Chủ tịch Hanel chia sẻ về cơ hội bức phá

Là một doanh nghiệp được kỳ vọng kiểu mẫu của thành phố Hà Nội, Hanel hoạt động đa ngành, có nền tảng sản xuất công nghiệp và công nghệ thông tin từ nhiều thập niên nhưng tầm vóc còn hạn chế bởi cơ chế tài chính và mô hình cổ phần hóa chưa hoàn tất. Giữa tiến trình thoái vốn nhà nước đang diễn ra trên diện rộng, Hanel nằm trong dãy dài những doanh nghiệp đang chờ đợi hướng thoát ra khỏi sự lệch pha giữa tiềm lực phát triển và khuôn khổ vận hành.

Trả lời phỏng vấn trực tuyến của Forbes Việt Nam, chủ tịch Hanel Bùi Thị Hải Yến thẳng thắn nói: “Nếu cơ chế không đủ rộng, thì không thể đòi hỏi một doanh nghiệp như Hanel tự chủ và bứt phá.” Từng là một trong những đơn vị được cổ phần hóa sớm tại Hà Nội, nhưng đến nay Hanel vẫn còn trên 93% cổ phần do Nhà nước nắm giữ, dẫn đến nhiều rào cản về năng lực tài chính và quyền chủ động trong đầu tư phát triển.

Theo thông tin tài chính công khai, tổng doanh thu của Hanel năm 2024 đạt 784,4 tỷ đồng, tăng nhẹ so với mức 699 tỷ đồng của năm 2023 nhưng chưa quay lại ngưỡng trước COVID-19 ở mức 849 tỷ đồng. Trong ba năm gần nhất, công ty duy trì lợi nhuận sau thuế ổn định với năm 2024 có mức đột biến hơn 167 tỷ đồng.

Trong cấu trúc kinh doanh hiện tại, hoạt động sản xuất công nghiệp, bao gồm khuôn mẫu, nhựa kỹ thuật, dây cáp điện ô tô, linh kiện điện tử đóng góp khoảng 50% doanh thu toàn công ty. Mảng bất động sản khu công nghiệp và hạ tầng chiếm khoảng 20%, du lịch khách sạn 5%, còn lại đến từ dịch vụ logistics, công nghệ phần mềm và đầu tư.

Theo bà Hải Yến, công ty hiện sở hữu một hệ sinh thái gồm nhiều công ty thành viên tham gia trực tiếp vào hoạt động sản xuất công nghiệp, từng là đối tác cung ứng vỏ nhựa cho các tập đoàn lớn như Panasonic, Samsung và LG, đặc biệt ở mảng máy giặt, tủ lạnh, điều hòa không khí. Ngoài ra, công ty cũng sản xuất các chi tiết nhựa kỹ thuật phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu, thông qua công ty con chuyên trách tại khu công nghiệp Sài Đồng B.

Bên cạnh đó, mảng dây dẫn điện và cáp điện tử cho ngành ô tô cũng được công ty phát triển mạnh trong những năm gần đây. Đây là một phần trong chiến lược mở rộng chuỗi cung ứng công nghiệp hỗ trợ khi ngành sản xuất ô tô nội địa (đặc biệt là xe điện và linh kiện phụ trợ) được Chính phủ khuyến khích. Sản phẩm của Hanel bao gồm dây cáp điện tử chuyên dụng, hệ thống cáp tín hiệu, bo mạch và đầu nối, hiện đang cung ứng cho một số đối tác trong nước và nước ngoài có nhà máy tại Việt Nam.

Với “dư địa” rộng lớn mà Hanel đang có, vị nữ chủ tịch cho biết, trái ngược với đồn đoán trên truyền thông, Hanel không sở hữu đất theo dạng sổ đỏ. Toàn bộ tài sản đất đai của công ty đều nằm trong các hợp đồng thuê trả tiền hàng năm cho Nhà nước hoặc đất giao theo dự án có thời hạn 50 năm như các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất, hoặc trung tâm công nghệ. Do đó, việc định giá tài sản trong quá trình thoái vốn vì thế không thể dựa trên kỳ vọng tích sản bất động sản như một số doanh nghiệp nhà nước khác.

Hanel bị ràng buộc bởi quy định phải chia toàn bộ lợi nhuận sau thuế về ngân sách Nhà nước, không được giữ lại để tăng vốn điều lệ do thuộc diện chuẩn bị thoái vốn. Tình trạng này kéo dài khiến doanh nghiệp thiếu tích lũy, không thể chủ động tái đầu tư mở rộng hoặc ứng dụng các công nghệ mới. Trong khi đó, các doanh nghiệp tư nhân và FDI cùng ngành đang gia tăng tốc độ đầu tư vào sản xuất tự động hóa, logistics xanh, hệ thống R&D và thu hút nhân sự kỹ thuật cao bằng cơ chế lương thưởng linh hoạt.

•  •  •

Khó khăn lớn nhất nằm ở chỗ Hanel không thiếu định hướng phát triển, nhưng thiếu quyền để hành động nhanh. Bà Hải Yến phân trần: “Là doanh nghiệp trong lĩnh vực khoa học công nghệ và sản xuất, chúng tôi phải nghiên cứu, thử nghiệm. Thị trường biến động nhanh nên cần các quyết sách rất nhanh. Muốn cạnh tranh, phải có quyền quyết định ngay.” Đặc biệt là vào thời điểm quan trọng như tăng vốn, huy động vốn, mua bán cổ phần, chia tách hoặc hợp nhất các mảng hoạt động để tập trung nguồn lực đầu tư.

Theo bà Yến, Hanel từng có kế hoạch mở rộng mảng linh kiện nhựa kỹ thuật và dây điện ô tô, cũng như đầu tư thêm vào giải pháp phần mềm cho doanh nghiệp một lĩnh vực công ty có thế mạnh tích hợp từ sớm. Tuy nhiên, các quyết định đầu tư đều bị kéo dài bởi rào cản thủ tục liên quan đến vốn Nhà nước. Những thương vụ hợp tác chiến lược hoặc gọi vốn tư nhân không thể triển khai khi tỷ lệ sở hữu ngoài Nhà nước chưa vượt 10%.

Nguồn lực tự thân cũng hạn chế do doanh nghiệp có vốn Nhà nước chi phối phải chia lợi nhuận 100% mỗi năm, không được giữ lại để tái đầu tư. Bà Yến ví von: “Doanh nghiệp tư nhân có thể ba năm không chia lợi nhuận, nhưng doanh nghiệp Nhà nước thì cứ hết năm lại phải chia hết, như vừa leo lên ngọn cây rồi lại tụt xuống đất.”

Câu chuyện thiếu quyền tự chủ của Hanel cũng mang đến hệ lụy đối với việc niêm yết. Từng đưa cổ phiếu lên sàn UpCOM năm 2020, Hanel bộc lộ nhiều vấn đề nội tại, bị phạt vì đăng ký giao dịch cổ phiếu muộn và quản trị tài chính lỏng lẻo. Các sự vụ liên quan đến thiếu kỷ luật trong thị trường vốn nối tiếp nhau trong giai đoạn 2019–2020 cho thấy Hanel vẫn còn ảnh hưởng nặng nề tư duy hành chính, chưa theo kịp quy chế minh bạch thông tin.

Năm 2022, Hanel bị buộc hủy niêm yết. Theo bà Hải Yến, việc Hanel rời sàn là do tỷ lệ cổ đông bên ngoài quá thấp, không đủ điều kiện giao dịch theo quy định của Luật Chứng khoán. Bà cho rằng đấy là hệ quả bắt buộc về mặt pháp lý chứ không xuất phát từ ý muốn che giấu thông tin.

“Giá trị lớn nhất của công ty đến từ năng lực sản xuất công nghiệp và tích hợp công nghệ, vốn đã được phát triển trong suốt 40 năm qua.”

—Bùi Thị Hải Yến, chủ tịch Hanel

Sinh năm 1971, bà Bùi Thị Hải Yến gia nhập Hanel từ năm 1992 ngay sau khi tốt nghiệp đại học, tại phòng kinh doanh của công ty mẹ, sau đó được phân công về một công ty con của Hanel hoạt động trong lĩnh vực phân phối hàng điện tử gia dụng và các sản phẩm do Hanel sản xuất.

Từ năm 2013, bà Hải Yến được điều chuyển trở lại công ty mẹ để đảm nhiệm các vị trí quản lý cấp cao. Bà lần lượt giữ các chức vụ phó tổng giám đốc, sau đó là tổng giám đốc năm 2019 và hiện nay là chủ tịch HĐQT Công ty CP Hanel.

Phong thái lịch thiệp và hình tướng phúc hậu, bà Yến có cách nói chuyện kín kẽ, khá ngoại giao. Bà không giấu sự ngưỡng mộ với những tập đoàn đa ngành lớn của Việt Nam và thế giới như Vingroup, Samsung hay Hyundai. Bà nhiều lần tán dương cách đi nhanh, tiến mạnh bằng đãi ngộ cao cộng với kỷ luật thép để đổi lấy hiệu quả, tiến độ.

Cơ chế cào bằng trong hệ thống lương của doanh nghiệp Nhà nước là một trong những vấn đề lớn và dai dẳng, theo bà Yến. Hanel dù có lịch sử, thương hiệu và năng lực kỹ thuật vẫn khó giữ nhân sự giỏi, đặc biệt là kỹ sư và chuyên viên công nghệ. “Các em khó ở lại khi đối tác, đối thủ cạnh tranh sẵn sàng trả gấp đôi gấp ba”, chủ tịch Hanel nhận xét: “Mà nói thật, là lãnh đạo doanh nghiệp, tôi cũng ủng hộ cơ chế lương theo giá trị và năng lực hơn.”

Bà Yến cũng không ngại lật đi lật lại một vấn đề, sẵn sàng tranh luận với những quan điểm ngược hướng, cho thấy phần nào “chất thép” trong tính cách. Chủ tịch Hanel nói: “Nhiều người hay nói chuyện Hanel đa ngành là một cái dở, nhưng với tôi mà nói đó là điểm tựa. Có những giai đoạn khi mảng điện tử gặp khó hậu gia nhập WTO, các mảng như nhựa, khuôn mẫu, bất động sản khu công nghiệp, du lịch đã ‘gánh’ để công ty tồn tại và phát triển cho đến bây giờ.”

•  •  •

Hai ưu tiên của Hanel trong kế hoạch thoái vốn sắp tới, theo vị nữ chủ tịch là: tối ưu giá trị cho ngân sách Nhà nước và lựa chọn nhà đầu tư chiến lược có năng lực cả về vốn và tầm nhìn dài hạn. Ban lãnh đạo công ty kỳ vọng có thể tìm được cổ đông mới có khả năng tăng vốn điều lệ, tái cơ cấu các mảng đầu tư không còn lợi thế, đồng thời đẩy mạnh mảng công nghiệp công nghệ theo đúng định hướng ban đầu. “Chúng tôi không tìm nhà đầu tư để mua cổ phần rồi ngồi đó hoặc lướt sóng sang tay kiếm lời. Chúng tôi muốn người đến phải thực sự tham gia phát triển doanh nghiệp, đưa Hanel tiến thêm một nấc phát triển mới,” Chủ tịch Hải Yến khẳng định.

Hanel được thành lập năm 1984, từng là công ty công nghệ điện tử hàng đầu tại Hà Nội, nổi bật với các sản phẩm điện tử dân dụng và tích hợp hệ thống công nghệ thông tin cho khu vực Nhà nước. Những năm đầu 2000, công ty từng tham gia triển khai phần mềm quản lý cho các sở ban ngành và phát triển các nền tảng dịch vụ công đầu tiên của Hà Nội. Sau cổ phần hóa, công ty mở rộng sang logistics, công nghiệp phụ trợ và hạ tầng khu công nghiệp với các dự án tại Sài Đồng, Bắc Ninh và Hà Nam. Một số công ty con trong hệ sinh thái như Dragon Logistics Thăng Long hoặc Hanic Logistics hiện đang vận hành chuỗi kho vận kết nối trực tiếp với khu công nghiệp và các cảng ICD nội địa tại Hà Nội.

Ở thời điểm hiện tại, bà Hải Yến cho rằng cơ hội của Hanel sẽ không nằm ở bất động sản hay dịch vụ đại trà. “Giá trị lớn nhất của công ty đến từ năng lực sản xuất công nghiệp và tích hợp công nghệ, vốn đã được phát triển trong suốt 40 năm qua”, bà Yến cho rằng nếu được giải phóng khỏi các ràng buộc vốn Nhà nước, Hanel có thể trở thành một trong những doanh nghiệp công nghiệp công nghệ tích hợp. Qua đó, Hanel có cơ hội hưởng lợi từ làn sóng đầu tư nước ngoài vào sản xuất linh kiện và bán dẫn ở miền Bắc.

Theo tự bạch, không ít đối tác tiềm năng từ Nhật Bản và Hàn Quốc từng tiếp cận để hợp tác chuyển giao công nghệ, mở nhà máy mới hoặc đặt hàng linh kiện OEM từ Hanel. Tuy nhiên, phần lớn các thương thảo đều bị dừng lại vì doanh nghiệp không thể quyết định về vốn, đầu tư hoặc điều chỉnh cổ phần theo mong muốn của đối tác.

Thực tế, nhiều công ty khác có kế hoạch thoái vốn Nhà nước tận dụng đất vàng để tạo lợi nhuận tài chính ngay, nhưng Hanel tự nhận mình đang đi bằng con đường khó  hơn bằng năng lực công nghiệp và giá trị công nghệ. Chủ tịch Bùi Thị Hải Yến cho rằng con đường của Hanel có thể ít hấp dẫn nhà đầu tư ngắn hạn nhưng phù hợp với định hướng lâu dài. “Với những ai quan tâm đến công nghiệp lõi, sản xuất kỹ thuật cao và chuỗi cung ứng tích hợp trong nước, Hanel có thể là một công ty giá trị chưa được khai phá,” bà Yến nói.

Bà Bùi Thị Hải Yến cho biết tiến trình thoái vốn Nhà nước khỏi doanh nghiệp hiện vẫn bị đình trệ: “Lý do không phải do ban lãnh đạo hay do ai cả, mà do các cơ chế hiện nay về định giá đất, định giá tài sản, sắp xếp đất đai… bị tắc vài năm rồi.” Tháng 9.2025, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính phối hợp với TP. Hà Nội làm việc với các doanh nghiệp trong danh mục thoái vốn, trong đó có Hanel.

Trong lúc chờ quá trình này hoàn tất, chủ tịch Hanel nói sẽ vẫn giữ nguyên tắc riêng trong tìm kiếm các đối tác đồng hành đầu tư tham gia vào mua lại phần vốn Nhà nước. Theo đó, bà Yến cho rằng các bên cần đồng thuận lĩnh vực nào Hanel có thế mạnh và đóng góp ổn định thì tập trung đầu tư mở rộng. Mảng nào không còn lợi thế thì thu hẹp, bà sẵn sàng đồng ý bán hoặc thoái lui. 

“Không kỳ vọng lớn thì không ai dám vào ngành công nghiệp cả. Còn nếu chỉ coi doanh nghiệp công nghiệp là nơi làm đủ ăn thì chúng ta sẽ không bao giờ có những Samsung hay Bosch của riêng mình,” bà Yến quả quyết. 

Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 9/10.2025