơn sau khi Agogo đi vào vận hành,” Chern Yuan nói thêm. Theo kế hoạch, chiếc tàu sẽ bắt đầu sản xuất vào tháng chín năm nay tại Angola.

Ở tuổi 73, ông Lim Han Weng vẫn chưa có ý định nghỉ ngơi. Ngoài Yinson Holdings, ông vẫn trực tiếp điều hành Liannex, công ty tư nhân do ông thành lập từ năm 1993, chuyên vận chuyển các loại hàng hóa công nghiệp như sắt vụn, bauxite, than đá và nickel đến khách hàng khắp Đông Nam Á.

“Tôi vẫn phải làm việc với các mỏ than ở Indonesia vì các con tôi không nói được ngôn ngữ địa phương,” ông cười nói. 

Năm ngoái, ông mở rộng Liannex bằng thương vụ mua lại phần lớn cổ phần trong công ty chuyên cung cấp tàu hỗ trợ ngoài khơi Icon Offshore với giá 173 triệu ringgit.

Sau thương vụ, ông sáp nhập mảng vận tải biển vào một công ty mới mang tên Lianson Fleet Group. Con trai út của ông, Lim Chern Wooi, 38 tuổi, hiện là chủ tịch điều hành Lianson, công ty quản lý đội tàu gồm tàu chở hàng rời, cần cẩu nổi, xà lan và cả những “khách sạn nổi” phục vụ ngoài khơi.

Ông Lim cũng đang nắm quyền kiểm soát HI Mobility – công ty xe buýt vận hành tuyến Causeway Link, chuyên đưa đón hành khách qua cửa khẩu nối giữa Malaysia và Singapore. Đây là một trong những cửa khẩu nhộn nhịp nhất thế giới, với hơn 300 ngàn lượt người qua lại mỗi ngày. HI Mobility hiện sở hữu 550 xe buýt và vừa huy động được 116 triệu ringgit trong đợt IPO diễn ra hồi tháng ba và dự kiến dùng nguồn vốn này để mở rộng đội xe.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm vận hành, HI Mobility đặt kỳ vọng lớn vào đặc khu kinh tế Johor–Singapore đang được xây dựng ở miền Nam Malaysia. “Những chính sách cởi mở và thân thiện với doanh nghiệp tại đặc khu sẽ thúc đẩy thêm nhu cầu di chuyển,” ông Lim Chern Chuen, 44 tuổi, con trai cả và hiện là CEO của HI Mobility, nhận định. 

Trong năm 2024, doanh thu công ty tăng 73% lên mức 208 triệu ringgit, với thị trường Singapore đóng góp gần một nửa. Dẫu vậy, trái tim của đế chế nhà ông Lim vẫn nằm ở đội tàu FPSO. Theo hãng nghiên cứu thị trường Energy Maritime Associates, giá trị các đơn hàng tàu FPSO toàn cầu có thể vượt 88 tỷ USD trong năm năm tới. Anh Chern Yuan cho biết Yinson đang lên kế hoạch đấu thầu ba dự án FPSO quy mô lớn, mỗi dự án có giá trị ít nhất 1,5 tỷ USD. 

Dù không tiết lộ cụ thể, nhưng theo nhà phân tích Jeremie Yap từ Maybank Investment Bank, nhiều khả năng các dự án này nằm ở Ghana, Ivory Coast và Malaysia. Trong một báo cáo nghiên cứu công bố hồi tháng ba, Yap nhận định: “Với năng lực đã được kiểm chứng, Yinson đang ở vị trí rất thuận lợi để thắng thầu và có thể là lựa chọn ưu tiên cho các dự án FPSO sắp tới.”

Khi ba người con trai đều đã vào guồng cùng sự nghiệp gia đình, lẽ ra ông Lim có thể an nhàn nghỉ ngơi, nhưng ông lắc đầu: “Tôi thấy cơ hội ngày càng nhiều hơn. Tôi sẽ làm việc đến ngày cuối đời.”

Biên dịch: Hoàng Thi, Biên tập: Trí Vương — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 7/8.2025