IFC cần nới lỏng quản lý vốn để mời gọi định chế tài chính lớn

Trong ba ngày đầu 13-15.8, đoàn tham dự chuỗi hội thảo InvestStream tại One Raffles Quay, tập trung vào nền tảng của các trung tâm tài chính quốc tế, thị trường và hạ tầng công nghệ. Từ ngày 18 đến 22.8, đoàn theo học chương trình Tài chính bền vững quốc tế tại Đại học Công nghệ Quốc gia Singapore (NTU), trước khi tham gia hội thảo tại Maybank và chuyến tham quan Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore (SGX).

Khác với nhiều chương trình huấn luyện quốc tế thường chỉ có cán bộ quản lý nhà nước, đoàn lần này quy tụ cả đại diện chính quyền, sở ngành chuyên môn, đại diện các trường đại học và một số lãnh đạo doanh nghiệp có liên quan trực tiếp đến phát triển tài chính công nghệ. Theo chuyên gia Jason Hoang, sự đa dạng này giúp các buổi thảo luận thực tế và “sát sườn” hơn, vì mỗi câu hỏi đều gắn liền với nhu cầu triển khai tại địa phương.

Theo Jason Hoang, điều kiện tiên quyết để hình thành một trung tâm tài chính quốc tế là sự hậu thuẫn từ cấp cao nhất, niềm tin được xây dựng ngay từ đầu, tốc độ triển khai và một khung pháp lý rõ ràng.

Ông đánh giá cao việc Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp ủng hộ dự án và thành lập ủy ban có sự tham gia của khu vực tư nhân, song nhấn mạnh rằng mô hình vận hành không nên để Nhà nước dẫn dắt vì điều đó sẽ kéo dài thời gian xử lý và làm chậm tốc độ ra quyết định.

“Nếu muốn IFC vận hành hiệu quả hãy để khu vực tư nhân đóng vai trò dẫn dắt, bởi họ có khả năng phản ứng nhanh với thị trường tài chính hơn quản lý nhà nước nhiều,” ông nói.

Jason Hoang là một trong ba diễn giả trực tiếp huấn luyện đoàn cán bộ Đà Nẵng trong chuỗi hội thảo InvestStream. Ông từng giữ chức CEO mảng Số liệu giao dịch & Thị trường tại công ty dữ liệu IRESS (niêm yết ASX của Úc, vốn hóa từng trên 2 tỷ đô la Úc). Trong chương trình, ông chia sẻ kinh nghiệm xây dựng hạ tầng thị trường vốn, công nghệ tuân thủ và chuyển đổi số, đồng thời đưa ra các khuyến nghị cụ thể cho việc triển khai IFC Đà Nẵng.

Jason cho rằng để thành công, Đà Nẵng có thể đi theo mô hình IFC thiên về quản lý tài sản (wealth management) nhưng cần những khác biệt thay vì chỉ sao chép Singapore. Để bứt phá, thành phố cần mời được những “con cá lớn”, là định chế quốc tế có quy mô hàng đầu thế giới. Các định chế này khi đến Đà Nẵng sẽ đóng vai trò “người dẫn dường”, giúp hệ sinh thái nhà đầu tư, nhân sự và dịch vụ phụ trợ tự động hình thành.

Chuyên gia người Úc nêu ví dụ về chuyện ngân hàng UBS (Thụy Sĩ) từng giúp Singapore cất cánh trong mảng ngân hàng tư nhân khi chọn quốc đảo này làm trụ sở cho chi nhánh Châu Á. Ông nhấn mạnh rằng một IFC muốn thành công phải có khả năng thu hút dòng vốn quốc tế, thay vì chỉ vận hành trong phạm vi thị trường nội địa. Nếu nhà đầu tư chỉ được phép giao dịch cổ phiếu trong nước, họ sẽ không có lý do để đến Đà Nẵng.

Về vấn đề kiểm soát vốn và dòng tiền, tiến sĩ Chua Hak Bin, kinh tế trưởng của Maybank và đồng giám đốc nghiên cứu vĩ mô khu vực tại Maybank Investment Banking Group cho biết chính sách kiểm soát vốn của Việt Nam vẫn sẽ duy trì, hạn chế việc chuyển quỹ nội tệ ra ngoài. Tham gia đào tạo trong hội thảo tại Maybank về xu hướng phát triển và chuyển đổi thị trường tài chính ASEAN, tiến sĩ Chua cho rằng việc đưa IFC vào vận hành ngay trong năm 2025 là một mục tiêu đầy tham vọng, trong khi thực chất xây dựng trung tâm tài chính quốc tế phải được nhìn nhận như một dự án nhiều thập kỷ.

Theo ông Chua, Đà Nẵng không nên so sánh trực tiếp với Singapore hay Hồng Kông (Trung Quốc), vốn đã trở thành trung tâm tài chính toàn diện với thị trường vốn tự do hóa, mà nên hướng tới một mô hình chuyên biệt hơn, tập trung vào fintech và tài chính xanh trong phạm vi địa lý được xác định rõ ràng.

Chua lưu ý rằng chính sách kiểm soát vốn của Việt Nam có thể cần thiết trong giai đoạn đầu nhưng về lâu dài phải dần nới lỏng để IFC phát huy tác dụng. Mối lo ngại lớn là hai lĩnh vực fintech và tài chính xanh có thể chưa đủ quy mô để tạo cú hích, nhất là khi dòng vốn đầu tư ban đầu cho hạ tầng và vận hành thường đòi hỏi rất lớn.

Về dài hạn, IFC Đà Nẵng cần phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và cơ quan quản lý để hướng tới khả năng chuyển đổi hoàn toàn và tự do đồng VND trong phạm vi đặc khu, từ đó loại bỏ rào cản lớn cho các hoạt động tài chính xuyên biên giới.

Đồng tình với ông Jason Hoang về bài toán cốt lõi: tìm được một định chế quốc tế để làm đầu tàu, tiến sĩ Chua cho rằng niềm tin vào khung pháp lý và cơ chế giải quyết tranh chấp cũng là điều kiện tiên quyết để thuyết phục, cần có trung tâm trọng tài vận hành theo chuẩn luật quốc tế và có các thành viên uy tín.

Jason Hoang cũng cho rằng việc thuê các thẩm phán và trọng tài viên quốc tế đến làm việc trong giai đoạn đầu có thể là nước đi hay. Ông đặc biệt lưu ý về nới lỏng quản lý vốn, cho phép đầu tư vào chứng khoán toàn cầu, phát triển các sản phẩm ETF, sandbox cho fintech, thậm chí cả tài sản số. Theo Jason, nếu Việt Nam hạn chế dòng vốn, các nhà đầu tư quốc tế sẽ không có động lực tham gia.

“Tất cả các công ty công nghệ quốc tế từng vào Việt Nam đều thất bại vì vốn bị kiểm soát chặt chẽ và quy mô thị trường chưa đủ mở. IFC cần giải bài toán này để có sức hút thực sự,” ông nhấn mạnh.

Về nhân lực, Jason coi đây là thách thức lớn nhất đối với Đà Nẵng. Việt Nam hiện thiếu khoảng 4.000-5.000 nhân sự được có các chứng chỉ tài chính quốc tế như CFA và CPA để phục vụ IFC. Nếu TP.HCM và Đà Nẵng cùng có khung pháp lý và ưu đãi như nhau, nhân tài sẽ chọn TP.HCM, nơi tập trung nhiều tập đoàn lớn. Chỉ khi điều kiện ưu đãi hơn về thuế, hạ tầng và phúc lợi, Đà Nẵng mới có cơ sở cạnh tranh và phát huy lợi thế môi trường sống.

Tiến sĩ Chua Hak Bin đánh giá Đà Nẵng cần nỗ lực hơn để chuẩn bị đầy đủ về hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ. Trong đó không thể thiếu các tòa văn phòng hạng A hiện đại, hạ tầng số tốc độ siêu cao, nguồn điện ổn định, sân bay quốc tế kết nối rộng khắp, cùng với hệ thống nhà ở và tiện ích thương mại. Chua cho rằng các ưu đãi thuế thu nhập thấp, thủ tục visa nhanh gọn và cơ chế cho phép chuyên gia cùng gia đình định cư lâu dài sẽ là chìa khóa để hình thành khối nhân lực then chốt.

Andy Khoo, CEO Terne Holdings,đơn vị bảo trợ chương trình đào tạo, cho rằng lợi thế lớn nhất của Đà Nẵng là thị trường tài chính chưa bão hòa, tức chưa bị chi phối bởi các mô hình cũ nên có cơ hội định vị “tài chính xanh” như “DNA” của IFC ngay từ đầu. Theo ông, các sản phẩm trọng tâm có thể bao gồm trái phiếu xanh, khoản vay chuyển đổi, tài trợ gắn với phát triển bền vững, giao dịch tín chỉ carbon và blended finance (kết hợp giữa vốn công, vốn tư nhân và vốn ưu đãi).