Bùng nổ đổi mới trong khủng hoảng

Khi tôi bắt đầu viết cho chuyên mục này hai năm trước, tôi tập trung vào hai bên bờ Thái Bình Dương: “bờ biển phía Đông” với các công ty công nghệ Hoa Kỳ và đầu tư mạo hiểm tập trung chủ yếu ở thung lũng Silicon và Seattle; và “bờ biển phía Tây” gồm Đông Nam Á năng động.

Hai bờ biển cách nhau một đại dương, nền văn hóa và lịch sử khác biệt, có nhiều điểm chung hơn hầu hết chúng ta vẫn tưởng. Ví dụ, có thể kể đến tăng trưởng kinh tế vào năm 2020. GDP Hoa Kỳ giảm 3,4% trong khi khối ASEAN-5 giảm 3,5%. Năm 2021, quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) lần nữa dự đoán tăng trưởng tương tự cho cả hai: Hoa Kỳ là 5,1% và khối ASEAN-5 là 5,2%.

ASEAN-5 (Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan) có tổng dân số 460 triệu người, Hoa Kỳ là 330 triệu người. Độ tuổi trung vị ở Hoa Kỳ lớn hơn mười tuổi so với ASEAN-5, gần bằng tuổi trung vị Trung Quốc, nhưng trẻ hơn so với châu Âu hoặc Nhật Bản. Ở cả Hoa Kỳ và khối ASEAN-5, công nghệ được tiếp nhận rộng rãi và tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ. Đó là lý do để cảm thấy lạc quan. Vậy virus? Vaccine đang phát triển, nhưng các biến thể của virus corona cũng vậy.

Bên nào sẽ thắng – và khi nào? Có phải đại dịch sẽ không định hình lại nền kinh tế vào năm 2021? Mặc dù mang đến tình hình bi thảm về mặt con người, nhưng COVID-19 lại là một sự kiện nhỏ trong lịch sử kinh tế. Trong năm 2021 và vài thập niên tiếp theo, chúng ta phải đối mặt với nguồn năng lượng gây khuynh đảo và bất ổn lớn hơn nhiều: tốc độ phát triển kỹ thuật số ngày càng nhanh.

Các giám đốc điều hành giàu kinh nghiệm thực tiễn và các nhà đầu tư công nghệ ở cả hai bờ Thái Bình Dương hiện nay cho rằng, chính xác là tốc độ phát triển kỹ thuật số đã tăng gấp đôi hoặc gấp ba những năm gần đây. Quan sát này được thực nghiệm năm 2020 và kết quả rất rõ.

“Trong sáu tháng qua, chúng ta được chứng kiến chuyển đổi kỹ thuật số nhiều hơn so với năm năm qua,” CEO Satya Nadella của Microsoft tuyên bố hồi tháng chín năm ngoái. Các nhà cung cấp phần mềm và dịch vụ công nghệ doanh nghiệp, như công ty của Nadella, đã phát triển bùng nổ trong năm 2020. Giá cổ phiếu của các công ty này thậm chí còn tăng cao hơn nữa.

Công nghệ tăng tốc trong thời kỳ khó khăn có vẻ trái ngược với trực giác của mọi người. Nhưng điều đó đã được chứng thực. Những năm 1930 chứng kiến sự ứng dụng rộng rãi của ô tô, đài phát thanh, các tòa nhà chọc trời và những con đường trải nhựa. Hàng không đã được chuyển đổi bằng thiết kế khí động học. Mặc dù động cơ phản lực không có trong máy bay quân sự mãi cho đến những năm 1940 và trong máy bay thương mại cho đến những năm 1950, nhưng động cơ phản lực được cấp bằng sáng chế vào năm 1930 và chế tạo lần đầu vào năm 1937.

Những năm 1970 diễn ra với các cuộc đình công của nhân công mỏ than ở Anh, lãi suất 18% ở Mỹ, tình trạng hỗn loạn, chiến tranh và nạn đói ở Trung Quốc và Đông Nam Á, các cú sốc giá dầu khắp thế giới. Nhưng Nhật Bản và Tây Đức lại đổi mới trong thiết kế và sản xuất sản phẩm, và Hoa Kỳ chứng kiến sự ra đời của Amgen, Apple, FedEx và Microsoft.

Cuộc suy thoái vào đầu những năm 1990 chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng tình hình tồi tệ đến nỗi các công ty phải suy nghĩ lại về nhu cầu máy tính của họ. Và giải pháp thay thế với chi phí thấp đã xuất hiện: mạng kết nối với máy tính giá rẻ. Công ty IBM hùng mạnh mất rất nhiều tiền trong năm 1992, nhiều hơn bất kỳ công ty nào trong lịch sử Hoa Kỳ tính đến thời điểm đó.

Ngày nay thì sao? Một lưới điện toán toàn cầu mới và tập hợp các dịch vụ – “cấu trúc dữ liệu ngăn xếp” như giới công nghệ thường gọi – đang được phát triển. Sự sắp xếp lại đột ngột của hệ thống phân cấp công nghệ xung quanh điện toán đám mây, nền tảng kỹ thuật số, AI doanh nghiệp và việc triển khai thần tốc đã mang lại khối tài sản khổng lồ cho các nhà đầu tư ban đầu vào các công ty như CrowdStrike, Palantir, ServiceNow và Snowflake.

Công ty hàng đầu về công nghệ tài chính Ant Financial sẵn sàng tổ chức đợt IPO lớn nhất trong lịch sử và có thể sẽ thực hiện việc này một lần nữa. Các khu vực chấp nhận sự thay đổi kỹ thuật số nhanh chóng – từ Singapore và Thâm Quyến đến thung lũng Silicon và Seattle – đã phát triển mạnh. Chuẩn bị đến lượt Jakarta và San Diego.

Các nhà đầu tư tăng trưởng áp đảo nhà đầu tư giá trị giai đoạn muộn. Ghi nhận thực tế này nghĩa là nhận ra rằng giá trị chuẩn bị tăng. Có đúng là cổ phiếu luôn quay lại mức trung bình không? Không phải tất cả cổ phiếu có giá trị sẽ quay lại mức đó.

Khoảng 25 – 50% số đó có thể vẫn tăng nhờ khả năng thích ứng nhanh kịp thời với công nghệ siêu quy mô kết hợp với nhu cầu cấp thiết từ COVID-19.

Hãy luôn giữ sự thông minh và nhanh nhạy trong năm 2021.

—-

Bài viết đăng trên Forbes Việt Nam, số 94, tháng 6.2021.